Babin

W rankingach najbardziej perspektywicznych kierunków studiów i dyplomów uniwersyteckich, pod względem wysokości zarobków i szans na znalezienie dobrze płatnej pracy, bibliotekoznawstwo i informacja naukowa (BIN) zajmują zazwyczaj niskie pozycje – np. wg prognoz magazynu Forbes z 2012, porównujących 35 popularnych w Stanach Zjednoczonych dyplomów 2. stopnia, magisterium z bibliotekoznawstwa znalazło się na ostatniej pozycji (w 2013 – również ostatniej, a w 2014 – na 3 od końca), jako stopień mogący gwarantować stabilność zatrudnienia i godziwe zarobki w średnim stadium kariery zawodowej. Aby sprawdzić wiarygodność tych szacunków, autorzy przeanalizowali wysokość płac amerykańskich bibliotekarzy dziedzinowych i specjalnych, wykorzystując w tym celu dane z kwestionariuszy płacowych Special Libraries Association. Ich wyniki porównano z indeksem CPI (wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych) z lat 1982-2012, traktowanym jako miara inflacji i zmian kosztów utrzymania.

Pomiar jakości usług bibliotecznych to temat cieszący się dużym zainteresowaniem dyrektorów i administracji bibliotek akademickich, jako że regularna ewaluacja oferowanych świadczeń przynosi wiele korzyści, w tym poprawę efektywności działań, identyfikację obszarów wymagających poprawy, redukcję kosztów działalności i usprawnienie komunikacji z klientami, partnerami i organami nadzorującymi pracę bibliotek. Ocenę zadowolenia użytkowników z oferty bibliotecznej przeprowadza się zazwyczaj przy pomocy analizy gromadzonych statystyk i narzędzi sondażowych typu LIBQUAL. Te ostatnie są przydatne głównie do oceny procesów związanych z obsługą użytkowników, natomiast badanie jakości tzw. służb technicznych bibliotek (ST), czyli tych związanych z doborem, gromadzeniem, opracowaniem i zapewnianiem dostępności dokumentów w różnych formatach, wymaga stosowania odmiennych metodologii. Wg autorki, zadanie to nie może ograniczać się do zbierania i przekazywania danych statystycznych, gdyż przy skutecznej ewaluacji jakości ST i ich wartości dla instytucji konieczne jest wykorzystanie zarówno ilościowych, jak i jakościowych metod. Aby określić obecne praktyki i trendy ewaluacyjne w Stanach Zjednoczonych, w artykule przedstawiono wyniki przeglądu literatury przedmiotu z lat 2000-2013, zaprezentowano również rezultaty sondaży przeprowadzonych w bibliotekach akademickich stanu Pennsylvania.

Koncepcja altmetryki (altmetrics, ALM, article level metrics), czyli alternatywnej metryki jako nowego, powiązanego z mediami społecznościowymi i nowymi formami publikacji, wskaźnika popularności i oddziaływania dorobku naukowego, zyskuje od kilku lat coraz więcej uwagi ze strony środowiska akademickiego oraz wydawców i dostawców publikacji naukowych. Po jej przyjęciu w ubiegłym roku przez wiele platform wydawniczych i instytucjonalnych repozytoriów, altmetryka stała się również popularnym tematem akademickich dyskusji, zwłaszcza w kręgach krytykujących nadużywanie wskaźnika Journal Impact Factor w systemie wartościowania publikacji. Artykuł poświęcono omówieniu specyfiki tego miernika oraz potencjału rozwijanego przez autorów narzędzia altmetrics.com i jego przydatności dla naukowców. Przeanalizowano w nim również możliwości efektywnego wykorzystania article level metrics w środowisku instytucjonalnym oraz jej możliwe zastosowania z perspektywy różnych użytkowników końcowych i uniwersytetu jako instytucji badawczej; wskazano również obszary wymagające dopracowania i dalsze kierunki rozwoju serwisu altmetrics.

Wraz z demokratyzacją kultury, której przejawem we Francji był coraz bardziej powszechny po pierwszej wojnie światowej dostęp do szkolnictwa i bibliotek, wzrosła świadomość społeczna dotycząca wagi wprowadzenia dzieci od najmłodszych lat w świat książki. Artykuł omawia zachowania najmłodszych użytkowników w bibliotekach, ich sposoby postrzegania tych instytucji oraz problemy związane z biblioteczną inicjacją kulturalną dzieci w wieku 3 do 6 lat.

