Babin

Postępująca digitalizacja kanałów dystrybucji treści i związane z tym zmiany nawyków czytelniczych mają znaczący wpływ na sposób organizacji usług zarówno w bibliotekach publicznych, jak i naukowych, w tym na kształtowanie zbiorów i metody promocji czytelnictwa, istotne jest więc zebranie jak największej liczby empirycznych danych dotyczących zachowań użytkowników i ich stosunku do czytania w różnych formach, w tym przy pomocy elektronicznych platform. W artykule skupiono się na analizie preferencji czytelniczych nastolatków, porównując ich podejście do lektury, dla przyjemności, książek drukowanych i w formie cyfrowej, z wykorzystaniem czytnika Sony.

Coraz bogatsza oferta dostawców baz online oraz pojawienie się sieciowych multiwyszukiwarek wymusza konieczność dostosowania metod prowadzenia edukacji informacyjnej (EI) do nowego środowiska informacyjnego i zachodzących w nim zmian. W artykule omówiono piśmiennictwo poświęcone implementacji platform zintegrowanego wyszukiwania w bibliotekach szkół wyższych i sposobom ich wykorzystywania przez studentów, a następnie przedstawiono propozycję uczenia i ewaluacji kompetencji informacyjnych, w której jako priorytetowy cel potraktowano naukę umiejętności krytycznego myślenia przy ocenie sieciowych zasobów możliwych do znalezienia dzięki nowym narzędziom lokalizacji informacji i systemom zintegrowanego wyszukiwania zasobów bibliotecznych. Wykorzystano w niej, jako ramy teoretyczne, koncepcję „formatu jako procesu” i przeanalizowano, na przykładach, w jaki sposób można włączyć to pojęcie do zajęć EI i jakie stosować strategie, by osiągnąć zakładane efekty nauczania .

Dzięki coraz większym możliwościom współczesnych technologii i specyfice sieci www (multimedialność, interaktywność, wielowątkowość, nielinearność itp.), rozwijane są obecnie nowe formy przekazywania informacji, w tym dokumenty o charakterze immersyjnym (DI), zapewniające wrażenie realności cyberprzestrzeni i pozwalające użytkownikom na zanurzenie się wirtualnej rzeczywistości. Można przyjąć, że ich pojawienie się będzie miało transformacyjny wpływ na niektóre z aspektów dostarczania informacji oraz na bibliologię i informatologię (BIN) jako dyscypliny naukowe, w artykule wskazano więc na potrzebę badania zmieniających się zachowań informacyjnych użytkowników immersyjnych materiałów i, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, przedstawiono charakterystykę tego typu treści oraz możliwe kierunki i narzędzia badań związanych z nimi praktyk informacyjnych.

Przedstawiono „Manifest dla bibliotek obsługujących osoby mające trudności z odczytywaniem druku” (Manifesto for Libraries Serving Persons With a Print Disability). Dokument ten, przygotowany przez IFLA, został podpisany na spotkaniu UNESCO w Paryżu w listopadzie 2013 r. Zakłada on promowanie dostępu do usług bibliotecznych i informacyjnych dla 285 milionów żyjący na całym świecie osób niewidomych i słabowidzących, z których 21 milionów mieszka w Stanach Zjednoczonych, jak również dla osób mających problemy z czytaniem z innych powodów. Dokument zwraca uwagę na konieczność przygotowania odpowiednich usług, zbiorów, sprzętu i innych ułatwień, które pozwolą walczyć z „głodem książek”, jak Światowy Związek Niewidomych (ang. World Blind Union) określa sytuację, w której mniej niż 5% publikowanych książek jest dostępnych dla osób niemogących czytać tradycyjnie wydanych tekstów.

Korzystanie ze współczesnych mediów przedstawiane jest powszechnie jako jednoznacznie korzystne i stanowiące rodzaj kapitału kulturowego, natomiast nieuczestniczenie w komunikacji online traktowane jest jako zjawisko negatywne, któremu należy przeciwdziałać. W artykule przedstawiono literaturę fachową dotyczącą zjawiska mediatyzacji (tj. sytuacji, w której media stały się integralną częścią wielu aspektów życia, kształtującą świat społeczny i kulturowy) oraz sytuacji udziału i braku partycypacji w świecie komunikacji medialnej. Następnie przedstawiono badanie jakościowe dot. znaczenia mediów i technologii informacyjno-komunikacyjnych w życiu młodych dorosłych – grupy szczególnie chętnie korzystającej z mediów cyfrowych. Skoncentrowano się na sytuacjach łączności z siecią i jej braku, przy czym stanów tych nie potraktowano w sposób wartościujący – autorzy uznali, że niekorzystanie z mediów online jest jedną z możliwych postaw, która musi stać się przedmiotem badania zmediatyzowanych światów, co pozwoli lepiej zrozumieć doświadczenie życia w rzeczywistości, gdzie media są wszechobecne, a co za tym idzie – ich znaczenie przestaje być dostrzegalne.

