Babin

W artykule omówiono doświadczenia związane z automatyzacją podstawowych funkcji i usług biblioteki Adeyemi College of Education (ACE) w Nigerii i procesem implementacji zintegrowanego systemu bibliotecznego Koha o otwartym kodzie źródłowym (por. BABIN 2009/3/212, BABIN 2010/4/257). Zreferowano m,in. wymagania stawiane nowemu systemowi, czynniki, które zdecydowały o wyborze wolnego oprogramowania Koha (wersja 3.0.1) i wyzwania, z którymi musiano się zmierzyć w trakcie jego adaptacji.

VuFind to program open source do prezentacji i przeszukiwania bibliotecznych katalogów w Internecie oraz jedno z pierwszych niekomercyjnych narzędzi stosowanych do budowy OPAC drugiej generacji (SOPAC), wzbogaconych o funkcje sieci 2.0. System ten został stworzony na Villanova University i rozwijany jest we współpracy z bibliotekami na całym świecie. Zapewnia m.in. możliwość jednoczesnego wyszukiwania wszelkiego rodzaju katalogów i elektronicznych zasobów bibliotecznych: rekordów książek, czasopism, dokumentów audio i video, artykułów, baz danych, instytucjonalnych bibliografii czy repozytoriów. Mimo, że od czasu jego udostępnienia (2008 r.) na rynku pojawiło się wiele konkurencyjnych, własnościowych rozwiązań o podobnych interfejsach (Primo, EBSCO Discovery,Worldcat Local itp.), wyróżnialną cechą VuFind jest nadal łatwość jego adaptacji do lokalnych potrzeb, w tym możliwość kontrolowania tego, co i w jaki sposób jest indeksowane oraz wykorzystania jako nakładka (ang. front-end) dla różnego typu serwisów (w tym płatnych) i zapewnienia do nich jednego punktu dostępu (w przypadku własnościowych systemów opcja ta jest dostępna zazwyczaj jedynie, jeśli wszystkie programy i aplikacje zostaną zakupione u jednego producenta).

Autor artykułu, przez wiele lat przewodniczący LIBER i CERL oraz długoletni dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w Göttingen, prezentuje najnowsze osiągnięcia niemieckich bibliotek akademickich, publicznych i szkolnych. Biblioteki przeżywają swój renesans, a nowe technologie stwarzają im nowe szanse. Budowane są nowe siedziby bibliotek naukowych i publicznych, przystosowane do ich nowych funkcji.

Przyszłość bibliotek naukowych wytyczył raport komisji „Przyszłość infrastruktury informacyjnej”, w którym określono obszary, które powinny być unowocześnione i rozwijane we współpracy wielu instytucji: licencje krajowe, archiwizacja źródeł cyfrowych, dokumenty nietekstowe dla nauki, środowisko wirtualne dla badań naukowych, digitalizacja dziedzictwa kulturowego, Open Access dla nauki, kompetencje informacyjne oraz kształcenie.

Ze względu na swoją popularność oraz funkcjonalność, społecznościowy serwis mikroblogowy Twittter może być systemem użytecznym dla bibliotek, jest też wykorzystywany przez część tych instytucji do komunikacji z użytkownikami. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz analizy bibliotecznych kont na Twitterze, omówiono zalety tej platformy oraz najnowsze trendy związane z jej wykorzystywaniem w bibliotekach akademickich (por. BABIN 2011/1/33), przedstawiono też innowacyjne sposoby użytkowania Twittera w bibliotekach uczelni ze Stanów Zjednoczonych, by pomóc określić najwłaściwsze metody wdrażania i stosowania tej technologii.

Od lat 70. XX w. na uniwersytetach w St. Zjednoczonych nastąpił szybki rozwój programów interdyscyplinarnych, uwarunkowany nowymi tendencjami w nauce, zapotrzebowaniem społecznym i kryzysem ekonomicznym. Trendów tych nie odzwierciedlają jednak zarówno struktury wydziałowe uczelni jak i dostosowane do nich sposoby organizacji gromadzenia zbiorów i opracowania dokumentów. Autorzy artykułu próbują ustalić, czy i w jakim zakresie wydawcy i dostawcy piśmiennictwa naukowego o charakterze interdyscyplinarnym wychodzą naprzeciw nowym tendencjom, ułatwiając dotarcie do swoich publikacji przez odpowiednie opracowanie rzeczowe informacji bibliograficznej, jaką zamieszczają w swoich katalogach i bazach.

