Babin

Tworzenie, dystrybucja i wykorzystanie literatury naukowej dokonywane są w coraz większym stopniu w formie elektronicznej, a publikacja artykułów, książek, materiałów źródłowych i konferencyjnych w Internecie stymuluje rozwój rozmaitych użytecznych systemów bibliograficznych powiązanych z internetowymi wyszukiwarkami (por. BABIN 2010/4/211, BABIN 2012/3/102, Wikipedia). W artykule zaprezentowano nowe rozwiązanie – darmowy, bibliograficzny system Personal eLibrary bgMath, służący do gromadzenia, organizacji, przechowywania i przetwarzania naukowego piśmiennictwa, i pozwalający na łatwą obsługę najczęściej wykonywanych zadań związanych z tego typu materiałami i danymi na ich temat w trakcie pracy naukowej (badań, pisania prac, rozpraw i dysertacji, przygotowywania raportów, stron www czy dokumentacji wniosków i aplikacji).

W środowisku bibliotecznym od lat dyskutuje się nad sposobami wykorzystania metadanych tworzonych na samym początku bibliograficznego łańcucha dostaw, w celu zredukowania kosztów i czasu związanych z katalogowaniem i wyeliminowania zbędnych, powtarzanych zadań na linii wydawcy – biblioteki. Jednym z możliwych rozwiązań tej kwestii wydaje się być korzystanie z ONIX – międzynarodowego standardu wymiany danych używanego powszechnie w branży księgarskiej, jako że wiele elementów danych w tym schemacie można mapować do formatu MARC. Biblioteka Kongresu (BK) opracowała konwerter ONIX –> MARC, którego używa się do tworzenia opisów bibliograficznych w formacie MARC bezpośrednio z dostarczanych przez wydawców metadanych ONIX dla nowych publikacji otrzymywanych w ramach programu CIP (Cataloguing in Publication); podobne narzędzie udostępnia też OCLC.

Norwegia jako jeden z pierwszych krajów na świecie wprowadziła do swojej polityki edukacyjnej umiejętność posługiwania się technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT) jako jeden z celów narodowego programu nauczania i jedną z pięciu podstawowych kompetencji wymaganych na różnych poziomach w norweskich szkołach podstawowych i średnich. Umiejętności powiązane z ICT definiowane są w czterech obszarach: zdobywania, przetwarzania i ewaluacji cyfrowych informacji, produkcji i obróbki nowych informacji, cyfrowej komunikacji oraz e-bezpieczeństwa i zdolności krytycznego osądu treści internetowych (ang. digital judgement). W artykule przedstawiono wyniki badania sprawdzającego faktyczne kompetencje i praktyki informacyjne norweskich uczniów kończących 10 klasę (ostatnia klasa gimnazjum) i analizującego możliwe przyczyny zaobserwowanych w tym zakresie różnic, w tym czynniki powiązane z wykluczeniem cyfrowym, takie jak język używany w domu uczniów, ich aspiracje akademickie i wielkość domowego księgozbioru.

Wskaźnik Impact Factor, czyli miary oddziaływania, ustalany na podstawie indeksu cytowań publikacji naukowych tworzonego przez Instytut Filadelfijski (ISI) to jedno z powszechniej stosowanych narzędzi oceny prestiżu i wartości czasopism naukowych, jednakże, wraz ze wzrostem liczby czasopism dostępnych online, pojawiła się okazja stworzenia nowego, dodatkowego miernika bazującego na statystykach wykorzystania i pozwalającego na szacowanie wpływu czasopisma na podstawie jego poczytności, a nie tego, ile razy cytowano pochodzące z niego artykuły. W artykule omówiono historię finansowanego przez United Kingdom Serials Group (UKSG) projektu pn. Usage Factor, badającego możliwość zasadność używania bazującego na takich danych miernika.

Biblioteki szkół wyższych były jednymi z pierwszych jednostek uniwersyteckich, które zaczęły tworzyć i udostępniać mobilne witryny www, czyli strony dostosowane do możliwości przenośnych urządzeń, jednak rozwój tych aplikacji koncentrował się do tej pory głównie na tradycyjnych treściach bibliotecznych (strona domowa biblioteki, katalog, informacje kontaktowe itp.). Rozszerzenie podobnej oferty o mobilne narzędzie dla instytucjonalnych repozytoriów może być nowym, dobrym sposobem docierania do społeczności akademickiej i innych zainteresowanych stron oraz promocji cyfrowych zasobów. W artykule przedstawiono doświadczenia bibliotek Uniwersytetu Miami (UM) związane z realizacją pionierskiego projektu budowy i implementacji mobilnego interfejsu dla bazującego na systemie DSpace repozytorium Scholarly Commons (wspólna infrastruktura administrowana przez sieć biblioteczną OhioLINK), z wykorzystaniem platformy jQuery Mobile Framework; omówienie uzupełniono instruktażem instalacyjnym i schematem struktury plików.

