Babin

Artykuł poświęcono historii badań z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, nauki o bibliografii i bibliologii w Rosji, określeniu kryteriów i identyfikacji szkół badań w tych dyscyplinach oraz prezentacji projektów badawczych realizowanych obecnie przez Rosyjską Publiczną Bibliotekę Naukowo-Techniczną Syberyjskiego Oddziału Rosyjskiej Akademii Nauk (GPNTB SO RAN).

W Rosji przy pozyskiwaniu funduszy z grantów pierwszeństwo mają szkoły naukowe. Państwowa fundacja finansująca badania naukowe (Rossijskij Fond Fundamental’nyh Issledovanij) w latach 1996-2002 wspierała przede wszystkim właśnie programy realizowane przez rosyjskie wiodące szkoły naukowe. W 2011 r. żaden z projektów badawczych GPNTB SO RAN w 2011 r. nie pozyskał grantu z puli prezydenta Rosyjskiej Federacji, a więc uznano, że nie spełniały one warunków pozwalających zaliczyć je do tej kategorii. Autorka omawia historię i definicje pojęcia „szkoły naukowej” oraz powtarzające się i zmieniające się kryteria pozwalające zakwalifikować daną placówkę do tej kategorii. Prezentuje też wyniki 2 badań bibliometrycznych, których celem było zidentyfikowanie głównych kierunków badawczych i szkół naukowych w bibliotekoznawstwie, bibliologii i nauce o bibliografii. W ramach pierwszego przeanalizowano treść i cytowania w 1085 autoreferatach dysertacji kandydackich (odpowiednik naszego doktoratu) i doktorskich (odpowiednik habilitacji) obronionych w Rosji w latach 1934-1985. Dzięki temu udało się wyróżnić 38 nazwisk wybitnych naukowców oraz 11 programów i kierunków badawczych w bibliotekoznawstwie i 8 w nauce o bibliografii. Pierwsze dysertacje z tej dziedziny obroniono w 1938 r., ale w badanym okresie tylko 2 zespoły liczyły co najmniej 2 doktorów nauk. Istniejąca wówczas struktura nauki nie sprzyjała bowiem tworzeniu szkół naukowych. W ramach kolejnego badania obejmującego lata 1986-1995 (przeanalizowano 225 autoreferatów dysertacji kandydackich z zakresu bibliotekoznawstwa) wyróżniono 12 zespołów naukowo-badawczych, zwrócono uwagę na nazwiska ich liderów, cytowania, dorobek pedagogiczny (liczba obronionych pod ich kierunkiem dysertacji). W artykule główną uwagę skupiono przede wszystkim na identyfikacji i szczegółowym omówieniu osiągnięć szkół naukowych z dziedziny bibliotekoznawstwa i nauki o książce powstałych przy GPNTB SO RAN. Przedstawiono nazwiska liderów, podejmowaną tematykę, sukcesy pedagogiczne itp. Realizowane obencnie w GPNTB SO RAN programy badawcze spełniają wszystkie kryteria pozwalające mówić o szkołach naukowych, takie jak: istnienie lidera i sformułowanie przez niego programu badawczego, istnienie co najmniej 2 pokoleń uczniów lidera, samoidentyfikacja uczestników szkoły, wzajemne cytowania, istnienie tradycji, uznanie wartości dorobku szkoły naukowej (w ramach kraju i na arenie międzynarodowej) wyrażające się przez publikacje w piśmiennictwie fachowym oraz zaproszenia na konferencje i seminaria, kształcenie nowych kadr naukowych. Zwrócono uwagę, że badania z zakresu bibliotekoznawstwa i nauki o książce podjęto na terenach Syberii i Dalekiego Wschodu stosunkowo niedawno, koncentrują się też one przy GPNTB SO RAN, gdzie powstała Rada Naukowa ds. Dysertacji, a nie jak w europejskiej części Rosji, głównie w ramach uniwersytetów. Biblioteka stale współpracuje z Publicznym Uniwersytetem Kultury i Sztuki w Kemerowie. Obie placówki mają ogromne zasługi dla rozwoju kultury i nauki w tym regionie.