Babin

W artykule omówiono opinie futurologów dotyczące możliwych kierunków rozwoju technologii wykorzystywanych w środowisku bibliotecznym, zaprezentowane na obradach studium panelowego pn. Top Tech Trends, zorganizowanego przez sekcję Amerykańskiego Stowarzyszenia Bibliotek (ALA) ds. bibliotecznych technologii informacyjnych – Libary Information Technology Association (LITA).

Wraz ze wzrostem zainteresowania technologiami druku i skanowania 3D w szkolnictwie i w sektorze bibliotecznym, rośnie też liczba modeli przestrzennych dostępnych dla studentów i pedagogów w sieci www, a rozwój ten dotyczy nie tylko kolekcji popularnych stron, takich jak Thingiverse.com, lecz również portali organizacji typu NASA czy Instytut Smithsona, które zaczęły ostatnio tworzyć zasoby trójwymiarowych modeli  i udostępniać je bezpłatnie online. Ponieważ wiedza na temat ogólnej struktury zasobów 3D oferowanych w Internecie jest nadal niewielka, autor postanowił przeanalizować rynek modelowania przestrzennego i określić, kto tworzy wymieniane w sieci modele, kto kontroluje ich udostępnianie, jaka część z nich jest faktycznie przydatna do celów edukacyjnych i ile wzorów można legalnie wykorzystywać jako narzędzia dydaktyczne.

Wg danych Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego (International Telecommunication Union), dostęp do szerokopasmowych, mobilnych łączy internetowych zwiększa się co roku średnio o 40%, a liczba subskrybentów mobilnych usług sieciowych na świecie przekracza znacząco liczbę abonentów stacjonarnych platform. Technologie mobilne stają się coraz bardziej popularne zwłaszcza w krajach rozwijających się, posiadających słabo rozbudowaną infrastrukturę IT, jednak szybki wzrost liczy używanych przenośnych urządzeń komunikacyjnych nie idzie w parze z rozwojem strategii bezpieczeństwa dla mobilnych sieci, duża część odbiorców nie ma też wystarczającej wiedzy technicznej i umiejętności potrzebnych do pobierania i używania narzędzi ochrony ich prywatnych danych. W artykule przedstawiono wyniki badania sprawdzającego poziom świadomości użytkowników z różnych regionów świata w kwestii naruszeń prywatności w czasie korzystania z mobilnego Internetu. Przeanalizowano w nim relacje między poziomem rozwoju rynku telekomunikacyjnego, stopniem zamożności danego kraju, biegłością użytkowników i przystępnością cenową mobilnych rozwiązań a poziomem tolerancji wobec stosowanych przez władze środków kontroli sieciowych treści i innych zagrożeń prywatności.

Artykuł jest głosem w debacie zainicjowanej w 2015 r. przez brytyjski oddział ISKO – International Society for Knowledge Organization i poświęconej statusowi tradycyjnych tezaurusów w bibliotekoznawstwie i informacji naukowej (BIN) oraz organizacji wiedzy (OW), traktowanej jako jedna z subdyscyplin BIN, a także  perspektywom związanym z ich dalszym rozwojem i wykorzystywaniem przy wyszukiwaniu informacji. Autor zajmuje w nim krytyczne stanowisko wobec przecenianej jego zdaniem roli tych narzędzi we współczesnych systemach informacyjnych oraz ich funkcji w procesie kształcenia i badań z zakresu BIN / OW.

Cyfrowe technologie i portale społecznościowe odgrywają bardzo istotną rolę niemal we wszystkich branżach zawodowych, jednak w porównaniu z innymi globalnymi sektorami, w środowisku akademickim włączanie sieci społecznościowych do praktyk organizacyjnych przebiega stosunkowo powoli. Autorki postanowiły dokonać przeglądu piśmiennictwa poświęconego akceptacji akademickich serwisów z funkcjami społecznościowymi (ASS) wśród pracowników uczelni wyższych i przedstawić główne tematy poruszane w literaturze przedmiotu, zidentyfikować ograniczenia przeprowadzonych dotychczas prac oraz określić potencjalne kierunki dalszych badań. Ich kolejnym, praktycznym celem było przeprowadzenie analizy porównawczej popularnych ASS, takich jak Academia.edu, Mendeley.com, ResearchGate.net, Zotero.org i GoogleScholar, i opracowanie informatora dla naukowców, mającego ułatwić im ocenę i porównanie funkcji tych portali.

Jakość danych jest pojęciem wielowymiarowym, definiowanym w literaturze przedmiotu na wiele różnych sposobów, uwzględniających z reguły albo kontekstualne aspekty informacji, albo ich cechy wewnętrzne, niezależne od użytkownika, zadań czy aplikacji, bądź też biorących pod uwagę wpływ prezentacji informacji na ich rozumienie i interpretację. Najczęściej cytowaną definicją jest ta, w której podkreśla się znaczenie użyteczności danych dla ich akceptacji lub odrzucenia przez użytkownika i uzależnia jakość informacji od ich faktycznego wykorzystania, projektu systemu informacyjnego i procesów związanych z tworzeniem danych. W artykule przybliżono różne metodologie i poziomy oceny jakości danych, podkreślając brak zgody w środowisku naukowym co do wyboru powszechnie stosowanych metryk i praktycznych instrumentów ewaluacji jakości, a następnie zajęto się omówieniem tej problematyki w kontekście technologii Sieci Semantycznej. Wskazano, że jednym z najważniejszych atrybutów w analizowanych modelach jakości Linked Open Data (LOD) jest „przystępność danych” (ang. accessibility) i zaproponowano w związku z tym nowy zestaw wskaźników jej pomiaru.

