Babin

W artykule scharakteryzowano organizację sieci bibliotecznej i zadania bibliotek w Związku Radzieckim oraz nakreślono główne kierunki zmian w bibliotekarstwie i kierunki rozwoju bibliotek różnych typów po upadku ZSRR. Status Biblioteki Narodowej uzyskały wówczas dwie placówki – nie tylko dawna Biblioteka im. Lenina w Moskwie ale też Biblioteka Publiczna im. Sałtykowa-Szczedrina w Petersburgu. Krótko zarysowano ich obecny zakres odpowiedzialności i kierunki działania.

W latach 90. XX wieku, procesy komputeryzacji i odideologizowania bibliotek postępowały w Rosji bardzo szybko, równocześnie jednak zmniejszyła się o 20% ogólna liczba tych instytucji – ze 119 500 (1991 r.) do 95 200 (2011 r.). W roku 1994 utworzono Rosyjskie Stowarzyszenie Biblioteczne, a następnie Rosyjskie Stowarzyszenie Bibliotek Szkolnych, jednak nie przewidziano indywidualnego członkostwa w tych organizacjach, co ogranicza możliwość wpływu bibliotekarzy na opinię publiczną. Oba stowarzyszenia sponsorują konferencje naukowe, publikacje fachowe, programy informatyzacji oraz podejmują inicjatywy legislacyjne. W artykule przedstawiono również: 1) zadania realizowane przez otworzoną w 2009 r. przez W. Putina Bibliotekę Prezydencką im. B. N. Jelcyna. Placówka ta pełni funkcje narodowej biblioteki elektronicznej. Dysponuje unikalną kolekcją rossików oraz elektronicznymi wersjami wszystkich typów dokumentów (165 tys. jednostek). Biblioteka świadczy usługi w czytelniach oraz za pośrednictwem Internetu; 2) nową sieć bibliotek publicznych Petersburga zorganizowaną w system typu korporacyjnego. Biblioteki skomputeryzowano i zastosowano w nich technologię RFID, co znacznie uprościło procesy gromadzenia i wypożyczania zbiorów. Mieszkańcy Petersburga korzystają z wypożyczeń międzybibliotecznych i bibliotecznych baz danych, mają też możliwość zlokalizowania i wypożyczenia poszukiwanej książki nawet gdy nie ma jej w osiedlowej bibliotece; 3) przekształcenia sieci bibliotek publicznych w Moskwie, głównie związane z redukcją liczby scentralizowanych systemów bibliotecznych z 43 do 14. W 2013 r. przy miejskim wydziale kultury powstało Moskiewskie Centrum Biblioteczne (MCB), które zajmuje się formułowaniem polityki miasta w zakresie rozwoju bibliotek i informatyzacji społeczeństwa. MCB wspiera m.in. koordynację działań w zakresie gromadzenia zbiorów, renowacji bibliotek i organizacji wydarzeń kulturalnych; 4) wyniki renowacji i przebudowy dwóch moskiewskich bibliotek publicznych – Biblioteki im. Dostojewskiego i Biblioteki i Centrum Informacyjnego Prospekt. Obie placówki uzyskały nowoczesne wyposażenie technologiczne i umeblowanie, przy czym prezentują różne koncepcje kształtowania przestrzeni. Omówiono zalety i wady przyjętych rozwiązań – dyskusyjne jest czy projektanci w dostatecznym stopniu uwzględnili specyfikę pracy bibliotecznej; 5) wkład bibliotek rosyjskich w dostrzeganie i rozwiązywania problemów ekologicznych.