Więzi z nowymi i tradycyjnymi mediami w różnych grupach wiekowych
,Kategorie: Wykorzystanie informacji i socjologia informacji, Źródła informacji, Badania użytkowników, Kategorie użytkowników, Umiejętności informacyjne
Tagi: Internet, Japonia, gazety, mobilny Internet, podział cyfrowy, radio, telewizja, użytkownicy informacji, użytkownicy internetu, wiek, wykluczenie cyfrowe, wykorzystanie mediów, wykorzystanie technologii
Duża część badań nad zachowaniami informacyjnymi różnych populacji koncentruje się na analizie sposobów posługiwania się Internetem i związanych z wiekiem różnic w tym zakresie, stosunkowo niewiele uwagi poświęca się natomiast badaniu relacji między rejestrowanymi tendencjami związanymi z podejściem do sieci www a nastawieniem wobec innego typu mediów. W artykule porównano w związku z tym różnice w dostępie do komputerów oraz w sposobach wykorzystywania i niewykorzystywaniu stacjonarnego i mobilnego Internetu oraz telewizji, radia i gazet w wybranych grupach wiekowych (20-39, 40-59 i 60-). Sprawdzano również wpływ statusu społeczno-ekonomicznego (dochodów, wykształcenia) i płci na poziom akceptacji różnych form mediów w każdej z badanych grup, by określić prawidłowości związane z podziałem cyfrowym, w szerszym komunikacyjnym kontekście, oraz ustalić zależności między wykorzystywaniem środków masowego komunikowania a relacjami z Internetem. Jako model odniesienia potraktowano teorię dyfuzji innowacji E.M. Rogersa.
Przy konstruowaniu pierwszej hipotezy badawczej założono, że media, z którymi ludzie dorastają, kształtują ich komunikacyjne środowisko, które następnie jest wykorzystywane przez całe życie, a osoby, które znają daną technologię krócej, z większym prawdopodobieństwem mogą z niej rezygnować. Przyjęto więc, że w młodszych pokoleniach będzie więcej osób rezygnujących z mass mediów. Badanie przeprowadzono, przy użyciu kwestionariusza, na losowo dobranej (metodą doboru systematycznego) próbie 544 mieszkańców Bunkyo-ku – centralnej dzielnicy Tokio. Charakter i stopień użytkowania Internetu sprawdzano badając zakres uczestnictwa respondentów w aktywności online (w ankiecie wymieniono 14 różnych czynności). Intensywność zaangażowania online traktowano jako częstotliwość łączenia się z Internetem za pomocą komputerów stacjonarnych i telefonów komórkowych. Stopień wykorzystania telewizji, gazet i radia sprawdzano pytając o czas spędzany dziennie na ich odbiorze, a zaangażowanie w media masowe mierzono łącząc zmienne dotyczące wykorzystania radia, gazet i telewizji.
Na podstawie analizy zebranych danych ustalono, że telewizji nie ogląda 11,3% respondentów z najmłodszej grupy, w porównaniu z wynikami 1,7% z grupy średniej i 1,5% z najstarszej. 47,2% badanych w wieku od 20 do 39 lat nie czyta gazet (wyniki dla dwóch starszych grup to odpowiednio 19,5% i 6,3%), 69,2% nie słucha radia (w starszych kategoriach: 72,3% i 56,5%). Testy zgodności wykazały istotne różnice w liczbie osób odrzucających dane media w poszczególnych grupach wiekowych, w odniesieniu do wszystkich typów mediów. Potwierdzono więc tym samym przyjętą hipotezę oraz wpływ wieku na więzi z Internetem i tradycyjnymi środkami przekazu. Podobnie jak w innych, podobnych badaniach, stwierdzono również niższy poziom dostępności oraz częstotliwości i zakresu wykorzystania mobilnego i stacjonarnego Internetu w grupie powyżej 60 lat, nie zauważono przy tym związków między posiadaniem urządzeń mobilnych a faktycznym używaniem zasobów online. Zaobserwowano także różnice wzorów wykluczenia cyfrowego – w najmłodszej grupie związki dochodów, wykształcenia i płci z podziałem cyfrowym nie były widoczne, w przeciwieństwie do starszych kategorii wiekowych. W odniesieniu do mediów tradycyjnych, sytuacja przedstawiała się odwrotnie – w najmłodszej grupie oglądanie telewizji powiązane było z niższym poziomem wykształcenia, a czytelnictwo gazet – z wyższymi dochodami i płcią (mężczyźni byli na tym polu znacznie bardziej aktywni). W grupie średniej, telewizję oglądały głównie kobiety, gazety czytały osoby o wyższych dochodach, a radio słuchane było przez respondentów z niższym poziomem edukacji. W najstarszej grupie (jako jedynej) stwierdzono też negatywne relacje między czasem poświęcanym na mass media i na Internet; w tabelach przestawiono matryce korelacji głównych badanych zmiennych i szczegółowe wyniki dla każdej kategorii wiekowej.
We wnioskach stwierdzono, że zjawisko podziału cyfrowego, wiązane często z innymi formami wykluczenia, występuje także w krajach wysoko rozwiniętych, takich jak Japonia, i o wysokim stopniu penetracji technologii informacyjno-komunikacyjnych, a dostępność łączy internetowych nie gwarantuje ich wykorzystywania przez osoby starsze. Potwierdzono również, że niezależnie od sytuacji społeczno-ekonomicznej i płci, młodzi ludzie traktują sieć www jako naturalne środowisko komunikacyjne, należy więc badać inne czynniki, takie jak poziom umiejętności informacyjnych, doświadczenie, czy sytuacja rodzinna, mogące mieć wpływ na ich zachowania w świecie online. Przedyskutowano także możliwe kierunki ewolucji wykorzystania mediów przez różne pokolenia.