Babin

Ze względu na niskie zarobki i niską szacowaną stopę wzrostu (7% do 2020 r.) liczby dostępnych miejsc pracy w amerykańskim sektorze bibliotecznym, bibliologia i informatologia oceniane są w ostatnich latach przez magazyn Forbes jako najmniej perspektywiczne kierunki studiów. Jednocześnie, w Stanach Zjednoczonych trwa debata nad umiejętnościami i kwalifikacjami, jakich należy wymagać od kandydatów na stanowiska w bibliotekach szkół wyższych, a część jej uczestników jest zdania, że posiadanie wyłącznie stopnia magistra bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) lub podobnego typu dyplomów magisterskich (MLIS, MLS, MIS itp.), przyznawanych przez amerykańskie szkoły BIN, nie gwarantuje znalezienia zatrudnienia w sektorze akademickim. Aby sprawdzić na ile opinie te mogą być zasadne oraz ocenić zmiany zachodzące na tym rynku pracy, w artykule przeanalizowano powiązane z nim oferty.

Większość projektów humanistyki cyfrowej (HC) bazuje na podejściu Do-It Yourself (zrób to sam), proces produkcji wiedzy w społecznościach cyfrowych humanistów wymaga też jednak treści, narzędzi i danych tworzonych przez innych, a sukces takich przedsięwzięć zależy w dużej mierze od formalnej i nieformalnej współpracy w obrębie kilku sektorów informacyjnych (akademickiego, pozaakademickiego i kultury). Bibliotekarze pełnią od wielu lat ważne funkcje w środowisku HC, wspierając budowę cyfrowych zasobów, ułatwiając nawigację między różnymi źródłami, pomagając w spełnianiu potrzeb informacyjnych naukowców i dbając o rozwój standardów danych i organizacji informacji. W artykule przeanalizowano możliwość utworzenia prowadzonego przez bibliotekarzy miejsca spotkań HC dla wielu różnych społeczności badaczy, przy wykorzystaniu hostowanej w modelu SaaS wersji otwartej platformy Omeka, służącej do publikacji i prezentacji cyfrowych kolekcji obiektów kultury, czyli Omeka.net (zob. babin.bn.org.pl/?p=2768). Przedstawiono również wyniki ewaluacji tego narzędzia, jako taniego i przyjaznego technologicznie (również dla laików) rozwiązania, zapewniającego warunki do współtworzenia i eksploracji zasobów online.

W artykule omówiono wyniki badania zainicjowanego w 2014 r. na Uniwersytecie Karola w Pradze, analizującego relacje cudzoziemców mieszkających w Republice Czeskiej z bibliotekami różnych typów. W jego ramach sprawdzano m.in. potencjalne zależności między stopniem wykorzystywania bibliotek w kraju pochodzenia i w Czechach, sposób postrzegania przez migrantów czeskich bibliotek, wzory zachowań informacyjnych oraz możliwe powody rezygnacji z usług bibliotecznych.

Technologie mobilne kształtują w coraz większym zakresie formy świadczenia przez biblioteki swoich usług online, a odbiorcy coraz częściej korzystają z bibliotecznych zasobów przy użyciu własnych telefonów i tabletów. Jakość związanych z tym doświadczeń zależy w dużej mierze od sprawności działania aplikacji instalowanych na przenośnych urządzeniach, w tym m.in. oprogramowania mającego upraszczać proces cytowania źródeł, tworzenia bibliografii i włączania ich do prac badawczych, bibliotekarze powinni więc umieć oceniać takie rozwiązania i polecać najodpowiedniejsze z nich użytkownikom. Na rynku dostępnych jest wiele darmowych oraz oferowanych w przystępnych cenach narzędzi bibliograficznych, ich wybór, ze względu na wielość zmiennych związanych z użytkowaniem mobilnych urządzeń, może być jednak trudnym zadaniem. Aby je ułatwić, w artykule przedstawiono wyniki badania sprawdzającego dokładność i funkcjonalność kilku podstawowych mobilnych aplikacji do generowania bibliografii, działających na najpopularniejszych platformach – Android i iOS, a następnie porównano je z rezultatami innych podobnych ewaluacji.

W ciągu ostatnich kilku dekad chińskie instytucje kultury wyprodukowały znaczne ilości cyfrowych danych, zbiory te w przeważającej części są jednak od siebie odizolowane i nie da się ich przeszukiwać jednocześnie. Obecnie, w Chinach prowadzone są tylko dwa ogólnokrajowe projekty integracji cyfrowych baz bibliotek, muzeów i archiwów („Narodowa Sieć cyfrowej kultury” i „Projekt promocji cyfrowej biblioteki”) oraz jeden specjalny program współpracy dotyczącej zasobów kultury („Pamięć Chin)”. Poza nimi, realizowane są też lokalne inicjatywy konsolidacyjne w kilku prowincjach i miastach (Pekin, Guangzhou, Shenzeb i Hunan), liczba i typy zasobów objętych ich kontrolą są jednak ograniczone. Aby ustalić czynniki spowalniające proces scalania w sieci www narodowego dorobku kulturowego oraz tworzenia mechanizmów powszechnego dostępu do digitalizowanych oraz tworzonych w formie cyfrowej zasobów, autorzy dokonali przeglądu dostępnej literatury przedmiotu, przeprowadzili również sondaż, w ramach którego zbierano opinie personelu różnych, publicznych instytucji kultury nt. barier utrudniających wzajemne łączenie różnych baz online i ich udostępnianie za pośrednictwem jednej platformy.

