Babin

We wstępnej części artykułu omówiono definicje i sposoby rozumienia pojęcia przestrzeni w  naukach humanistycznych (w filozofii, lingwistyce, teorii literatury, teorii kultury), urbanistyce oraz w naukach społecznych (socjologii, ekonomii), a następnie skupiono się na analizie różnych aspektów jego wykorzystania w bibliotekarstwie.

W 2005 r., grupa 14 amerykańskich wydziałów i college’ów prowadzących studia z zakresu nauki o informacji (NI) zawiązała organizację o nazwie iSchools, powołaną w celu rozwoju tej dyscypliny (promowanej pod marką iField), re-definicji jej tożsamości, istoty, podstawowych wartości i wyróżnialnych cech w szybko zmieniającym się środowisku technologicznym, oraz przeciwdziałania zagrożeniom związanym z trudnością jasnego określenia jej granic oraz koncepcji informacji jako takiej. iSchools zostały stworzone od podstaw lub ewoluowały z programów koncentrujących się wcześniej na bibliotekach, bibliotekoznawstwie, technologii informacyjnej, informatologii, informatyce i informacji naukowej, a za główne obszary ich zainteresowań naukowo-badawczych można uznać (na podstawie deklaracji zawartych na ich stronach www) dynamiczne interakcje oraz relacje między ludźmi, technologią i informacją, z naciskiem na równoważenie wpływów dwóch ostatnich czynników w celu wspierania ludzkiego i organizacyjnego potencjału. W lipcu 2013 roku zrzeszenie iSchools liczyło już 46 członków, w tym 21 spoza Stanów Zjednoczonych (z Europy Zachodniej i Azji). Z 27 amerykańskich placówek, 18 prowadzi programy magisterskie z zakresu iField, akredytowane przez American Library Association. W artykule przybliżono główne założenia i misję tego ruchu oraz specyfikę procesu jego rozwoju, internacjonalizacji i globalizacji.

Artykuł poświęcono omówieniu historii rozwoju, specyfiki i unikalnych cech “brytyjskiej szkoły” nauki o informacji (NI), kluczowych etapów rozwoju oraz podstawowych paradygmatów tej dyscypliny na wyspach brytyjskich, charakterystyki podejścia do kształtowania jej podstaw naukowych oraz aspektów wyróżniających ją na tle innych państw Europy i Ameryki Północnej. Przedyskutowano w nim też potencjalne korzyści związane z odrębnością charakteru NI w Zjednoczonym Królestwie i implikacje dla dalszego rozwoju nauk o informacji na świecie.

Efektywność rozpowszechniania prac naukowych w naukowych czasopismach zależy w dużej mierze od postrzeganej reputacji, poczytności i poziomu dostępności danego tytułu oraz technicznej infrastruktury zapewnianej przez platformy wydawnicze autorom i czytelnikom, a decyzja, gdzie publikować swoje prace staje się obecne coraz bardziej istotna, gdyż od niej zależy przyszła kariera i perspektywy naukowców oraz ich dostęp do źródeł finansowania. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz przeprowadzonego przez autorkę badania, omówiono różne czynniki mające wpływ na autorów specjalizujących się w badaniach z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN), przy wyborze miejsca publikacji swoich prac, a w szczególności znaczenie wskaźników bibliometrycznych i opcji związanych z otwartym dostępem w procesie podejmowania takich decyzji. Przeanalizowano również, czy często omawiany w literaturze przedmiotu, i związany z aktywnością naukową i kulturą badawczą, podział na praktyków i teoretyków BIN ma odzwierciedlenie w przypadku mechanizmów związanych z wyborem czasopism.

W ramach szeroko pojmowanego księgoznawstwa (ros. knigovedenie) można wydzielić liczne dyscypliny szczegółowe. Ponieważ ich pola badawcze łączą się i przecinają na wiele sposobów, naukowcy różnie definiują zakres poszczególnych dyscyplin. W artykule krótko omówiono główne koncepcje dotyczące tych podziałów i prób integracji.