CHAOS – Cultural Heritage Archive Open System, czyli otwarty system archiwalny dziedzictwa kulturowego, to bazujący na współpracy projekt rozpowszechniania dźwiękowej spuścizny kulturowej online. W jego ramach udostępnia się strumieniowo ponad 500 tys. audycji i przekazów radiowych (ponad 1 mln godzin) duńskiego nadawcy Danish Broadcast Corporation (DR), emitowanych od 1931 r. do chwili obecnej. Budowa archiwum stanowiła część wielodyscyplinarnego programu LARM, realizowanego wspólnie w latach 2010-2014 przez DR, duńską sieć naukową, uczelnie i biblioteki, i mającego na celu zapewnienie społeczności naukowej możliwości wyszukiwania, adnotowania, wykorzystywania i komentowania nagrań dźwiękowych oraz stworzenie odpowiedniej infrastruktury badawczej, zapewniającej podstawy dla tych działań. Aby wesprzeć badaczy w optymalny sposób, przy rozwoju platformy archiwalnej CHAOS – LARM.fm i powiązanego systemu metadanych, przyjęto podejście ukierunkowane na użytkownika.

Dostępne na rynku zintegrowane systemy zarządzania biblioteką (integrated library management systems – ILMS), różnią się między sobą pod względem skalowalności, kompatybilności z różnymi systemami operacyjnymi, wsparcia dla różnych formatów rekordów bibliograficznych i współoperatywności. Czynniki te mogą zależeć od formuły rozwoju danego oprogramowania (czy jest to produkt własnościowy czy udostępniany na otwartej licencji), z kolei wybór ILMS – wpływać znacząco na wyniki biblioteki w różnych obszarach działalności. Aby ułatwić bibliotekarzom związane z tym decyzje, w artykule przeanalizowano i porównano różne cechy i funkcje czterech popularnych, otwartych oraz komercyjnych ILMS, wykorzystując do ewaluacji specjalnie opracowaną listę kontrolną i klasyfikując badane oprogramowanie na podstawie wyników uzyskanych w poszczególnych kategoriach oceny.

Aplikacje sieci 2.0, takie jak społeczne tagowanie (zob. babin.bn.org.pl/?p=2824), postrzegane są jako narzędzia poprawiające efektywność wyszukiwania i możliwości przeglądania treści. Ułatwiają one użytkownikom lokalizowanie interesujących ich materiałów, coraz więcej bibliotek włącza je więc do swoich interfejsów katalogowych, mając nadzieję na unowocześnienie własnego wizerunku i szersze angażowanie odbiorców. Folksonomie (zob. BABIN 2007/2/107) są też popularnym przedmiotem badań, z których większość koncentruje się na porównywaniu dodawanych przez użytkowników słów kluczowych z kontrolowanymi słownikami haseł przedmiotowych, stosunkowo niewiele uwagi poświęca się natomiast badaniu faktycznych sposobów i stopnia wykorzystywania tagów przez personel bibliotek, zwłaszcza w kontekście systemów bibliotek publicznych. Autorki postanowiły zebrać w związku z tym nowe, jakościowe dane, które pomogłyby ustalić podejście pracowników tych placówek do używania i oceny opcji tagowania oraz czynniki ułatwiające i utrudniające ich akceptację, przeprowadzając w tym celu wywiady z bibliotekarzami Auckland w Nowej Zelandii.

Implementacja oprogramowania o otwartym kodzie źródłowym (OSS) to ważny trend w obszarze wprowadzania nowych technologii, a rozwiązania takie postrzegane są przez rządy wielu krajów jako baza innowacji i narzędzie umożliwiające efektywne świadczenie usług oraz optymalizację kosztów. Najpopularniejszym OSS wykorzystywanym na świecie do budowy instytucjonalnych repozytoriów i bibliotek cyfrowych jest DSpace (por. babin.bn.org.pl/?p=1972), a Indie zajmują drugą (po Stanach Zjednoczonych) pozycję na liście krajów używających go jako platformy do archiwizacji różnego typu dokumentów (w 2013 r. na DSpace pracowało 24 z 35 indyjskich repozytoriów – 68,5%). Autorzy postanowili sprawdzić powody popularności tego systemu i wybierania go w Indiach znacznie częściej niż konkurencyjnych aplikacji, takich jak Fedora, Eprints czy Greenstone, analizując różne przykłady jego instalacji, charakter i rozwój budowanych kolekcji, ich geograficzną dystrybucję oraz typ obsługujących DSpace instytucji.