Babin

Roboty z funkcją teleobecności, czyli zdalnej obecności (ang. telepresence robots –TR) to zdalnie sterowane, mobilne urządzenia wyposażone w monitor, kamerę, łącze internetowe, mikrofon i czujniki. Umożliwiają one kontakt, w czasie rzeczywistym, z osobami w odległych lokalizacjach oraz przebywanie w wielu miejscach jednocześnie, bądź zwiedzanie różnych obiektów, bez potrzeby podróżowania i przy zachowaniu wrażenia bezpośrednich, osobistych interakcji. Technologie te można wdrażać w bibliotekarstwie w rożnych celach, zwłaszcza – jako metodę komunikacji łączącą cechy wideokonferencji i kontaktów twarzą w twarz. W artykule omówiono eksperymentalny projekt realizowany w bibliotece Western Michigan University (WMU), we współpracy z pracownią Communications and Social Robotics Lab tej uczelni, analizujący reakcje studentów na obecność TR w budynku bibliotecznym. Badanie obejmowało również analizę przydatności TR przy realizacji różnego typu zadań związanych ze świadczeniem usług dla użytkowników oraz stosunku pracowników do tej nieznanej im wcześniej technologii przed i po jednodniowym szkoleniu.

Wprowadzone w WMU rozwiązanie to model Beam+ Suitable Technologies. W testowanym zestawie znalazł się robot (monitor na ruchomej podstawie) potrafiący poruszać się po różnych powierzchniach, stacja dokująca i oprogramowanie, które można łatwo pobrać ze strony firmy na większość mobilnych i stacjonarnych urządzeń, i które pozwala na sterowanie urządzeniem za pomocą myszki, klawiatury lub panelu dotykowego. W pierwszej fazie projektu, czytelnikom proponowano naukę sterowania Beam+ w bibliotece, a informacje na temat ich wrażeń zbierano przy pomocy krótkich kwestionariuszy. W drugim etapie, robota udostępniono do użytku publicznego w popularnym miejscu w budynku bibliotecznym, a dane na temat jego wykorzystania gromadzono na podstawie prowadzonych przez autorów obserwacji. W trzeciej części projektu, przeprowadzono ankiety wśród bibliotekarzy, sprawdzając co sądzą o pomyśle wprowadzenia TR w WMU. Następnie przeszkolono ich w zakresie nawigacji robotem i poproszono o wypełnienie, dla porównania, kolejnego testu sprawdzającego ewentualne zmiany ich opinii.

Analiza zebranych wyników (danych ilościowych i jakościowych) wykazała pozytywne nastawienie do TR zarówno ze strony czytelników, jak i pracowników biblioteki. W przypadku tych ostatnich, ocena użyteczności robota, poziom jego akceptacji i poczucie komfortu związane z obsługą TR wzrosły znacząco po przeprowadzeniu szkoleń. Dobrze oceniano zwłaszcza innowacyjność tej technologii i zapewniane przez nią możliwości komunikacji na odległość o raz nowego typu interakcji między bibliotekarzami i użytkownikami. O pozytywnych rezultatach można mówić także w przypadku testów sprawdzających możliwości implementacji TR jako narzędzia Public Relations (np. przy okazji specjalnych wydarzeń, w trakcie sesji powitalnych czy zdalnych wycieczek po bibliotece). Gorsze efekty uzyskano przy próbach wykorzystywania robota do świadczenia usług informacji naukowej, dalszy rozwój tej technologi może jednak pomóc rozszerzyć jej użyteczność w tym zakresie.

We wnioskach przybliżono zalety i ograniczenia TR oraz aspekty, jakie warto uwzględnić przy wprowadzaniu jej do bibliotek. Stwierdzono, że ze względu na mobilność i funkcje zdalne, TR oferuje znacznie więcej opcji niż zwykły wideo-czat (pozwala m.in. na skupianie się na różnych mówcach, powiększanie i pomniejszanie obrazu oraz nawigację po fizycznej przestrzeni). Podkreślono również, że wdrażanie TR daje bibliotekom akademickim możliwość wczesnego zapoznania studentów z technologią, z którą mogą mieć do czynienia w późniejszym życiu zawodowym oraz nowe szanse promocji swoich zasobów i usług.