Babin

Wykazy literatury ze studenckich prac badawczych i dyplomowych mogą stanowić dla bibliotek cenne źródło informacji przydatnych przy doborze nowych materiałów do kolekcji oraz opracowywaniu programów edukacji informacyjnej. Z perspektywy kształtowania zbiorów przyjmuje się, że obserwowanie zachowań i praktyk użytkowników bibliotek akademickich da bibliotekarzom wiedzę na temat ich potrzeb, z kolei z perspektywy edukacyjnej – że bibliotekarze wiedzą, co powinni robić studenci, a ewaluacja ich dokonań pozwoli dowieść efektywności prowadzonych szkoleń. Aby sprawdzić sposób wykorzystywania przez studentów zasobów bibliotecznych oraz zebrać wnioski na temat polityki gromadzenia i szkoleń , autorzy przeprowadzili analizę spisów piśmiennictwa cytowanego w pracach licencjackich trzech wydziałów jednej z amerykańskich uczelni.

Pojęcie „dzieci i młodzieży specjalnej troski” odnosi się zarówno do osób, które mają fizyczne, emocjonalne lub kognitywne defekty, jak i do tych, które są społecznie, ekonomicznie lub edukacyjnie marginalizowane (także ze względu na zły stan zdrowia). Ponieważ biblioteki publiczne mają zapewniać realizację informacyjnych, rekreacyjnych, edukacyjnych i kulturalnych potrzeb wszystkich obywateli, powinny również zapewniać obsługę definiowanych powyżej, specjalnych typów odbiorców, w tym tych, którzy z różnych względów nie są w stanie samodzielnie odwiedzać placówek bibliotecznych. W artykule zreferowano wyniki badania analizującego usługi słoweńskich bibliotek publicznych skierowane do 3 grup użytkowników, narażonych na wykluczenie informacyjne nie tylko ze względu na młody wiek, lecz również szczególny stan lub życiowe okoliczności: osób przebywających w szpitalach, zakładach poprawczych, karnych i zamkniętych ośrodkach dla nieletnich oraz dzieci i młodych dorosłych z zaburzeniami rozwojowymi. Przedstawiono również rezultaty obszernego przeglądu światowego piśmiennictwa poświęconego obsłudze w bibliotekach publicznych dzieci i młodzieży, defaworyzowanych populacji, a także zakresowi, poziomowi i zasadom świadczenia tego typu serwisów w Słowenii oraz związanym z tym badaniom.

W dominujących w ostatnich latach teoriach i debatach poświęconych przyszłości bibliotek akademickich oraz strategiom poprawy ich atrakcyjności i lepszej integracji z kampusami, mówi się dużo o ich roli „trzeciego miejsca” z koncepcji R. Oldenburga (1989), a w centrum uwagi umiejscawia się studentów i jakość ich doświadczeń związanych z uczeniem się. Autorzy prezentują w tekście swój głos w tej dyskusji, wskazując, że efektywność i osiągnięcia uczelni ocenia się obecnie nie tylko na podstawie poziomu doskonałości naukowej i wyników w rankingach, lecz także w kategoriach transferu technologii między nauką a biznesem, dopasowania programów kształcenia do potrzeb rynków pracy oraz „zatrudnialności” (ang. employability) absolwentów, co należy uwzględniać w planach rozwoju bibliotek szkół wyższych, rozszerzając zakres ich usług o aspekty związane z pracą. Sugerują również, że placówki te mogą wypełnić swoje zobowiązania wobec uczelni i społeczeństwa, bazując na modelu przestrzeni coworkingowych i sieci społeczności, i proponują włączenie tych nowych funkcji do koncepcji centrów kształcenia (ang. learning centres), czyli nowego modelu działalności bibliotecznej.

Z uwagi na wysokie koszty serwerów i przechowywania danych, w pierwszych dekadach istnienia zintegrowanych systemów bibliotecznych (ZSB), biblioteki decydowały się często zakup takich platform w ramach konsorcjum, lub na rozwój własnych, skomercjalizowanych później rozwiązań (np. NOTIS, VTLS). Pod koniec lat 90. i na początku XXI w., wiele z tych instytucji odeszło od współdzielenia ZSB i dokonało migracji na własnościowe systemy działające w odrębnych środowiskach, jednak rozwój usług przetwarzania i składowania danych w chmurze obliczeniowej i modelu SaaS (oprogramowania jako usługi), spowodował ponowny wzrost zainteresowania zdalnie zarządzanymi i użytkowanymi wspólnie ZSB następnej generacji. Systemy te wybierane są obecnie nie tyle ze względu na oszczędności wydatków na infrastrukturę, lecz w związku z potrzebą współpracy bibliotek w zakresie wspólnych zakupów, metadanych i innych bibliotecznych operacji. W artykule omówiono najważniejsze cechy współczesnych ZSB, które warto uwzględnić przy podejmowaniu decyzji o zmianie lub aktualizacji oprogramowania, konsorcyjne opcje współdzielenia systemów oraz wyzwania związane z wyborem wspólnych rozwiązań. Przedstawiono również przykłady umów dotyczących ZSB, zawartych przez konsorcja bibliotek akademickich ze Stanach Zjednoczonych.

