Babin

W artykule przedstawiono wyniki badania przeprowadzonego w ramach pierwszego etapu 3-letniej inicjatywy Assessment in Action: Academic Libraries and Student Success (Ocena w działaniu: biblioteki akademickie a osiągnięcia studentów) podjętej przez ACRL (Association of College and Research Libraries) – organizację zrzeszającą amerykańskich bibliotekarzy akademickich, i finansowanej ze środków uzyskanych od Instytutu Usług Muzealnych i Bibliotecznych (Institute of Museum and Library Services). Celem tego przedsięwzięcia było opracowanie i wdrożenie przez bibliotekarzy 75 instytucji z Ameryki Północnej programów badawczych analizujących wartość bibliotek szkół wyższych. Wśród nich znalazł się m.in. omówiony szczegółowo przez autorki projekt poświęcony badaniu wpływu różnego typu kursów edukacji informacyjnej (EI) (jednorazowych sesji szkoleniowych, serii zajęć na zaliczenie itp.) na poziom kompetencji informacyjnych ich uczestników oraz określeniu relacji między wynikami testów EI a sukcesami badawczymi studentów i wskaźnikami takimi jak ich retencja czy liczba osób uzyskujących dyplomy ukończenia studiów.

W artykule przedstawiono studium przypadku udanej implementacji w bibliotece akademickiej bazującego na WordPress repozytorium obiektów wiedzy (ang. learning object repository – LOR), mającego ułatwiać bibliotekarzom szersze dzielenie się materiałami dydaktycznymi online oraz pomóc w przygotowaniu i rozbudowie programów edukacji bibliotecznej. Omówiono w nim również szczegółowo praktyczne i techniczne implikacje wykorzystania oprogramowania WordPress do budowy LOR oraz wady i zalety tego rozwiązania.

Pod koniec 2012 r., mała grupa amerykańskich bibliotekarzy rozpoczęła nieformalną dyskusję na temat potencjalnych metod poprawy jakości metadanych wykorzystywanych do wyszukiwania zasobów elektronicznych oraz poprawy terminowości ich dystrybucji. Zwróciła się też z apelem o współpracę do OCLC, a dofinansowanie od tej organizacji pozwoliło na prowadzenie spotkań z przedstawicielami wydawców, agregatorów treści i dostawców baz wiedzy, mających umożliwić zebranie poglądów tych stron na temat wyzwań związanych z dystrybucją i zautomatyzowaną wymianą metadanych, oraz przeprowadzenie badań ankietowych wśród pracowników bibliotek. W 2013 r., działania te nabrały formalnego charakteru, a grupa zyskał oficjalną nazwę: E-Data Quality Working Group i zaczęła rozszerzać swój skład o reprezentantów kolejnych bibliotek, wydawców oraz dostawców danych i usług. Efektem jej prac był opublikowany w 2014 r. raport. pn. Success Strategies for Electronic Content Discovery and Access: a Cross-Industry White Paper, który spotkał się w środowisku bibliotecznym i branży informacyjnej z dużym zainteresowaniem. W artykule omówiono wyodrębnione przez grupę roboczą problemy związane z produkcją i rozpowszechnianiem dokładnych, wiarygodnych i aktualnych metadanych, zawarte w dokumencie rekomendacje oraz ich wpływ zarówno na dostawców, biblioteki i konsumentów usług informacyjnych w Stanach Zjednoczonych.

