Babin

Na podstawie przeglądu rosyjskiej literatury przedmiotu, autorka charakteryzuje nową dyscyplinę naukową funkcjonującą pod nazwą biblioetnologia lub etnobibliotekarstwo. Od lat 90. XX w. można obserwować w Rosji wzmożony ruch migracyjny i tworzenie się wielokulturowego społeczeństwa, co zmusiło biblioteki do pracy w odmiennych warunkach społecznych. Biblioteki we wszystkich krajach WNP stanęły przed nowymi wyzwaniami, a wnioski i uogólnienia ze zdobytych doświadczeń omawiano na licznych konferencjach narodowych i międzynarodowych, powstawały poradniki metodyczne i zalecenia, zaczęła się tworzyć nowa dyscyplina naukowa badająca tendencje i zasady rozwoju bibliotek jako ośrodków wielu kultur. Odwołując się do dokumentów IFLA, UNESCO oraz doświadczeń krajów WNP, zaczęto tworzyć własne koncepcje naukowo-metodyczne, prezentowane w coraz liczniejszych artykułach naukowych. Na ich podstawie, autorka podjęła próbę określenia specyfiki nowego działu badań bibliotekoznawczych.

W artykule omówiono, na podstawie zebranych statystyk, informacji od dostawców oraz analizy piśmiennictwa i komunikatów prasowych, najnowsze trendy na rynku oprogramowania dla bibliotek, w tym – dane dotyczące wyników sprzedaży, pozycji, zysków i sytuacji kadrowej największych producentów i dostawców systemów bibliotecznych w 2016 r. oraz inwestycji bibliotek w strategiczne produkty technologiczne (por. babin.bn.org.pl/?p=4098). Przedyskutowano też możliwe implikacje związane z rosnącą centralizacją tej branży, w tym z koncentracją rozwoju produktów i serwisów wspierających coraz bardziej złożoną pracę bibliotek w rękach kilku największych graczy, a także z rosnącymi oczekiwaniami dotyczącymi otwartości, innowacyjności i współoperatywności oferowanych rozwiązań.

W ciągu ostatnich dwóch dekad można obserwować ugruntowywanie się pozycji nauki o informacji jako odrębnej dyscypliny oraz rozwój na całym świecie szkół wyższych specjalizujących się w badaniach z tego zakresu i określanych mianem iSzkół (zob. babin.bn.org.pl/?p=5030). Część z nich ewoluowała z programów bibliotekoznawstwa, które następnie rozszerzono o informację naukową, a część uformowała się jako nowe wydziały informatologiczne. Ruch ten zapoczątkowały w 1988 r. college’e i wydziały bibliotekoznawstwa i informacji naukowej 3 uczelni: Uniwersytetu Pittsburskiego, Uniwersytetu Syracuse i Uniwersytetu Drexel, a w XXI w., wraz z szybką ekspansją technologii informacyjnych, liczba jego członków na całym świecie, zainteresowanych badaniami relacji między informacją, technologią i użytkownikami, zaczęła szybko wzrastać. W artykule skoncentrowano się na omówieniu specyfiki 27 iSzkół ze Stanów Zjednoczonych oraz ich ewolucji w czasie z dwóch perspektyw: przyciągania uzdolnionych naukowców z innych dyscyplin oraz produktywności badawczej.

