Babin

Procentowy udział użytkowników Internetu z językiem angielskim jako macierzystym systematycznie maleje (2004 r. – 35,9%; 2010 – 27,3%), a zwiększa się liczba użytkowników nieanglojęzycznych oraz zróżnicowanie językowe i rodzaje publikacji dostępnych elektronicznie. Dla bibliotek coraz większym wyzwaniem staje się zdalne udostępnianie cyfrowej informacji multimedialnej społeczności wielojęzycznej i wielokulturowej. Identyfikacji dokumentów służą przede wszystkim metadane i różne formy opracowania rzeczowego. W krajach dwujęzycznych udostępnia się niekiedy, jak np. w katalogu biblioteki narodowej Québecu (interfejs w systemie bibliotecznym IRIS), 2 wersje językowe opisu bibliograficznego. Jednak chociaż już od 2003 r. UNESCO alarmowało, o konieczności zapewnienia wszystkim dostępu do całości światowego dziedzictwa kulturowego, zwracając uwagę na misję bibliotek w tym zakresie, dotychczas zrobiono niewiele w tym kierunku. W artykule omówiono niektóre międzynarodowe projekty stanowiące próby radzenia sobie z problemem wielojęzyczności w środowisku elektronicznym.

Technologie cyfrowej produkcji (TCP), takie jak drukowanie przestrzenne (ang. 3D printing), tworzone na zasadzie open source (por. BABIN 2011/2/74), postrzegane są obecnie w prasie popularnej jako rozwiązania przełomowe, mające przynieść rewolucyjne zmiany w życiu społecznym, wokół ich rzekomo transformacyjnego wpływu i roli narosło jednak wiele mitów. Aby móc realnie ocenić potencjał TPC, warto rozważyć, w jaki sposób projekty tego typu wdrażane są w środowiskach twórczych. W tym celu, na podstawie własnego raportu z projektu Materializing Digital Information (2010) oraz przeglądu literatury przedmiotu, autorzy analizują sposoby wykorzystania jednej z metod TCD – technologii szybkiego wykonywania prototypów (ang. rapid prototyping) przy pomocy drukarki 3D, przez architektów, projektantów i zwolenników ruchów DIY, czyli w kontekstach, w których zagadnienia związane z drukowaniem przestrzennym mają najbardziej konkretny wymiar; omawiają również społeczne i technologiczne innowacje związane z rozwojem TCP.

Internet stał się kluczowym elementem wielu dziedzin, takich jak handel, bankowość, usługi czy polityka, a relacje w świecie wirtualnym mają istotny wpływ na realne życie ludzi. Pytanie, czy sieć może być źródłem wiarygodnych danych dla badań społecznych, pozostaje jednak otwarte. W artykule przedstawiono problematykę prowadzenia badań w Internecie, a następnie omówiono projekt, w którym przy doborze próby wykorzystano serwis społecznościowy (SS) Facebook. Zaznaczono, że do tej pory możliwości wykorzystania SS jako narzędzi badawczych nie była szeroko analizowana, a opisane badanie ma dostarczyć dowodów empirycznych nt. zalet i słabości wykorzystania sondaży online w badaniach społecznych.

Bibliotekoznawstwo i informacja naukowa (BIN) to stale ewoluujące i poszerzające swój zakres dziedziny, co obliguje specjalistów bibliotecznych do szukania możliwości ciągłego dokształcania się i zdobywania nowych kompetencji zawodowych, by móc dotrzymać kroku nie tylko szybko rozwijającej się technologii ale też coraz bardziej złożonym potrzebom informacyjnym swoich użytkowników – dyplom BIN staje się w obecnych czasach nie końcem nauki, lecz dopiero początkiem edukacji bibliotekarza. W artykule podjęto próbę opisania zmieniającego się charakteru BIN i zmian dotyczących roli nauczania tej dyscypliny, przedstawiono również możliwości poszerzania wiedzy i podnoszenia specjalistycznych kwalifikacji przy pomocy narzędzi i technologii sieci 2.0.

Ze względu na swoją popularność oraz funkcjonalność, społecznościowy serwis mikroblogowy Twittter może być systemem użytecznym dla bibliotek, jest też wykorzystywany przez część tych instytucji do komunikacji z użytkownikami. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz analizy bibliotecznych kont na Twitterze, omówiono zalety tej platformy oraz najnowsze trendy związane z jej wykorzystywaniem w bibliotekach akademickich (por. BABIN 2011/1/33), przedstawiono też innowacyjne sposoby użytkowania Twittera w bibliotekach uczelni ze Stanów Zjednoczonych, by pomóc określić najwłaściwsze metody wdrażania i stosowania tej technologii.

