Babin

Wg danych Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego (International Telecommunication Union), dostęp do szerokopasmowych, mobilnych łączy internetowych zwiększa się co roku średnio o 40%, a liczba subskrybentów mobilnych usług sieciowych na świecie przekracza znacząco liczbę abonentów stacjonarnych platform. Technologie mobilne stają się coraz bardziej popularne zwłaszcza w krajach rozwijających się, posiadających słabo rozbudowaną infrastrukturę IT, jednak szybki wzrost liczy używanych przenośnych urządzeń komunikacyjnych nie idzie w parze z rozwojem strategii bezpieczeństwa dla mobilnych sieci, duża część odbiorców nie ma też wystarczającej wiedzy technicznej i umiejętności potrzebnych do pobierania i używania narzędzi ochrony ich prywatnych danych. W artykule przedstawiono wyniki badania sprawdzającego poziom świadomości użytkowników z różnych regionów świata w kwestii naruszeń prywatności w czasie korzystania z mobilnego Internetu. Przeanalizowano w nim relacje między poziomem rozwoju rynku telekomunikacyjnego, stopniem zamożności danego kraju, biegłością użytkowników i przystępnością cenową mobilnych rozwiązań a poziomem tolerancji wobec stosowanych przez władze środków kontroli sieciowych treści i innych zagrożeń prywatności.

Jako materiał porównawczy wybrano dane zgromadzone w 10 krajach o niskiej reputacji w zakresie przestrzegania praw człowieka (w większości – krajach Afryki i Azji). Różnice między poziomami tolerancji w różnych społecznościach użytkowników przedyskutowano w odniesieniu do kryteriów definiujących poziom rozwoju społeczeństwa informacyjnego i kompetencji użytkowników. W celu lepszej prezentacji kontekstu analizowanych kwestii, w pierwszej części artykułu przedstawiono techniczną charakterystykę smartfonów, w tym – stosowane w nich zabezpieczenia, oraz dostępność narzędzi pozwalających na obchodzenie blokad nakładanych przez władze. Omówiono także wyniki badań dotyczących zagrożeń technologicznych w mobilnych sieciach, czynników wpływających na zaufania użytkowników do dostawców usług oraz mechanizmów obchodzenia zabezpieczeń, a następnie przybliżono wykorzystane w badaniu techniki gromadzenia i analizy danych oraz źródła informacji. Postawione przez autorów, szczegółowe pytania badawcze dotyczyły korelacji między stopniem rozwoju społecznego a wiedzą obywateli na temat środków monitorowania ruchu w sieci www i blokowania internetowych treści oraz między wzrostem kompetencji a umiejętnością rozpoznania elektronicznych blokad i narzędzi kontroli oraz używania chroniących przed tym aplikacji. Sprawdzano również, kogo użytkownicy uznają za organ odpowiedzialny za cenzurę Internetu i jakie ma to odniesienie do poziomu rozwoju społeczeństwa informacyjnego, jakim udziałowcom rynku telekomunikacyjnego ufa się w kontekście ochrony prywatności i czy akceptacja internetowej cenzury, wprowadzanej jako środek zapobiegania szkodliwym treściom, jest związana z poziomem dobrobytu państwa i stopniem rozwoju cywilizacji informacyjnej.

Po porównaniu wybranych parametrów (porównania statystyk ekonomicznych, dokumentów telekomunikacyjnych i raportów ONZ prowadzono przed 2012 r.), do grupy 10 badanych krajów włączono Azerbejdżan, Białoruś, Chiny, Iran, Oman, Arabię Saudyjską, Syrię, Tunezję, Uzbekistan i Wietnam. W każdym z nich przeprowadzono następnie sondaże badające opinie użytkowników (łącznie 1644 respondentów). Ustalono m.in., że użytkownicy we wszystkich 10 państwach wiedzą o istnieniu internetowych blokad i monitoringu, a zaangażowanie władz w ten proceder tłumaczone jest głównie potrzebą wspierania określonych inwestycji w sektorze technologii oraz zapewnienia państwowej kontroli nad operatorami mobilnych sieci. Dla większości odbiorców z krajów o niskich wskaźnikach swobód obywatelskich, lecz wysokim poziomie rozwoju społeczeństwa informacyjnego, kontrola Internetu wydaje się akceptowalna i bywa traktowana jako mechanizm ograniczający sieciowe zagrożenia i chroniący przed treściami obcymi kulturowo bądź religijnie. W rejonach o dobrze rozwiniętych rynkach usług mobilnych i relatywnie tanich usługach oraz wysokim lub średnim poziomie dochodu narodowego brutto (Oman, Arabia Saudyjska, Chiny), badani (w większości zaawansowani technologicznie użytkownicy) wydawali się też nie przejmować ograniczeniami wprowadzanymi przez państwowe służby, ufali też rządowym agencjom i krajowym dostawcom usług internetowych. Niski poziom tolerancji dla cenzury, brak zaufania do władz i lokalnych dostawców, i poleganie tylko na zagranicznych ISP cechował natomiast respondentów z krajów mniej rozwiniętych gospodarczo, o bardziej opresyjnych rządach i kontrolowanych rynkach (Wietnam, Syria, Uzbekistan). W podsumowaniu uznano, że poziom rozwoju rynku telekomunikacyjnego i społeczeństwa informacyjnego to najbardziej istotne czynniki determinujące akceptowanie lub odrzucanie wprowadzanych przez władze regulacji dotyczących kontroli Internetu, elektronicznej inwigilacji i ingerencji w prywatność obywateli. Wskazano też na potrzebę dalszych badań nad czynnikami kształtującymi świadomość użytkowników w tym zakresie, strategiami ochrony prywatności w sieci www i rozwoju bezpiecznych środowisk komunikacyjnych.