Babin

Dużą przeszkodą w zachowaniu cyfrowych treści dla przyszłych pokoleń badaczy są kwestie ekonomiczne, czyli brak zrównoważonych modeli biznesowych zapewniających odpowiednie źródła finansowania organizacyjnych i technicznych procesów archiwizacji i stabilne podstawy dla długotrwałej cyfrowej ochrony. Problem ten dotyczy również inicjatyw realizowanych w środowisku bibliotecznym, takich jak LOCKSS – Lots of Copies Keep Stuff Safe (zob. BABIN 2007/1/25), czyli w wolnym przekładzie: dużo kopii chroni dane. Program ten powstał w 1998 r. w celu opracowania bezpłatnych narzędzi o otwartym kodzie źródłowym służących do bezpiecznej archiwizacji i zabezpieczenia zasobów elektronicznych w modelu peer-to-peer i zapewnienia wsparcia korzystającym z niego bibliotekom i wydawcom, a obecnie ok. 20 sieci bibliotecznych i naukowych wykorzystuje tę technologię do tworzenia i przechowywania kopii zapasowych książek, czasopism, urzędowej dokumentacji, zbiorów danych i zasobów archiwizowanych w instytucjonalnych repozytoriach.

Początkowo zadania LOCKSS realizowano dzięki grantom pozyskiwanym m.in. od fundacji Mellona, NSF i Sun Microsystems, jednak między 2008 a 2012 r. nie udało się zdobyć żadnych środków na dalszy rozwój projektu. Program LOCKSS działa w modelu subskrypcji RedHat (bezpłatne, otwarte oprogramowanie i płatna pomoc techniczna), a ze względu na jego wymogi (w tym nacisk na redukcję kosztów) trudno było przeznaczać środki rozwojowe na usprawnienia i aktualizacje, które nie byłyby odpowiedzią na aktualne potrzeby użytkowników, lecz miały dotyczyć kwestii długoterminowych.

Problem ten przedyskutowano z fundacją Mellona, która przyznała grant na ulepszenie infrastruktury systemu. Dzięki niemu udało się w znaczący sposób udoskonalić funkcjonalność i wydajność oprogramowania LOCKSS, zwłaszcza w obszarach przejmowania, zachowywania i rozpowszechniania danych. W artykule omówiono jego architekturę i funkcje, a następnie przedstawiono raport wyszczególniający sposób wykorzystania otrzymanych funduszy, przyjęte procedury oraz procesy i zasady działania usprawnionych i rozbudowanych mechanizmów. W podsumowaniu doświadczeń programu LOCKSS stwierdzono, że model Red Hat sprawdza się jako podstawa długoterminowej ochrony cyfrowej, bazowanie na nim może się jednak wiązać z koniecznością szukania dodatkowego wsparcia w postaci małych grantów na cele istotne w dłuższej perspektywie czasowej.