Babin

Popularność cyfrowych mediów i komunikacji online wśród młodych ludzi daje bibliotekarzom i pedagogom nowe możliwości, stwarza też jednocześnie nowe potrzeby oraz wyzwania dla edukacji bibliotecznej, rozwój rynku zasobów elektronicznych nie idzie bowiem w parze ze zmniejszaniem się nierówności w dostępie do cyfrowych źródeł, narzędzi i umiejętności. W artykule przedyskutowano wyniki amerykańskiego projektu badawczego Digital Youth Project, poświęconego tzw. cyfrowej młodzieży oraz wpływowi wykorzystywanych przez nią nowych narzędzi komunikacyjnych na uczenie się i relacje społeczne. Przedstawiono również innowacyjny program biblioteczny – YouMedia jako model działań na rzecz edukacji informacyjnej cyfrowego pokolenia, a także wnioski, jakie powinny wyciągnąć z tych projektów biblioteki i szkoły bibliotekoznawstwa i informacji naukowej.

Biblioteka Miasta Belgrad (BMB) to największy system biblioteczny w południowo-wschodniej Europie (obsługa ponad 70 lokalizacji w mieście, nadzór nad 13 bibliotekami miejskimi i ich filiami). Instytucja ta prowadzi od lat starania by dotrzeć do jak szerszego grona użytkowników, w tym środowisk marginalizowanych. W 2009 r. zrealizowano z jej inicjatywy badanie mające na celu identyfikację grup niekorzystających z sieci bibliotecznej, opracowanie strategii pozwalającej na przyciągnięcie największej z nich do bibliotek i rozwój usług dostosowanych do jej potrzeb.

Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz przeprowadzonych przez autorkę badań, omówiono sposób postrzegania bibliotek publicznych (BP) przez kanadyjską młodzież w wieku 12-15 lat i czynniki mogące wpływać na poziom wykorzystania tych placówek przez użytkowników z badanej grupy wiekowej. Analizowano m.in. na ile kształt oferty bibliotecznej oraz wzrost dostępności różnorodnych multimediów może kształtować nastawienie nastolatków wobec BP i ich usług.

Firmy i koncerny w Stanach Zjednoczonych, na skutek fuzji, bankructwa czy spadku popytu na dany rodzaj towarów, rezygnują coraz częściej z prowadzenia wielkopowierzchniowych magazynów i centrów handlowych, określanych mianem big box (przeważnie 5 – 20 tys. m. kw. powierzchni). Biblioteki, zamiast budować od fundamentów nowe siedziby, mogą prowadzić renowację i dostosowywać do potrzeb czytelników opuszczone budynki tego typu, których są w tym kraju tysiące. W artykule omówiono zalety i wady takiego rozwiązania oraz najważniejsze zmiany, jakich należy dokonać podejmując się realizacji takiego projektu. Przedstawiono też kilka przykładów udanych adaptacji pomieszczeń magazynowych na użytek bibliotek.

Co dziesiąta osoba w Czechach dotknięta jest w jakimś stopniu niepełnosprawnością. Część bibliotek podjęło działania w celu zapewnienia większej dostępności swoich usług dla tej grupy obywateli, jednak wiele, z różnych powodów, nie usunęło nadal barier przeszkadzających niepełnosprawnym w korzystaniu z ich placówek i serwisów. W artykule omówiono projekt „Biblioteka bez barier” zainicjowany na studiach magisterskich kierunku Bibliotekoznawstwo i Informacja Naukowa (specjalizacja: studia informacyjne i bibliotekarskie) Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu im. Masaryka w Brnie.

Za wolontariuszy na ogół uznaje się osoby pomagające dobrowolnie ludziom lub pracujące w organizacjach społecznych w wolnym czasie, bez liczenia na wynagrodzenie czy odwzajemnienie pomocy. W Czechach ustawa o wolontariacie weszła w życie dopiero w 2002 r. Umożliwiła ona organizacjom zawieranie zgodnych z prawem umów z wolontariuszami, co z kolei stanowiło podstawę starań organizacji pozarządowych o dofinansowanie ich projektów. Obecnie, biblioteki w tym kraju mogą występować o wsparcie finansowe procesu wyszukiwania i szkolenia wolontariuszy.