Artykuł omawia konsekwencje stosowania rozporządzeń wydanych w 2010 roku do dwóch ustaw dotyczących rozpowszechniania i ochrony utworów w Internecie oraz prawnej ochrony własności intelektualnej w sieci www. Obie kontrowersyjne ustawy antypirackie są we Francji znane pod nazwą „prawo Hadopi”, od akronimu utworzonej, na mocy ww dokumentów, agencji rządowej ds. rozpowszechniania utworów i do ochrony praw autorskich w Internecie (Haute Autorité pour la diffusion des oeuvres et la protection des droits sur internet). Omawiane rozporządzenia określają zasady zabezpieczania urządzeń komputerowych przed nieumyślnym korzystaniem z utworów chronionych prawem autorskim oraz warunki odpowiedzialności karnej zarówno osób fizycznych jak i instytucji w przypadku, jeśli nielegalne ściąganie plików odbywa się poprzez adresy IP należące do instytucji. W rozporządzeniu wymienione są też rodzaje zalecanych zabezpieczeń oraz oprogramowania.

Selekcja zbiorów bibliotecznych, czyli celowe usuwanie uznanych za zbędne pozycji z zasobów bibliotek jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych aspektów misji tych placówek związanej z zarządzaniem zbiorami. Jest to proces konieczny a jednocześnie złożony, bibliotekarze decydują bowiem o tym, które z opublikowanych materiałów można traktować za wartościowe pod względem historycznym i kulturowym i warte zachowania. Wycofane książki, niezależnie od powodów ich usunięcia (fizyczne zniszczenie poszczególnych egzemplarzy, dezaktualizacja zawartych informacji, mała popularność, niedopasowanie do profilu kolekcji itp.), tworzą uniwersum odrzuconych tekstów bytujących poza instytucjonalnymi strukturami bibliotek – tekstowych ousiderów, tekstualnych „innych”. Ich analiza pozwala m.in. na zrozumienie tego, jak społeczeństwa wykorzystują swoje teksty i wg jakich normatywnych zasad je organizują. Takie podejście wykorzystują powstające na świecie projekty alternatywnych bibliotek, mające na celu odzyskiwanie i przywracanie do publicznego życia publikacji, których pozbyto się z magazynów bibliotek i tych funkcjonujących poza oficjalnym obiegiem, a inicjatywy tego typu zyskały popularność zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych.

Autorzy opisują organizację nowej usługi dostarczania informacji o nowościach wydawniczych dla kadry profesorskiej i studentów Wydziału Prawa Uniwersytetu Laval w Kanadzie. Cytowany w tytule artykułu J. L. Borges w swoim opowiadaniu „Biblioteka Babel” wskazuje na szczególną rolę bibliotekarza w dawnych bibliotekach umożliwiającego dotarcie do właściwej książki, zaś Umberto Eco („O bibliotece”) wyznaje, że najistotniejszą cechą biblioteki jest znajdowanie książek, o których istnieniu nie miało się pojęcia. Obecnie, w środowisku przeładowanym informacją, podstawą rozwoju badań naukowych jest szybkie dotarcie do właściwych informacji. W tym celu powstał projekt PHARE, będący instytucjonalną kontynuacją blogu o tej samej nazwie zawieszonego z powodu braku środków finansowych.

Specjalistów z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) kształci się w Australii w szkołach wyższych od 1959 r. (wcześniej zdobywali kwalifikacje na prowadzonych przez bibliotekarzy kursach zawodowych, wg programu i wymagań egzaminacyjnych ustalanych przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Australii). W artykule omówiono krótko historię edukacji bibliotekoznawczej w tym kraju i akademizacji nauczycieli BIN oraz status BIN jako dyscypliny akademickiej {(por. BABIN 2004 z. 1/2, poz. 88)}, omówiono również wyniki badania poświęconego ocenie produktywności i globalnej widoczności australijskich wykładowców bibliotekoznawstwa na podstawie danych z 8 dziedzinowych baz.

Chatboty (chatterboty) to komputerowe oprogramowanie imitujące człowieka, pozwalające poprzez tekstowy interfejs na prowadzenie dialogu w języku naturalnym. Wykorzystuje się je m.in. jako wirtualnych przewodników po serwisach internetowych lub jako interaktywne, wirtualne postacie, zastępujące żywych konsultantów lub asystentów. Aplikacje te znane są doskonale pokoleniu wychowywanemu na grach online, biblioteki chcące przyciągnąć do siebie tę grupę odbiorców mogą więc rozważyć zastosowanie chatbotów jako dodatkowych narzędzi interaktywnego kontaktu z użytkownikami. W artykule, na przykładzie pilotażowego projektu zrealizowanego na Uniwersytecie Nebraska-Lincoln (UNL), omówiono możliwości wykorzystania technologii sztucznej inteligencji w bibliotecznych serwisach informacji naukowej, do udzielania odpowiedzi nt. biblioteki i jej zasobów.