Babin

Zakres oferowanych przez biblioteki usług związanych z zarządzaniem danymi naukowymi (ang. Research Data Services – RDS) jest bardzo szeroki – od pomagania naukowcom w wyszukiwaniu źródeł dotyczących standardów metadanych w ich dyscyplinach po tworzenie i prowadzenie cyfrowych repozytoriów danych. Aby dowiedzieć się jakie typy serwisów RDS są dostępne w bibliotekach akademickich ośrodków badawczych w Europie, i jakie są ich plany związane ze świadczeniem tego typu usług, międzynarodowy zespól finansowany przez LIBER (Ligue des Bibliothèques Européennes de Recherche – stowarzyszenie europejskich bibliotek naukowych) i DataONE (Data Observation Network for Earth) przeprowadził wiosną 2016 r. sondaż skierowany do dyrektorów instytucji członkowskich LIBER. Ponieważ europejskie państwa jako jedne z pierwszych na świecie wprowadziły wymogi dostarczania otwartych danych i przygotowywania planów zarządzania danymi (Data Management Plan – DMP) założono, że biblioteki akademickie starego kontynentu będą liderami RDS. Wyniki badania porównano z rezultatami sondaży zrealizowanych w Ameryce Północnej w latach 2011 i 2014.

Sprawdzano, czy w Europie częściej niż w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie oferuje się RDS o charakterze informacyjno-konsultacyjnym, a nie technicznym, ile bibliotek planuje wdrożenie takich usług, czy są różnice regionalne w zakresie oferowanych RDS, jak przygotowuje się kadry odpowiedzialne za te serwisy i jakie typy danych wspiera się w badanych instytucjach. Autorów interesowały również kwestie współpracy europejskich bibliotek w zakresie RDS i stosunek ich dyrektorów do usług zarządzania danymi. Opracowaną w języku angielskim ankietę skierowano do 333 zidentyfikowanych placówek akademickich, otrzymano 119 odpowiedzi (stopa zwrotu 35,7%) z 22 krajów (najwięcej – z Europy Zachodniej); nie zebrano danych od członków LIBER z Chorwacji, Cypru, Francji, Węgier, Luksemburga, Malty, Portugalii, Rumunii, Serbii, Słowacji i Turcji. Artykuł zawiera szczegółowe wyniki dla każdej analizowanej kategorii i regionu.

Potwierdzono m.in., że najpopularniejszym typem RDS wśród instytucji z próby są usługi konsultacyjne, obejmujące także współpracę w zakresie planowania, udziału w projektach badawczych i szkoleń, choć duża część placówek planuje wprowadzenie w przyszłości serwisów o charakterze technicznym. Ustalono przy tym, że mniej niż połowa respondentów (40,9%) ma opracowane zasady i procedury związane z RDS. Zauważono też istotne różnice regionalne dotyczące liczby bibliotek świadczących RDS i typów oferowanych usług (najbogatszą ofertę, w tym usług technicznych, znaleźć można w państwach Europy Zachodniej). Badane placówki zapewniają RDS dla różnego typu danych, a większość instytucji prowadzących repozytoria danych archiwizuje zarówno dane ilościowe, jak i jakościowe. Prowadzą też szkolenia dla pracowników zajmujących się RDS, a część z nich zatrudniła do tego typu zadań wykwalifikowany personel. Dyrektorzy bibliotek zdają sobie sprawę, z rosnącego znaczenia danych badawczych, mają też świadomość znaczenia współpracy z partnerami zewnętrznymi przy planowaniu i wdrażaniu związanych z nimi usług, a większość respondentów współpracuje z organizacjami w obrębie własnej instytucji lub innymi placówkami w celu opracowania lub wdrażania wytycznych dotyczących RDS. Przeprowadzone w przyszłości badania wykażą, na ile uda im się zrealizować plany poszerzenia aktualnej oferty i zapewnienia obsługi badaczom z różnych dyscyplin naukowych.