Ceniony w pedagogice model odwróconego nauczania (zob. babin.bn.org.pl/?p=2164) zaczyna być także wykorzystywany w środowisku bibliotek akademickich, gdyż pozwala na obejście ograniczeń jednorazowych szkoleń bibliotecznych dla nowych użytkowników, daje też studentom możliwość przejęcia kontroli nad procesem uczenia się oraz włączenia w pełniejszym zakresie nowo nabytych umiejętności i informacji do swojej bazy wiedzy. Założeniem odwróconych metod (ang. flipped classroom) jest zapoznawanie się przez studentów z materiałami instruktażowymi (najczęściej w formie filmów dostępnych online) przed pojawieniem się na zajęciach. W ich trakcie, uczestnicy mają natomiast szansę na wyjaśnianie ewentualnych wątpliwości i sprawdzenie, jak można wykorzystać w praktyce obejrzane wcześniej informacje. W tym kontekście prowadzący szkolenia uczestniczą w nich bardziej w roli przewodników w procesie poznawczym, a nie wykładowców. W artykule opisano i przeanalizowano, w jaki sposób można efektywnie „odwrócić” jednorazowe sesje przysposobienia bibliotecznego dla dużych grup odbiorców i wprowadzić techniki aktywnego uczenia się jako część programu zajęć zarówno w wersji tradycyjnej, jak i zdalnej.

Pod koniec 2015 r., prezydent Stanów Zjednoczonych Barack Obama podpisał ustawę pn. Every Student Succeeds Act (ESSA), określającą cele szkolnictwa na poziomie podstawowym i średnim, i będącą jednocześnie pierwszą od 50 lat federalną legislacją zabezpieczającą federalne fundusze dla bibliotek szkolnych, w celu poprawy jakości ich usług i zasobów. Jednym z założeń tego projektu jest zapewnienie wszystkim uczniom w Stanach Zjednoczonych materiałów i programów bibliotecznych mogących pomóc w zdobyciu kompetencji cyfrowych niezbędnych w XXI w. Pracowali nad nim wspólnie przedstawiciele obu partii – republikańskiej i demokratycznej, a po długim procesie negocjacji zyskał on akceptację obu izb amerykańskiego parlamentu. W artykule przybliżono zapisy tej reformy istotne z punktu widzenia bibliotek i bibliotekarzy.

Artykuł jest głosem w dyskusji dotyczącej zasadności włączania do zasobów bibliotek książek elektronicznych z systemami DRM (zob. BABIN 2007/3/177). Omówiono w nim specyfikę stosowanych obecnie technologii zabezpieczających prawa wydawców i producentów, prawne i społeczne implikacje stosowania tych rozwiązań oraz możliwe konsekwencje, związane z udostępnianiem w bibliotekach treści z wbudowanymi mechanizmami DRM, dla wizerunku tych instytucji oraz praw ich użytkowników. Zaprezentowano także argumenty na rzecz rezygnacji z gromadzenia w instytucjach publicznych chronionych w ten sposób egzemplarzy.

Biblioteki i bibliotekarze są twórcami i odbiorcami projektów graficznych, niezależnie od tego, czy są tego świadomi czy nie. Wiele bibliotek tworzy własną grafikę służącą celom marketingowym oraz prezentacji różnych programów, usług, wydarzeń itp. Skuteczna komunikacja w bibliotekach jest powiązana z odpowiednią oprawą graficzną. Pomimo znaczenia tej strefy funkcjonowania bibliotek jest ona niezwykle rzadko poruszana w literaturze z zakresu BIN.

Jedną z wielu transformacji zachodzących w środowisku akademickim, związanych z coraz powszechniejszym wykorzystywaniem przez studentów mobilnych urządzeń i systemów zarządzania kursami (ang. CMS − Course Management Systems), jest pojawienie się nowych sposobów uczenia się, pisania prac i wykonywania zlecanych zadań, a także zmiana sposobów wykorzystywania bibliotek. Coraz częściej obserwowanym fenomenem jest preferowanie przez studiujących nauki nie w pojedynkę lecz w ramach wspieranych technologicznie grup, biblioteki szkół wyższych muszą więc dostosowywać swoje obiekty i usługi do takich oczekiwań swoich grup odbiorców. W artykule omówiono wyniki ewaluacji biblioteki akademickiej w kategoriach relacji między pracą indywidualną, grupową, doświadczeniami użytkowników i postrzeganiem przez nich określonych miejsca i przestrzeni. Autorzy odwołują się w nim do koncepcji paradygmatów bibliotecznego designu Scotta Bennetta, w której opisuje się przejście od modelu skoncentrowanego na książkach i charakteryzowanego przez architekturę dostosowaną głównie do samodzielnego badania dokumentów, do paradygmatu skupionego na uczeniu się, w którego ramach powstają przestrzenie umożliwiające i inspirujące naukę w wieloosobowych zespołach.