We współczesnym świecie, zamieszki, demonstracje oraz zabójstwa na tle rasowym i religijnym stały się częścią codziennego życia mieszkańców wielu regionów świata, a ich wpływ jest odczuwalny nie tylko w skali lokalnej, ale i globalnej. Rola bibliotek jako ośrodków zapewniających schronienie, pomoc i dostęp do informacji w sytuacjach kryzysów, katastrof naturalnych (zob. BABIN 2010/3/196) i protestów społecznych została dobrze udokumentowana w piśmiennictwie. W artykule przedyskutowano znaczenie placówek bibliotecznych jako bezpiecznych miejsc politycznej debaty i edukacji dla grup społecznie defaworyzowanych w czasach transformacji, odwołując się m.in. do badań dotyczących zaangażowania bibliotekarzy na rzecz sprawiedliwości społecznej w czasach apartheidu w RPA, czy dekadach walki z dyskryminacją mniejszości w Stanach Zjednoczonych. Omówiono następnie, na przykładzie najnowszych wydarzeń w Ameryce Północnej, związanych z konfliktami rasowymi, protestami przeciw brutalności policji i powstaniem ruchu Black Lives Matter, stosunek środowiska bibliotecznego i stowarzyszenia ALA do kwestii neutralności, wolności intelektualnej i działań na rzecz miejskich społeczności.

W grudniu 2014 roku weszło w życie rozporządzenie prezydenta Rosji pn. „Podstawy państwowej polityki kulturalnej”. Mowa w nim między innymi o konieczności zachowania w tym kraju różnorodności kulturowej i etnicznej. Wiele bibliotek na terenie całego kraju zaczęło w związku z tym realizować programy dla społeczności zróżnicowanych pod względem narodowościowym i kulturowym.

W artykule przeanalizowano krytycznie tradycyjne, stosowane od dekad metody pedagogiczne w środowisku akademickim pod kątem ich potencjału w zakresie stymulowania kreatywności i innowacyjności studentów w czasie zajęć. Jako punkt wyjściowy rozważań przyjęto koncepcję pedagogiki niedyrektywnej Carla R. Rogersa, a kreatywność potraktowano zgodnie z nią jako pożądaną, praktyczną i możliwą do wykształcenia umiejętność. Autorkę interesowało zwłaszcza rozpatrzenie przydatności przyjętych praktyk i sposobu projektowania programów nauczania na podyplomowych programach bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) w Ameryce Północnej.

InfoTecarios (infotecarios.com) to inicjatywa zapoczątkowana przez bibliotekarzy z Meksyku, Argentyny, Portoryko i Hiszpanii, zaangażowanych pierwotnie w projekt Biblogtecarios (BBT) – międzynarodowy blog naukowy (biblogtecarios.es), uruchomiony w Hiszpanii jesienią 2010 r. i mający służyć środowisku bibliotekarzy oraz specjalistów informacji i dokumentacji jako platforma komunikacji naukowej, wymiany wiedzy i doświadczeń. Gdy okazało się, że omawiane na niej tematy, tendencje i kierunki badań nie w pełni odpowiadają realiom Hispanoameryki, postanowiono przenieść koncepcję BBT na grunt latynoamerykański. Nowy hiszpańskojęzyczny portal, stworzony przez grupę InfoTecarios, funkcjonuje również na zasadach crowdsourcingu i zapewnia przestrzeń do tworzenia i publikacji treści z dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN), koncentrujących się na regionalnym kontekście. Funkcjonuje także jako inkubator nowych inicjatyw i programów powiązanych z promocją czytelnictwa, rozwojem najlepszych praktyk oraz realizacją międzynarodowych projektów badawczych bazujących na współpracy. Strona doczekała się uznania na forum międzynarodowym (m.in. nagroda za najlepszy blog BIN – Biblogsfera, 2013; trzecie miejsce w kategorii blogów edukacyjnych – Educa Business School, 2014), współpracuje z podobnymi zespołami redakcyjnymi i naukowymi, a 17 maja 2017 obchodziła 5 rocznicę funkcjonowania.