Narzędzia sieci 2.0 wdrażane w bibliotekach akademickich służą głównie do kontaktów z czytelnikami i promocji bibliotecznych zasobów i usług, nie używa się ich natomiast powszechnie w celu zarządzania wiedzą (ang. knowledge management – KM), definiowanego w artykule jako umiejętność tworzenia przez organizację nowej wiedzy, jej rozpowszechniania i wykorzystywania przy projektowaniu nowych produktów, systemów i serwisów. W instytucjach non-profit, takich jak biblioteki, których nowe zadania obejmują wyszukiwanie informacji dla użytkowników i zdobywanie wiedzy, KM może poprawić komunikację między pracownikami i kierownictwem, pomagać bibliotekarzom oraz promować kulturę uczestnictwa i wymiany informacji. Zreferowane przez autorów, przeprowadzone w skali globalnej badanie, miało na celu sprawdzenie świadomości bibliotekarzy akademickich w zakresie praktyk dzielenia się i zarządzania wiedzą oraz określenie czynników warunkujących prawdopodobieństwo implementacji w bibliotekach KM przy użyciu technologii 2.0.

Po rozpoczęciu przez Bibliotekę Narodową i Archiwa Iranu (NLAI) opracowywania i katalogowania dokumentów w formie elektronicznej, za kolejny niezbędny krok w kierunku realizacji jej misji uznano zajęcie się wartościowymi zasobami Internetu i, ze względu na zobowiązania dotyczące nadzorowania, kontrolowania i opracowywania standardów katalogowania, stworzenie programu rejestracji, aktualizacji i organizacji stron www, odgrywających coraz bardziej istotną rolę w obiegu wiedzy i informacji. Celem przeprowadzonego i zreferowanego przez autorów badania było ustalenie wykonalności indeksowania przez NLAI stron internetowych i najbardziej znaczących materiałów elektronicznych na poziomie narodowym i międzynarodowym.

Biblioteki publiczne od wielu lat muszą uzasadniać swoje miejsce w społeczeństwie oraz rynkową wartość swoich usług, a w 2014 r. – okresie likwidacji placówek bibliotecznych w Wielkiej Brytanii i obcinania państwowych dotacji na ich działalność, zadanie to stało się tym bardziej istotne. Jedną z korzyści jakie biblioteki przynoszą lokalnym społecznościom jest zapewnianie mieszkańcom miejsca spotkań, współpracy i komunikacji oraz możliwości tworzenia i zacieśniania więzi i realizacji wspólnych potrzeb, i tworzenie tym samym kapitału społecznego budowanego na bazie wzajemnych relacji, wspólnych norm i zaufania. Ponieważ pojęcie to od 10 lat wiązane jest coraz ściślej z bibliotekami publicznymi (zob. BABIN 2009/2/101), autorka postanowiła przeanalizować rolę biblioteki jako miejsca, z punktu widzenia teorii kapitału społecznego, omawiając w artykule dostępną literaturę poświęconą obu koncepcjom i prezentując dwa studia przypadku: bibliotek publicznych Edynburga (Edinburgh City Libraries) i bibliotek publicznych Kopenhagi (Københavns Biblioteker).

Stosunek do zagranicznej beletrystyki w bibliotekach publicznych Ameryki Północnej jest niejednoznaczny. Z jednej strony podnosi się wartość tłumaczeń obcojęzycznej prozy w coraz bardziej zglobalizowanym i wielokulturowym świecie i potrzebę zapewnienia anglojęzycznym czytelnikom możliwości poznawania obcych kultur, doświadczeń mieszkańców innych regionów i spojrzenia na świat z innego, niefiltrowanego przez zachodnią perspektywę punktu widzenia. Z drugiej – słyszy się argumenty, że lokalni czytelnicy nie są zainteresowani przekładami i twórczością powstałą w innych niż amerykański kontekstach, co przekłada się też na stosunek wydawców do przekładów (ich odsetek w stosunku do liczby wydawanych rodzimych tytułów jest bardzo niski). Aby sprawdzić, jak biblioteki publiczne mogą wesprzeć czytelnictwo światowej literatury, w artykule przeanalizowano jakość dostępu do jej przekładów w 6 dużych kanadyjskich bibliotekach publicznych zlokalizowanych w największych miastach angielskojęzycznych prowincji, o najbardziej zróżnicowanej etnicznie populacji (definiowanej przez liczbę imigrantów).

Do usług oferowanych przez biblioteki publiczne w Stanach Zjednoczonych zalicza się od kilku lat promowanie inicjatyw samodzielnego publikowania w lokalnych społecznościach i wspieranie rozwoju i autonomii lokalnych pisarzy przez wskazywanie im odpowiednich technologii, narzędzi i zasobów oraz ułatwianie dotarcia do odbiorców i innych twórców. Placówki te odgrywają również rolę inkubatorów niezależnej twórczości, zwłaszcza tej poświęconej lokalnym tematom.

Media społecznościowe i urządzenia mobilne mogą często utrudniać koncentrację i wpływać na efektywność procesu uczenia się, a stała dostępność Internetu zmienia także znacząco nawyki związane z nauką i realizacją zadań akademickich. W 2013 r. autorzy przeprowadzili badanie obserwacyjne w dwóch bibliotekach amerykańskich szkół wyższych mające ustalić, jak nowe media determinują zachowania informacyjne studentów w środowisku bibliotecznym. W kolejnym roku projekt ten rozszerzono o dwie kolejne uczelnie (obserwacjami objęto łącznie 2 773 osoby z kierunków na poziomie licencjackim), sprawdzając nie tylko interakcje badanych z sieciowymi technologiami i faktyczny czas poświęcany uczeniu się, lecz również sposób wykorzystania przestrzeni i usług bibliotek oraz ewentualne różnice między badanymi instytucjami. W artykule zaprezentowano raport porównujący i podsumowujący wyniki obu badań oraz wykorzystaną w nich metodologię, na tle podobnych, zrealizowanych wcześniej programów badawczych.