Instalowane poza siedzibami bibliotek, samoobsługowe urządzenia umożliwiające korzystanie z zasobów bibliotecznych, w tym samodzielne wypożyczanie i zwroty książek oraz pobieranie materiałów elektronicznych, cieszą się na Tajwanie rosnącym zainteresowaniem, a analiza ich popularności oraz intencji dotyczących ich wykorzystywania może dostarczyć ciekawych informacji na temat zachowań użytkowników i ich nastawienia wobec nowych technologii. W artykule przedstawiono wyniki badania mającego ustalić kluczowe czynniki mające wpływ na podejście użytkowników do FastBook – inteligentnego systemu książkowych automatów, będącego jedną z najnowszych usług tajwańskich bibliotek publicznych. Zaprezentowano również zintegrowany model akceptacji samoobsługowych technologii w bibliotecznym kontekście (STB), w odniesieniu do czynników indywidualnych i technologicznych, analizując szczegółowo różnice między płciami w procesie podejmowania decyzji, w obrębie wszystkich teoretycznych relacji zaproponowanych w przedstawionym modelu.

Amerykańscy bibliotekarze zajmują się od lat organizacją i planowaniem usług dostosowanych do potrzeb przedstawicieli marginalizowanych grup społecznych, działając często w szarej strefie między własnym zakresem obowiązków, a obszarami działań innych służb. Lata gospodarczej zapaści stały się dla nich kolejnym sprawdzianem zmuszającym do określenia na nowo granic zawodowej odpowiedzialności i formuły postępowania w konfrontacji z życiowymi problemami czytelników, takimi jak utrata pracy czy domu. Aby zachować właściwe proporcje między świadczeniem personalizowanych usług a wchodzeniem w kompetencje pracowników opieki społecznej, i móc zaoferować potrzebującym fachową i przydatną pomoc, pracownicy bibliotek muszą rozumieć konkretne potrzeby informacyjne użytkowników znajdujących się w różnego typu kryzysowych sytuacjach, a traktowanie biblioteki jako punktu dostępu, czy też bramki do usług socjalnych wymaga całkiem nowego mentalnego nastawienia jej personelu.

Biblioteka miejska w Helsinkach zorganizowała pod koniec ubiegłego roku obywatelską akcję doboru książek do kolekcji skierowaną do lokalnych mieszkańców. Mogli oni typować anglojęzyczne pozycje, które chcieliby zobaczyć w księgozbiorze placówki, z przedstawionych do wglądu list nowości wydawniczych i wznowień, opracowanych we współpracy z firmą BTJ Finland Oy – dostawcą usług i treści dla bibliotek. Projekt zrealizowano ze środków budżetu partycypacyjnego tworzonej we współpracy z mieszkańcami, nowej Biblioteki Centralnej Helsinek.

Na wstępie artykułu omówiono pryncypia ideowe Strategii Lizbońskiej, której celem jest m.in. asymilacja grup obywateli zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz związane z nimi wytyczne opracowane przez Ministerstwo Kultury Republiki Słowacji. Biblioteki publiczne na Słowacji zostały zobowiązane do przeciwdziałania marginalizacji najmniej uprzywilejowanych grup obywateli poprzez rozwój czytelnictwa, zapewnienie dostępu do informacji oraz aktywizację kulturalną. W artykule przedstawiono wyyniki badania dotyczącego stanu realizacj tych założeń w odniesieniu do dzieci romskich oraz adresowanych do nich usług bibliotek.

W artykule omówiono zmiany zachodzące na rynku książki w Stanach Zjednoczonych, w tym postępujące zróżnicowanie i dezintermediację współczesnego krajobrazu wydawniczego Ameryki Północnej, związane z coraz silniejszą pozycją niezależnych wydawców i rosnącą popularnością ruchów DIY (zrób to sam) oraz samodzielnego publikowania przez autorów swoich prac przy pomocy internetowych serwisów i platform e-publishingu. Przedstawiono również relacje między bibliotekami a małymi oficynami wydawniczymi, wyzwania związane z włączaniem publikowanych w niezależnym obiegu tytułów do zbiorów bibliotecznych oraz inicjatywy podejmowane w środowisku bibliotek szkolnych w celu wspierania i promocji niezależnej działalności wydawniczej.