Aby zwiększyć dostępność swoich zasobów dla osób z różnego rodzaju niepełnosprawnością, biblioteki gromadzą materiały w różnych, przeznaczonych dla nich formatach, a wraz z rozwojem technologii rośnie też liczba alternatywnych form zapisu dokumentów. Choć wiele standardów katalogowania zawiera wytyczne przeznaczone dla określania dokładnej charakterystyki takich typów materiałów, większość z nich koncentruje się na opisie książek w systemie Braille’a. Ze względu na brak ustalonych, szczegółowych zasad katalogowania dla innych formatów, wiele bibliotek nie jest w stanie opisać odpowiednio takich pozycji, a część z nich dostosowuje standardy do własnych potrzeb, co skutkuje powstawaniem różnych, niespójnych rekordów dla tych samych pozycji i może utrudniać dostęp do informacji niepełnosprawnym użytkownikom. W artykule zaproponowano więc przegląd, modyfikację i rozszerzenie 4 wydania bazujących na AACR2R Koreańskich Zasad Katalogowania (KZR4) i pól koreańskiego formatu MARC (KORMARC), by umożliwić pełny opis dokumentów w różnych formach zapisu. Zmiany te przeznaczono dla społeczności bibliotecznej w Południowej Korei, jednak wg autorów sugerowane rozwiązania mogą się okazać przydatne także dla bibliotekarzy z innych krajów.

Z powstałego w 2010 roku raportu OCLC „The Digital Information Seeker” wynika, że 84% użytkowników rozpoczyna poszukiwanie informacji od wyszukiwarek internetowych, a tylko 1% korzysta z witryn bibliotecznych. Podobne rezultaty uzyskano w innych badaniach użytkowników. Autorzy tych prac podkreślają znaczenie projektowania przyjaznych stron internetowych „ukierunkowanych na użytkownika”. Narzędziem pomocnym w ich tworzeniu są powtarzane okresowo badania użyteczności przeprowadzane na różnych etapach projektowania czy przebudowy witryn. Podobną strategię przyjęły władze Hunter College Libraries (HCL) (Nowy Jork) przy realizacji projektu przebudowy strony biblioteki z powodu jej przestarzałego wyglądu i braku możliwości szybkiego i prostego uzupełniania jej zawartości. Zaplanowane na dwa lata prace podjęto w 2008 roku. Nową stronę postanowiono zbudować, wykorzystując system zarządzania treścią i łącząc proces jej projektowania z badaniami użyteczności prowadzonymi na grupie użytkowników.

Międzynarodowa Agencja ISBN upoważniła firmę Digital Publishing Partners do przeprowadzenia w latach 2010-2011 badań, które ułatwią jej w przyszłości utworzenie i prowadzenie bazy danych zawierającej materiały Agencji dotyczące nadawania identyfikatora ISBN książkom elektronicznym (KE). Badaniem objęto wszystkich uczestników amerykańskiego rynku książki. Ponieważ w Stanach Zjednoczonych rynek KE rozwija się bardzo szybko, zreferowane w artykule wnioski z badań mogą służyć kształtowaniu polityki Agencji wobec KE w innych krajach.

Digital Public Library of America (DPLA) to wspierany przez ALA projekt mający na celu stworzenie narodowej biblioteki cyfrowej Stanów Zjednoczonych. Jego założeniem jest digitalizacja cennych i często mało znanych archiwów (pamiętników, fotografii, historycznych zapisów i artefaktów) rozproszonych w zbiorach bibliotek i muzeów z całego kraju i zapewnienie do nich jednego, centralnego i bezpłatnego punktu dostępu przez platformę DPLA. Nie ma ona pełnić funkcji repozytorium, lecz raczej służyć jako agregator metadanych dotyczących istniejących już kolekcji i umożliwiać przeglądanie, wyszukiwanie i wykorzystywanie materiałów wcześniej niedostępnych zwykłemu odbiorcy. Oficjalne uruchomienie prototypu systemu DPLA ma nastąpić 18 kwietnia 2013 r.; w jego zasobach znajdować się już wówczas będą setki przeniesionych na formę cyfrową kolekcji różnego typu – od średniowiecznych rękopisów, dagerotypów afrykańskich niewolników, fotografii imigrantów, czy XIX- wiecznych gazet, po kroniki filmowe z XX w.

Stały wzrost liczby bezpłatnie dostępnych cyfrowych kolekcji archiwów, bibliotek i instytucji kultury sprawia, że konieczne staje się opracowywanie nowych metod promocji tych zasobów, uwzględniających m.in. popularność narzędzi sieci 2.0 i dostosowanych do zachowań i preferencji współczesnych internautów oraz trendów związanych z wyszukiwaniem informacji w środowisku sieciowym. W artykule przedstawiono strategię przyjętą przez biblioteki Ball State University (BSU), mającą na celu zwiększenie widoczności w sieci jednego ze zbiorów cyfrowego repozytorium tej uczelni przy pomocy Wikipedii; przedyskutowano też skuteczność tej inicjatywy i jej wpływ na wykorzystanie poszczególnych materiałów z tej kolekcji.