Szybki rozwój technologii 2.0 i sieci społecznościowych wpłynął znacząco na zmianę paradygmatu edukacji informacyjnej (EI) i zapoczątkował myślenie o niej w kontekście interaktywnych, partycypacyjnych środowisk, w które angażują się studenci, i które wiązane są przez badaczy z erozją kontekstów informacyjnych, wynikającą m.in. z decentralizacji i oddolnego charakteru klasyfikacji zasobów sieciowych. Dostosowanie programów kształcenia do nowych, sieciowych wyzwań i dekontekstualizacji informacji wydaje się podstawowym problemem edukacyjnym i głównym zadaniem pedagogiki 2.0. W artykule zaproponowano przetestowany praktyce, nowy model nauczania i ćwiczenia EI, wykorzystujący platformy społecznościowe do uczenia metaliteracy – metapiśmienności rozumianej przez autorki jako krytyczna świadomość tego, co i dlaczego robimy z informacją oraz umiejętność skutecznego uczestnictwa w środowiskach online.

Szybki rozwój technologii sieciowych rozbudził nadzieje, że zapewniana przez nie interaktywność w sferze społecznej pomoże ograniczyć lub nawet uleczyć część bolączek współczesnych, późnych demokracji, jako że w przeciwieństwie do działających jednokierunkowo tradycyjnych środków masowego przekazu, Internet zapewnia szerokie możliwości horyzontalnej komunikacji między obywatelami, zmniejszając jednocześnie znacząco koszty organizacji i dostępu do informacji; stał się też dzięki temu kluczowym narzędziem wielu ruchów społecznych. Możliwości jakie daje to medium jednostkom i społecznościom, ułatwiając wzmacnianie ich pozycji, dążeń i wpływu, nie są jednak wyłącznie i jednoznacznie pozytywne, gdyż te same cyfrowe technologie dały również początek środowisku analizy danych faworyzującemu biegłych technicznie ludzi władzy, mających dostęp do olbrzymich zasobów informacji pozyskiwanych ze śladów zostawianych przez internautów online oraz do skutecznych narzędzi ich analizy.

Pytanie o przyszłość bibliotek jest szczególnie aktualne w obliczu zachodzących współcześnie zjawisk, takich jak rozwój technologiczny, niedocenianie zawodowych kalifikacji bibliotekarzy i niedoinwestowanie infrastruktury bibliotek. W Wielkiej Brytanii na przykład, części bibliotek publicznych grozi zamknięcie ze względu na brak środków, a w Stanach Zjednoczonych, z tego samego powodu placówki szkolne zatrudniają na coraz szerszą skalę niewykwalifikowany personel. Dostęp do materiałów online sprawia, że specjalista dziedzinowy może wydawać się niepotrzebny, spada też liczba szkół kształcących w zawodzie oraz pozycja bibliotekarzy w ramach struktur uczelni. Według czarnej wizji, promowanej przez część środowiska naukowego, nadchodzi koniec bibliotek, autor odwołując się do literatury przedmiotu, rysuje jednak pozytywny obraz przyszłości tych instytucji.

Powierzchnia jaką dysponują biblioteki jest jednym z ich najcenniejszych atutów, jednak wraz z ekspansją nowych technologii zapotrzebowanie na jej poszczególne funkcje (magazynowe, użytkowe i in.) ulega znaczącym zmianom. Również powstanie koncepcji information commons (knowledge commons) (zob. BABIN [1], [2], [3], [4]) wpłynęło znacząco na strategiczne przedefiniowanie i kreatywne rozszerzenie sposobów wykorzystania i projektowania przestrzeni bibliotecznej i stworzenie wzajemnie uzupełniających się powiązań między technologią i architekturą. Innowacyjne podejście do designu i adaptacji budynków bibliotecznych na potrzeby ery cyfrowej zyskało szczególna popularność w bibliotekach akademickich w Hongkongu. W artykule przedstawiono efekty transformacji biblioteki Hong-Kong University of Science and Technology (HKUST) i wyodrębnienia w jej wnętrzu zintegrowanej przestrzeni edukacyjno-informacyjnej – learning commons (LC)

Gromadzenie i udostępnianie dokumentów propagujących skrajne poglądy wymaga od bibliotek dużej odwagi. Niemniej jednak, pomijanie ich istnienia sprzyja tworzeniu niepełnego i nieuczciwego obrazu przemian społecznych i politycznych w kraju i utrudnia badania nad ultraradykalnymi ruchami i środowiskami. W artykule omówiono główne kolekcje amerykańskich szkół wyższych zawierające dokumenty propagujące ekstremalne lub bazujące na uprzedzeniach ideologie takie jak rasizm czy antysemityzm.

Dostawcy usług informacyjnych i baz danych swoją ofertę kierują przede wszystkim do studentów studiów podyplomowych, naukowców i specjalistów. Stosunkowo niewiele uwagi poświęcają studentom studiów pierwszego stopnia oraz osobom rozpoczynającym pracę zawodową. A to właśnie o te grupy, zdaniem południowoafrykańskich autorów, dostawcy usług informacyjnych powinni szczególnie zabiegać, jako że pokolenie sieci (ang. net generation), czyli dzisiejsi studenci studiów pierwszego poziomu, w przyszłości zasili szeregi naukowców, nauczycieli akademickich, specjalistów, liderów politycznych, dyrektorów i decydentów.