Efektywne podejście do globalnych wyzwań i problemów badawczych wymaga w coraz większym stopniu współpracy zespołów specjalistów z różnych dziedzin i instytucji, potrafiących wspólnie wypracowywać innowacyjne rozwiązania w trakcie prowadzonych prac, minimalizować niepowodzenia i  w optymalny sposób wykorzystywać sukcesy oraz rozpowszechniać zdobytą wiedzę. Kooperacja w ramach takich grup wymagana jest zarówno na poziomie procesu badawczego, jak i implementacji przyjętych koncepcji i modeli. W ostatnich latach członkami interdyscyplinarnych, wielodyscyplinarnych zespołów badawczych coraz częściej zostają bibliotekarze. Autorzy postanowili w związku z tym zidentyfikować umiejętności przydatne w celu zapewnienia sprawnej i skutecznej współpracy w obrębie realizowanych na dużą skalę inicjatyw, korzystając z doświadczeń bibliotekarzy zaangażowanych w rozwój i uruchamianie platformy VIVO – semantycznej, sieciowej aplikacji o otwartym kodzie źródłowym, zaprojektowanej, by ułatwiać wyszukiwanie informacji o realizowanych badaniach, stypendiach i naukowcach, i wspierać tworzenie sieci badawczych.

Klasyfikacje biblioteczne są owocem modernistycznej wiary w możliwość stworzenia obiektywnej i uniwersalnej reprezentacji świata i społeczeństwa, jednak, wg współczesnych krytyków, mimo kolejnych modyfikacji tych systemów, nadal daleko im do uniwersalizmu i obiektywności, gdyż stanowią odzwierciedlenie przekonań swoich twórców i odbicie otaczającej ich rzeczywistości – pełnej sprzeczności, nierówności, podziałów i uprzedzeń. Jednym z wyzwań przed jakimi stoją specjaliści informacyjni, w tym zwłaszcza bibliotekarze pracujący w instytucjach z dużymi i zróżnicowanymi zbiorami oraz równie dużymi i zróżnicowanymi populacjami użytkowników, jest zapewnienie odbiorcom narzędzi wyszukiwawczych minimalizujących szkody wyrządzane przez te taksonomie. W artykule przeanalizowano podwaliny współczesnej, pragmatycznej teorii klasyfikacji oraz etyczne dylematy związane z używaniem bibliotecznych systemów opracowania rzeczowego, a następnie przedstawiono konceptualne podstawy etycznie odpowiedzialnego zarządzania bibliotecznymi klasyfikacjami (BK) w niejednolitych, wielokulturowych, i wyznających sprzeczne systemy normatywne, współczesnych społeczeństwach.

Środowisko bibliotekarskie od lat aktywnie wspiera ruch otwartego dostępu do wiedzy, współpracuje też przy tworzeniu otwartych archiwów cyfrowych. Zgodnie z tą ideą, również duża część badań i publikacji z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) rozpowszechniana jest na zasadach open access. Autorka dokonała przeglądu dostępnych źródeł online z tej dyscypliny oraz ewaluacji ich przydatności w procesie nauczania i studiów bibliotekoznawczych, kompilując na tej podstawie wykaz użytecznych, bezpłatnych zasobów z zakresu BIN, które można wykorzystywać w celach edukacyjnych; przedstawiła też krótką charakterystykę każdej pozycji z listy oraz liczbę materiałów z zakresu BIN, które można znaleźć we wskazanych źródłach.

Czeską terminologiczną bazę danych z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (Terminologická databáze knihovnictví a informační vĕdy – TDKIV) zaczęto tworzyć w latach 2001-2002, w ramach projektu realizowanego przez Bibliotekę Narodową Czech (BNCz) przy wsparciu ministerstwa kultury. Baza jest stale aktualizowana. Obecnie zawiera 4800 terminów (3120 podstawowych i 1680 ekwiwalentów) z zakresu bibliotekoznawstwa, informacji naukowej i dziedzin pokrewnych; obsługiwana jest w języku czeskim i angielskim. Służy jako narzędzie pomocne przy tworzeniu i czytaniu akademickich tekstów oraz zapewnianiu precyzyjnej komunikacji w bibliotecznej praktyce i całym spektrum informacji naukowej.

Folksonomie postrzegane są często w piśmiennictwie naukowym jako potencjalnie alternatywna wobec formalnego opisu metoda organizacji i indeksowania dużych zasobów informacyjnych; przeprowadzono też wiele badań porównujących skuteczność, precyzyjność i zgodność języka naturalnego i słowników kontrolowanych (zob. BABIN [1], [2], [3]), w tym m.in. języka haseł przedmiotowych Biblioteki Kongresu (LCSH) (por. BABIN 2010/2/115), jako narzędzi dostępu rzeczowego do różnego typu źródeł online. Autorzy postanowili przeanalizować semantyczne relacje między społecznymi tagami i hasłami LCSH, w dwóch nowych kontekstach: dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) i dwujęzycznego środowiska (angielski i chiński), sprawdzając odniesienia między formalnymi i nieformalnymi znacznikami używanymi do opisu książek BIN, różnice między oznaczeniami w obu językach, oraz stopień, w jakim tagi i hasła LSCH się uzupełniają.