Bibliotekarze wywodzą swoją rację bytu i uprawnienia z podstawowych praw do wolności informacji, swobody ekspresji i zakazu cenzury. Prawo do wolności informacji może też być jednak rozumiane jedynie w sposób defensywny, jako instrument obrony przed ingerencją państwa, a nie fundamentalna zasada, której biblioteki mają być gwarantem, gdyż sektor publiczny jako taki nie stanowi audytorium dla wolności słowa. Biblioteki zapewniają jedynie dostęp do źródeł, z których każdy może bezpłatnie korzystać. Instytucje te mogą jednak, w wolnym, pluralistycznym społeczeństwie, mieć wkład w rozwój demokracji poszerzając udział w procesie kształtowania opinii, dotyczącym m.in. kwestii kulturowych i edukacyjnych.

W systemie bibliotek publicznych Singapuru (zob. BABIN 2008/3/180) inicjuje się wiele programów adresowanych do osób starszych, stanowiących coraz większą część miejscowej populacji (w 2005 r. ponad 12 % mieszkańców tego miasta-państwa stanowiły osoby powyżej 60 r. życia, w 2050 r. ich odsetek może wynosić niemal 40%). W artykule omówiono jedną z takich inicjatyw, polegającą na zakładaniu w lokalnych bibliotekach klubów książki. Przedstawiono też wyniki jakościowego badania przeprowadzonego w 2010 r. wśród kilkunastu członków czytelniczego klubu seniora w jednej z placówek bibliotecznych, i mającego ustalić wzory zachowań czytelniczych starszych użytkowników i ich uczestnictwa w zajęciach przeznaczonych dla tej grupy wiekowej.

Środowisko biblioteczne od lat debatuje nad sensem udostępniania w bibliotekach literatury popularnej, określanej niegdyś mianem „śmieciowej” lub brukowej, próbując określić, czy książki tego typu powinny być w ogóle gromadzone przez biblioteki publiczne, a jeśli tak – czy należy je włączać lektur polecanych przez bibliotekarzy (por. BABIN 2009/4/251). Powieści z kręgu kultury masowej nie traktuje się też zwykle jako istotnego elementu polityki kształtowania zbiorów, mimo że stanowią większość dokonywanych przez dorosłych wypożyczeń, a jednym z głównych zarzutów wobec literatury popularnej jest zarzut eskapizmu, czyli jej oderwania od realiów, a przy tym skłaniania czytelników do ucieczki od prawdziwego życia w świat iluzji i imaginacji. W artykule, skierowanym głownie do bibliotekarzy zajmujących się doradztwem czytelniczym, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, krytycznie omówiono różne teorie i koncepcje eskapizmu w czytaniu dla przyjemności, naświetlając różne aspekty tego zjawiska i podejmując próbę przedstawienia uznawanych za eskapistyczne zachowań w bardziej pozytywnym świetle oraz przedefiniowania pojęcia literatury eskapistycznej.

W artykule, na podstawie analizy literatury przedmiotu i doświadczeń brytyjskich bibliotekarzy, przedstawiono listę dobrych praktyk dla bibliotek publicznych, pomocnych przy świadczeniu usług bezdomnym. W Wielkiej Brytanii jest ponad 400 tys. takich osób, przy czym kategoria ta obejmuje nie tylko ludzi żyjących na ulicy, ale też w hostelach, schroniskach, na squatach, u krewnych czy znajomych. Wg przywołanych źródeł, biblioteki mogą służyć tej grupie, dostarczając m.in. dostępu do Internetu oraz informacji nt. możliwości znalezienia miejsca zamieszkania, zatrudnienia, edukacji, opieki nad dziećmi, czy ochrony zdrowia, a przeszkody utrudniające bezdomnym korzystanie z bibliotek wynikają z rozwiązań instytucjonalnych (np. wymóg przedstawienia dokumentów i potwierdzonego adresu zamieszkania) i z negatywnego nastawienia do nich personelu placówek.