Babin

Autorzy prezentują wyniki porównawczego badania 10 amerykańskich bibliotek akademickich i publicznych, analizującego podejście tych instytucji do zmian technologicznych, a zwłaszcza wpływ szybkiego rozwoju cyfrowych i elektronicznych zasobów na liczbę i tematykę pytań kierowanych do działów informacji naukowej (w tym kwerend o charakterze technicznym), charakter interakcji z użytkownikami, organizację pracy i ewolucję zakresu zadań i obowiązków bibliotekarzy informatoriów, a także rolę czynników instytucjonalnych w tym procesie.

W badanej próbie znalazły się biblioteki różnego typu uczelni i biblioteki publiczne ze stanu Teksas. Dane do analizy zebrano wykorzystując metody etnograficzne (obserwacje i wywiady). Jej wyniki przedstawiono w trzech sekcjach omawiających: 1) degradujący wpływ technologii, związany m.in. z obniżeniem wymagań stawianych pracownikom informatoriów i mało kształcącym typem zadań, które muszą wykonywać. Role odgrywają tu dwa mechanizmy – zapewnienie użytkownikom narzędzi do samodzielnego szukania informacji i wzrost liczby pytań i interwencji związanych ze źle funkcjonującym sprzętem biblioteki (drukarki, skanery, komputery) wykorzystywanym do takich poszukiwań, 2) pozytywne efekty zmian technologicznych: umożliwienie bibliotekarzom angażowania się w nowe i często kreatywne projekty (budowa stron internetowych, prowadzenie blogów, tworzenie widżetów, wirtualnych społeczności czytelników itp.) i zdobywanie nowych kwalifikacji; 3) różnice instytucjonalne dotyczące sposobów radzenia sobie ze zmianami technologicznymi, charakteryzując 3 zidentyfikowane w trakcie badania podejścia oraz ich konsekwencje dla pracowników informacji naukowej.

Pierwsze z nich – najbardziej typowe dla dużych, 4-letnich uczelni, mających dobrze wyedukowanych użytkowników, nazwano wyznaczaniem nowych ról lub strategią „odwrotu i przegrupowania”, polegającą na oderwaniu bibliotekarzy od pracy wyłącznie przy stanowiskach obsługi czytelników (role przejmowane przez stażystów i paraprofesjonalistów) i dodawaniu im nowych, często ambitnych i wykraczających poza dotychczasowe obowiązki zadań. Wiąże się też ze zmianą wymagań wobec kandydatów do pracy (mniejsze zainteresowanie wiedzą specjalistyczną i dziedzinową, nacisk na umiejętności interpersonalne, komunikacyjne i pedagogiczne oraz wiedzę techniczną).

Drugie – zaobserwowane w małych, 4-letnich szkołach wyższych określono mianem strukturalnej obrony lub strategii „zostań i walcz”, mającej na celu uniknięcie poważnych, strukturalnych zmian i zachowanie status quo i tradycyjnych ról, dzięki drobnym zmianom sposobu świadczenia usług (np. przekierowywanie technicznych, niezwiązanych z informacją naukową pytań do innych pracowników, zdobywanie nowych umiejętności i utrzymywanie jednocześnie dotychczasowego charakteru i zakresu pracy).

Trzecie – tzw. poddanie się z rezygnacją lub strategia typu „zostań i wytrzymaj”, uznano za charakterystyczne dla bibliotek publicznych i bibliotek 2-letnich szkół wyższych. Ze względu na niechęć kierownictwa lub brak środków do przeprowadzenia reorganizacji i naboru wystarczającej liczby odpowiednio wykwalifikowanych pracowników, placówki te mają spore trudności z adaptacją do nowych warunków i muszą radzić sobie z zalewem technicznych pytań i próśb od użytkowników mających często bardzo niskie kompetencje informacyjne. Kwalifikacje nabywane przez ich pracowników w związku z coraz powszechniejszą inwazją nowych technologii i nowe zadania, które muszą realizować są więc zazwyczaj proste i prozaiczne (naprawa sprzętu powielającego i kopiującego, pomoc w korzystaniu z tego typu urządzeń, wypełnianiu formularzy elektronicznych itp.).

W podsumowaniu podkreślono wpływ czynników instytucjonalnych, takich jak sytuacja finansowa, rodzaj odbiorców usług, zakres zadań i misja biblioteki na sposób radzenia sobie przez te placówki ze zmianami technologicznymi i na charakter relacji personelu z użytkownikami, zaznaczono jednak, że nie należy traktować tych wyznaczników w kategoriach deterministycznych.