Finlandia ma bardzo dobrze rozwinięte sieci biblioteczne, z których usług korzysta ponad 80% obywateli, i długą tradycję współpracy miedzy bibliotekami różnego typu (por. babin.bn.org.pl/?p=1099). W artykule omówiono historię powstania, strukturę organizacyjną i zakres działalności wspólnej, dwujęzycznej (fińsko-szwedzkiej) biblioteki uniwersyteckiej Tritonia w mieście Vaasa, powstałej z połączenia lokalnych bibliotek 3 uczelni wyższych: fińskojęzycznego Uniwersytetu Vaasa oraz Åbo Akademi (główny kampus w Turku) i Hanken Svenska Handelshögskolan (główny kampus w Helsinkach), ze szwedzkim językiem wykładowym. Celem tego projektu było zapewnienie dwujęzycznych usług biblioteczno-informacyjnych i dostępnych dla każdego, drukowanych i elektronicznych zasobów w jednej lokalizacji oraz stworzenie centrum edukacyjnego, oferującego m.in. przysposobienie informacyjne dla studentów i kadry naukowej i środowisko do pracy naukowej i miejsce spotkań, a także organizacja wspólnych licencji na bazy dane i e-zasoby i prowadzenie wspólnej polityki gromadzenia.

Autorzy opisują organizację nowej usługi dostarczania informacji o nowościach wydawniczych dla kadry profesorskiej i studentów Wydziału Prawa Uniwersytetu Laval w Kanadzie. Cytowany w tytule artykułu J. L. Borges w swoim opowiadaniu „Biblioteka Babel” wskazuje na szczególną rolę bibliotekarza w dawnych bibliotekach umożliwiającego dotarcie do właściwej książki, zaś Umberto Eco („O bibliotece”) wyznaje, że najistotniejszą cechą biblioteki jest znajdowanie książek, o których istnieniu nie miało się pojęcia. Obecnie, w środowisku przeładowanym informacją, podstawą rozwoju badań naukowych jest szybkie dotarcie do właściwych informacji. W tym celu powstał projekt PHARE, będący instytucjonalną kontynuacją blogu o tej samej nazwie zawieszonego z powodu braku środków finansowych.

Chatboty (chatterboty) to komputerowe oprogramowanie imitujące człowieka, pozwalające poprzez tekstowy interfejs na prowadzenie dialogu w języku naturalnym. Wykorzystuje się je m.in. jako wirtualnych przewodników po serwisach internetowych lub jako interaktywne, wirtualne postacie, zastępujące żywych konsultantów lub asystentów. Aplikacje te znane są doskonale pokoleniu wychowywanemu na grach online, biblioteki chcące przyciągnąć do siebie tę grupę odbiorców mogą więc rozważyć zastosowanie chatbotów jako dodatkowych narzędzi interaktywnego kontaktu z użytkownikami. W artykule, na przykładzie pilotażowego projektu zrealizowanego na Uniwersytecie Nebraska-Lincoln (UNL), omówiono możliwości wykorzystania technologii sztucznej inteligencji w bibliotecznych serwisach informacji naukowej, do udzielania odpowiedzi nt. biblioteki i jej zasobów.

Projektowanie przestrzeni bibliotek, ich ocena jako miejsca (por. BABIN 2006/2/83, BABIN 2008/3/171, babin.bn.org.pl/?p=730) oraz ewaluacja potrzeb użytkowników to bardzo popularne tematy w piśmiennictwie z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Określenie najlepszego sposobu pozyskiwania informacji o ich zachowaniu bywa jednak wyzwaniem. Metody ilościowe umożliwiają zdobycie danych liczbowych nt. działań podejmowanych przez klientów bibliotek, jakościowe – uzyskanie prywatnych opinii, odczuć i indywidualnych ocen użytkowników, informacje te są jednak niemierzalne. W artykule omówiono wyniki badania, w ramach którego sprawdzano, czy wyniki ilościowej obserwacji użytkowników oraz jakościowej analizy ich oczekiwań będą się znacząco różniły, czy uzupełniały i czy można na ich podstawie stworzyć pełny obraz potrzeb studentów i kadry naukowej i dostosować do nich odpowiednio pomieszczenia biblioteki akademickiej w celu poprawy komfortu jej użytkowania.

W ostatnich latach coraz więcej wydawców zaczyna dostarczać bibliotekom akademickim nośniki pamięci USB (ang. flash drive (FD), pendrive) nie tylko z zapisaną ofertą swoich produktów i usług, ale również z treścią sprzedawanych przez siebie tytułów, promując na FD pełne wersje książek elektronicznych i seryjnych wydawnictw. W artykule przedstawiono historię tej technologii, zmiany, jakim podlegała oraz obecny zakres jej zastosowań, z uwzględnieniem możliwości wykorzystania FD jako nowego formatu dla publikacji; przedstawiono też jak używane są urządzenia tego typu w amerykańskich bibliotekach szkół wyższych.