Wraz z ewolucją technologii i jej zastosowań w bibliotekach, zmieniła się również funkcja bibliotekarzy systemowych, ograniczająca się niegdyś głównie do wdrażania i nadzoru nad funkcjonowaniem bibliotecznych systemów katalogowych i baz danych. W dzisiejszych czasach, zakres obowiązków na tym stanowisku obejmuje różne technologiczne aspekty pracy bibliotek, związane m.in. z cyfrowymi repozytoriami, zarządzaniem zasobami elektronicznymi, technologiami edukacyjnymi, ewaluacją i satysfakcją użytkowników, a w związanych z takim zakresem obowiązków ofertach pracy, obok określeń „bibliotekarz systemowy”, pojawiają się nazwy stanowisk takie jak „bibliotekarz inicjatyw cyfrowych”, „bibliotekarz ds. nowych technologii”, „bibliotekarz cyfrowej infrastruktury”, „bibliotekarz technologii informacyjnych”, „bibliotekarz usług sieciowych”, czy „strateg metadanych”. Aby określić, jakie wymagania stawia się obecnie w Stanach Zjednoczonych osobom odpowiedzialnym za administrowanie systemami wspierającymi rożne funkcje bibliotek szkół wyższych, autorzy przeanalizowali 70 powiązanych z technologiami ogłoszeń o pracę, zamieszczonych w 2014 r. na stronie ALA’s Job List. Sprawdzano je pod kątem głównych obszarów działań w opisie stanowisk oraz wymaganej wiedzy i doświadczeń. Wyniki porównano z rezultatami podobnych projektów badawczych z ostatnich kilkunastu lat.

Indie są olbrzymim i prężnie rozwijającym się rynkiem wydawniczym, zarówno w sektorze publikacji drukowanych, jak i elektronicznych, a szybko rozrastająca się baza czytelników zainteresowanych lekturą nowych i tradycyjnych mediów sprzyja coraz większej popularności festiwali literatury, które stały się w tym kraju kulturowym fenomenem. Jednocześnie, być może ze względu na brak spólnej ogólnokrajowej polityki w zakresie kultury, edukacji i promocji czytelnictwa oraz usług bibliotecznych, a także brak programów integracyjnych na szczeblu lokalnym, indyjskie biblioteki publiczne, mające 100-letnią tradycję i mogące pełnić funkcje przestrzeni kultury sprzyjających intelektualnemu zaangażowaniu i samokształceniu, pozostają w dużej mierze nieznane szerokiemu gronu odbiorców. Aby lepiej zrozumieć społeczny odbiór bibliotek oraz relacje między książkami, nawykami czytelniczymi, wydarzeniami literackimi a tymi placówkami, a także sprawdzić ich rolę w podnoszeniu poziomu czytelnictwa i edukacji, autorzy opracowali sondaż zawierający 24 pytania wielokrotnego wyboru i rozdali je wśród uczestników wybranych targów książek i festiwali literackich odbywających się w dużych ośrodkach miejskich w stanach Karnataka i Tamilnadu.

Zakres oferowanych przez biblioteki usług związanych z zarządzaniem danymi naukowymi (ang. Research Data Services – RDS) jest bardzo szeroki – od pomagania naukowcom w wyszukiwaniu źródeł dotyczących standardów metadanych w ich dyscyplinach po tworzenie i prowadzenie cyfrowych repozytoriów danych. Aby dowiedzieć się jakie typy serwisów RDS są dostępne w bibliotekach akademickich ośrodków badawczych w Europie, i jakie są ich plany związane ze świadczeniem tego typu usług, międzynarodowy zespól finansowany przez LIBER (Ligue des Bibliothèques Europénnes de Recherche – stowarzyszenie europejskich bibliotek naukowych) i DataONE (Data Observation Network for Earth) przeprowadził wiosną 2016 r. sondaż skierowany do dyrektorów instytucji członkowskich LIBER. Ponieważ europejskie państwa jako jedne z pierwszych na świecie wprowadziły wymogi dostarczania otwartych danych i przygotowywania planów zarządzania danymi (Data Management Plan – DMP) założono, że biblioteki akademickie starego kontynentu będą liderami RDS. Wyniki badania porównano z rezultatami sondaży zrealizowanych w Ameryce Północnej w latach 2011 i 2014.