Babin

Artykuł poświęcono analizie dwóch różnych podejść do wyzwań związanych z koniecznością uzasadnienia roli i pozycji brytyjskich bibliotek publicznych w zmieniających się warunkach społecznych, gospodarczych i technologicznych. W jej ramach porównano ofertę dwóch znanych i wysoko ocenianych sieci bibliotecznych z londyńskich dzielnic Westminster i Tower Hamlets. Pierwsza z nich działa w tradycyjnym modelu, nie zmieniając znacząco profilu swoich usług, druga przeszła radykalną reorganizację i metamorfozę, a jej placówki funkcjonują obecnie pod nazwą Idea Stores, czyli Magazyny Idei (por. BABIN 2001/3/98), świadcząc zintegrowane usługi biblioteczne, kulturalne i edukacyjne. Badanie dotyczyło zarówno podstawowych bibliotecznych funkcji, jak i realizowanych te biblioteki dodatkowych programów dopasowanych do specyficznych potrzeb lokalnych społeczności i różnych grup użytkowników.

Dzielnice, w których zlokalizowane są badane biblioteki mają odmienny profil społeczno-gospodarczy i tradycyjnie podlegają władzom o odmiennych politycznych powiązaniach (samorząd Tower Hamlets kontrolowany jest od kilkudziesięciu lat przez członków Partii Pracy, a obszar ten zamieszkują głównie ubodzy imigranci z Azji i Afryki; w zarządzanym przez konserwatystów Westminster większość stanowią biali mieszkańcy), jednak zarówno zbliżona liczba ich ludności, położenie w obrębie tzw. Londynu Wewnętrznego (Inner London) oraz podobne zasoby finansowe, jakimi dysponują lokalne administracje uzasadniają przeprowadzenie omawianego porównania. Celem autorek było sprawdzenie programów wydarzeń realizowanych przez obie sieci biblioteczne i powiązań między ofertą, jaką proponują a ogólnym wykorzystaniem serwisów tych placówek oraz znalezienie ewentualnych korelacji miedzy poziomem ich wykorzystania a modelem działalności. Dane zgromadzono w trakcie 1 roku kalendarzowego (2009-2010) na podstawie analizy dokumentów dotyczących strategii i misji badanych bibliotek, archiwów i list organizowanych wydarzeń, statystyk dotyczących konwencjonalnych operacji bibliotecznych (w tym danych CIPFA (Instytutu Finansów Publicznych i Księgowości) z lat 1996 -2010) i sondaży zbierających opinie bibliotekarzy.

Wynika z nich, że oba systemy z powodzeniem prowadzą działalność kulturalno-edukacyjną (przy czym Tower Hamlets może się pochwalić w tym zakresie znacznie bogatszym programem zajęć), w obu liczba organizowanych wydarzeń tego typu przewyższa też liczbę przedsięwzięć związanych ze standardową działalnością. Zauważono również spore różnice w zakresie wykorzystania w obu dzielnicach tradycyjnych serwisów bibliotek. Sieć w Westminster ma od lat lepsze wyniki dotyczące poziomu takiej konwencjonalnej działalności, notuje natomiast stały spadek liczby użytkowników. Inwestycja w stworzenie nowego wizerunku sieci bibliotek Tower Hamlets przyniosła z kolei wymierne korzyści w postaci wzrostu liczby odwiedzających je osób i uczestników organizowanych imprez, wydarzeń i szkoleń, nie wpłynęła natomiast znacząco na wzrost wykorzystania podstawowych usług (notowany spadek liczby wypożyczeń i aktywnych czytelników).

Wg autorek, na podstawie zebranych informacji można wnioskować, że choć rozszerzanie funkcji bibliotek o projekty społeczno-kulturalne faktycznie pomaga przyciągnąć większą liczbę użytkowników i osób korzystających z programów kształcenia ustawicznego, istotne jest też, by jakość podstawowej oferty bibliotek, odróżniającej je od innych instytucji kultury, pozostawała zawsze na wysokim poziomie. Sądzą też, że radykalna transformacja usług bibliotecznych, na wzór projektu z Tower Hamlets, może nie być wykonalna lub pożądana w przypadku wszystkich bibliotek publicznych, natomiast wzbogacanie oferty tych instytucji o specjalne programy, zwłaszcza te o charakterze edukacyjnym, bez rezygnowania z dotychczas wypracowanej rozpoznawalności, może stanowić konstruktywny punkt wyjścia przy szukaniu dla nich nowej formuły działania, zwłaszcza jeśli priorytetem dla decydentów ma być wzrost popularności danej biblioteki w lokalnej społeczności.