Babin

We współczesnym świecie, zamieszki, demonstracje oraz zabójstwa na tle rasowym i religijnym stały się częścią codziennego życia mieszkańców wielu regionów świata, a ich wpływ jest odczuwalny nie tylko w skali lokalnej, ale i globalnej. Rola bibliotek jako ośrodków zapewniających schronienie, pomoc i dostęp do informacji w sytuacjach kryzysów, katastrof naturalnych (zob. BABIN 2010/3/196) i protestów społecznych została dobrze udokumentowana w piśmiennictwie. W artykule przedyskutowano znaczenie placówek bibliotecznych jako bezpiecznych miejsc politycznej debaty i edukacji dla grup społecznie defaworyzowanych w czasach transformacji, odwołując się m.in. do badań dotyczących zaangażowania bibliotekarzy na rzecz sprawiedliwości społecznej w czasach apartheidu w RPA, czy dekadach walki z dyskryminacją mniejszości w Stanach Zjednoczonych. Omówiono następnie, na przykładzie najnowszych wydarzeń w Ameryce Północnej, związanych z konfliktami rasowymi, protestami przeciw brutalności policji i powstaniem ruchu Black Lives Matter, stosunek środowiska bibliotecznego i stowarzyszenia ALA do kwestii neutralności, wolności intelektualnej i działań na rzecz miejskich społeczności.

Podkreślono, że od czasu powstania Stowarzyszenia Bibliotek Amerykańskich w 1876 r., placówki te traktowano jako bezpieczne przestrzenie dla społecznych debat i spotkań ludzi o różnym zapleczu społecznym i kulturowym, zabezpieczające równy dostęp do informacji ujmowanych z różnych perspektyw światopoglądowych. Choć w kodeksie etyki ALA neutralność podniesiono do rangi podstawowej wartości, a środowisko biblioteczne miało długo kłopot z odniesieniem się do kwestii segregacji czy nierównego traktowania różnych grup, wg autorki, amerykańscy bibliotekarze nigdy nie byli neutralni społecznie, ani też politycznie, o czym mogą świadczyć podejmowane przez stowarzyszenie uchwały, działalność informacyjna różnych sekcji stowarzyszenia dotycząca m.in. walki z cenzurą, ochrony praw obywatelskich, w tym prawa swobodnego dostępu do informacji publicznej, czy ochrony prywatności użytkowników, oraz zabieranie pro-obywatelskiego stanowiska we wszystkich ważniejszych publicznych debatach. Co więcej, we współczesnych realiach, zachowanie neutralności jest jej zdaniem (i zdaniem cytowanych przez nią aktywistów bibliotecznych) nie tylko niewykonalne, lecz również szkodliwe i krzywdzące dla dyskryminowanych i marginalizowanych grup.

Jako modelowy przykład społecznie zaangażowanej postawy w czasach kryzysu, przywołuje działania miejskich bibliotek w czasie wielodniowych zamieszek i walk ulicznych, które wybuchły w Baltimore (stan Maryland) i na przedmieściach St. Luis, w Ferguson (stan Missouri), po protestach związanych ze śmiercią czarnoskórych mężczyzn z rąk przedstawicieli służb porządkowych. Władze ogłosiły wówczas w tych miastach stan wyjątkowy i wyprowadziły na ulice uzbrojone oddziały prewencji, a jedynymi czynnymi obiektami publicznymi zapewniającymi schronienie, poczucie normalności i dostęp do podstawowych usług, po zamknięciu szkół, urzędów i uczelni, pozostały (po wspólnej decyzji ich dyrekcji i pracowników) biblioteki publiczne. Dzięki temu, można było przenieść do nich część zajęć szkolnych, a mieszkańcy mogli korzystać z pomocy i źródeł informacji. W podsumowaniu podkreślono, że bibliotekarze mają społeczne zobowiązania wobec lokalnych społeczności, a odpowiednie przygotowanie się do ochrony zbiorów i obiektów bibliotecznych oraz pomocy mieszkańcom w sytuacjach kryzysowych wymaga planowania oraz przeszkolenia personelu.