Mega czasopisma rozpowszechniane w wolnym dostępie (ang. open access mega-journals – OAMJ), są coraz ważniejszym elementem środowiska komunikacji naukowej. Zazwyczaj są to tytuły o bardzo szerokim zakresie tematycznym, agregujące dużą liczbę publikacji z różnych dyscyplin, a ich model ekonomiczny bazuje na pobieraniu opłat od autorów. Pierwszym wydawnictwem tego typu był PLOS One – w 2015 r. największe czasopismo na świecie, publikujące w tym czasie niemal 27,5 tys. artykułów z zakresu nauk ścisłych, medycyny i technologii, a po jego sukcesie, podobne tytuły zaczęli udostępniać także inni wydawcy. W ciągu ostatnich kilku lat zasady funkcjonowania OAMJ zaczęły wzbudzać nie tylko entuzjazm i nadzieje na zmianę zasad publikowania akademickiego, lecz także liczne kontrowersje, a ich miejsce w systemie naukowych praktyk jest kwestionowane. Wątpliwości budzi m.in. przyjęty system recenzowania, uwzględniający jedynie poprawność merytoryczną, co zdaniem części środowiska naukowego nie gwarantuje odpowiedniej selekcji treści i może grozić publikującym w takich pismach początkującym naukowcom zawodowym „samobójstwem”. Aby lepiej poznać fenomen OAMJ, w artykule przeanalizowano powiązane z nim dyskursy i debaty oraz przybliżono różne, omawiane w piśmiennictwie podejścia do mega czasopism w społeczności akademickiej oraz sposoby ich konceptualizacji.

W obecnych czasach, odróżnienie faktów od fikcji w wiadomościach i treściach publikowanych online jest olbrzymim wyzwaniem – nagłaśnianie i błyskawiczne rozpowszechnianie w sieciach społecznościowych i środkach masowego przekazu informacji o wydarzeniach, które nigdy nie miały miejsca, stało się w Stanach Zjednoczonych (jaki i na całym świecie) powszechnym zjawiskiem. Wg sondażu Pew Research Center z grudnia 2016 r., 23% Amerykanów nieświadomie bądź celowo udostępniało w sieci sfabrykowane doniesienia, a 64% odczuwało wątpliwości i dezorientację przy ocenie podstawowych faktów i zdarzeń. Zdaniem autorki, w walce z wprowadzanymi celowo do obiegu fake news, mającymi kształtować określone reakcje, postawy i wybory odbiorców, kluczową rolę mogą odebrać bibliotekarze, jako że mają odpowiednią wiedzę i ustaloną reputację jako eksperci w zakresie edukacji informacyjnej. W artykule omawia, w jaki sposób pracownicy bibliotek mogą pomagać uczniom i studentom w weryfikacji treści niewiadomego pochodzenia i nieustalonej prawdziwości oraz uczyć, jak odróżniać i traktować sceptycznie reklamy, artykuły sponsorowane i opinie ze źródeł o wyraźnych afiliacjach politycznych.

W artykule omówiono, w szerszej perspektywie, niektóre z trendów edukacyjnych powiązanych z pojawieniem się nowych technologii, a następnie przeanalizowano ich potencjalne implikacje dla bibliotek. Inspirację dla autora stanowił raport z projektu NMC Horizon – NMC Horizon Report: 2016 Higher Education Edition, przygotowywany wspólnie przez The New Media Consortium (NMC) – międzynarodowe zrzeszenie uczelni, muzeów, wydawców firm technologicznych i organizacji edukacyjnych, zaangażowanych w badanie zastosowań nowych mediów i rozwiązań technologicznych, oraz EDUCAUSE Learning Initiative (ELI) – inicjatywą skupiającą instytucje szkolnictwa wyższego, działające na rzecz rozwoju edukacyjnego poprzez innowacyjne zastosowania technologii.

Dzięki popularyzacji inicjatyw Linked Open Data (LOD), coraz większa liczba czytelnej maszynowo wiedzy, zapisanej w formie wyrażeń RDF, jest dostępna w tzw. chmurze LOD. Prowadzi się w związku z tym wiele badań mających na celu sprawdzenie, w jakim zakresie informacje w tej postaci mogą posłużyć do rozwoju nowych usług opartych na wiedzy lub też do poprawy efektywności platform bazujących na intensywnym wykorzystywaniu wiedzy specjalistycznej (ang. knowledge-intensive platforms), takich jak systemy rekomendacyjne (SR). W artykule omówiono specyfikę SR korzystających z reprezentacji LOD, podstawowe techniki analizy czynnikowej i metody odkrywania zależności w danych oraz podstawy rekomendacji opartych na modelu grafów. Następnie przeanalizowano wpływ integracji wiedzy egzogenicznej (ang. exogenous konwledge), pochodzącej z chmury LOD na ogólną wydajność algorytmu SR opartego na grafach. Zaproponowano również metodę automatycznego wzbogacania systemu tego typu przez wybór zestawów atrybutów pochodzących z chmury LOD i omówiono oddziaływanie kilku rozpowszechnionych technik doboru zmiennych w takim środowisku rekomendacyjnym.

W artykule dokonano analizy zawartości Documentation et Bibliothèques (DB) za lata 1973-2013. Czasopismo zaczęło ukazywać się w 1955 r., początkowo jako Bulletin de l’ACBLF (Biuletyn Stowarzyszenia Francuskojęzycznych Kanadyjskich Bibliotekarzy). Po przekształceniu się ACBLF (Association Canadienne des Bibliothécaires de Langue Française) w ASTED (Association pour l’Avancement des Sciences et des Techniques de la Documentation – Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Teorii i Praktyki Dokumentacji Naukowo-Technicznej), czasopismo zmieniło nazwę na obecną. Zachowano ciągłość – nr 1 DB, który ukazał się w 1973 r. to wolumen 19. Od 2011 r., obok wersji papierowej, dostępna jest cyfrowa. Aby zapewnić większą przejrzystość analizy, badany okres podzielono na 7 odcinków czasowych – w każdym z nich ukazało się od 20 do 24 numerów BD (w latach 1989-1995 – 28 numerów).

Sukcesywne dostarczanie coraz większej liczby informacji drogą elektroniczną, w powiązaniu z koniecznością oceny efektywności świadczonych usług, skłania biblioteki do badania i implementacji narzędzi pozwalających na śledzenie wykorzystania ich zasobów sieciowych, czyli korzystania z techniki analizy statystyk sieci www. Podobnie jak inne placówki biblioteczne, Biblioteka Uniwersytetu Cornella (Cornell University Library – CUL) używała aplikacji Google Analitics (GA) do analizy dostępu i ruchu na swoich stronach internetowych. Serwis ten ma wiele zalet, wśród których jest brak opłat za użytkowanie, jednak ze względu na kwestie związane z ochroną prywatności użytkowników, może być traktowany jako nieodpowiedni dla bibliotek. W artykule przedstawiono powody, dla których w CUL zdecydowano się na wybór otwartego oprogramowania Piwik jako alternatywy dla GA, omówiono też charakterystykę i funkcjonalność tego narzędzia, procedury wykorzystane przy jego instalacji i administrowaniu oraz korzyści i wyzwania związane z rezygnacją z GA.

E-książki odgrywają coraz ważniejszą rolę w zbiorach bibliotecznych, jednak ze względu na liczbę tych publikacji oraz specyfikę modeli dostępu, zakładających np. ograniczony równoczesny użytek, ich udostępnianie i wyszukiwanie wiąże się z wieloma wyzwaniami. National Information Standards Organization (NISO) – amerykańska organizacja zajmująca się opracowywaniem i popularyzacją standardów oraz rekomendowanych praktyk dla społeczności bibliotecznej i dostawców usług informacyjnych, angażuje się od kilku lat w debaty i analizy dotyczące różnych aspektów udostępniania e-książek w bibliotekach. Działania te koncentrują się m.in. na inicjowaniu dyskusji w grupach fokusowych i bezpośrednich spotkań z zainteresowanymi stronami oraz organizacji wydarzeń edukacyjnych, takich jak wirtualne konferencje i webinaria. Dwa nowe projekty NISO: The Flexible API Framework for E-Content in Libraries (Elastyczna struktura API dla treści cyfrowych w bibliotekach) oraz E-Book Bibliographic Requirements in the Sale, Publication, Discovery, Delivery and Preservation Supply Chain (Bibliograficzne wymagania dla e-książek w sprzedaży, publikacji, wyszukiwaniu, zachowywaniu i łańcuchach dostaw) mają zapewnić uzgodnione rekomendacje dla poprawy infrastruktury dla ebooków w bibliotekach.