Babin

W związku z rosnącymi oczekiwaniami użytkowników i kadry kierowniczej oraz chęcią podniesienia renomy własnej instytucji i jej widoczności w sieci www, coraz więcej bibliotek udostępnia swoje zasoby ikonograficzne w wersji cyfrowej online. Ten pęd ku digitalizacji wiąże się jednak często z presją wywieraną na bibliotekarzy by udostępniać obiekty cyfrowe jak najszybciej – nim zostaną właściwie opisane. Tendencja ta może przybierać formę gry w liczebniki, w której liczba dokumentów staje się ważniejsza niż jakość dołączonych do nich metadanych opisowych, w efekcie powstają więc zbiory złożone z obiektów o minimalnym poziomie opisu lub otagowane wyłącznie deskryptorami tworzonymi na zasadach crowdsourcingu. Choć społeczne indeksowanie wydaje się rozwiązaniem szybkim, łatwym i wygodnym, nie gwarantuje równie dużej efektywności odnajdywania dokumentów w bazie, jak w przypadku wzorcowych, spójnych i szczegółowych metadanych. Autor omawia w tekście różne podejścia do indeksacji i przedstawia rekomendacje dla instytucji chcących budować duże cyfrowe kolekcje historycznych fotografii i zapewnić wysoką funkcjonalność i dostępność takich repozytoriów.

VIAF -Wirtualna Międzynarodowa Kartoteka Haseł Wzorcowych, zawiera (stan na kwiecień 2014) 38 milionów nazw osobowych wraz ze 130 mln powiązanych z nimi rekordów wzorcowych i bibliograficznych, wyrażonych w wielu językach, alfabetach i formatach. Jej aktualizacje dokonywane są co miesiąc, a w trakcie tej procedury powtarza się procesy dopasowywania i klasteryzacji haseł z poszczególnych kartotek wzorcowych, korzystając z technologii Haadop. Ponieważ stosowany w tym celu algorytm nie jest stuprocentowo skuteczny, a nadsyłane przez biblioteki rekordy nie zawsze poprawne – cały proces nie jest wolny od błędów – niejednoznaczności występują na różnych jego etapach, od początkowego dopasowywania rekordów z wariantami nazw do tworzenia klastrów. W artykule omówiono mechanizm i poszczególne etapy automatycznego łączenia i klasteryzacji danych wzorcowych oraz podejście OCLC do eliminacji błędnych identyfikacji; przybliżono też założenia, rozwój i potencjał VIAF.

Funkcje społecznej klasyfikacji, czyli możliwości samodzielnej kategoryzacji i opisu oferowanych w sieci lub współtworzonych przez użytkowników zasobów, udostępniane są przez coraz więcej serwisów online, a narzędzia tego typu cieszą się wśród internautów rosnącą popularnością. Potencjał systemów tagowania, projektowanych pierwotnie jako wsparcie dla zarządzania osobistymi treściami, może być wykorzystywany również w mechanizmach wyszukiwania społecznościowego, rekomendacji i optymalizacji wyszukiwań, jako że pozwala na modelowanie wzorów zachowań odbiorców, ich preferencji oraz powiązań w obrębie powstających wokół takich serwisów społeczności. Olbrzymia liczba generowanych przez użytkowników metadanych daje też możliwości poprawy istniejących systemów i tworzenia nowych, w tym celu konieczne jest jednak zrozumienie specyfiki wykorzystania bieżących rozwiązań. W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa poświęconego wzorom produkcji treści w systemach tagowania oraz ewolucji folksonomii, scharakteryzowano też 3 najpopularniejsze systemy społecznej indeksacji: CiteULike, Connotea i Delicious, a następnie przedstawiono wyniki badania poświęconego analizowanym jak dotąd jedynie pobieżnie aspektom zachowań ich użytkowników, związanych ze społecznym tagowaniem, mającego na celu uzupełnienie rezultatów realizowanych wcześniej projektów badawczych.

Norweskie Kolegium Nauk Stosowanych Oslo i Akershus (HiOA) oferuje otwartą platformę publikacji bazującą na oprogramowaniu Open Journal Systems (OJS) o otwartym kodzie źródłowym, zarządzaną przez bibliotekę uczelni. Jej kilkuletnia współpraca ze środowiskiem Open Acess pokazała, że wiele periodyków online nadal funkcjonuje w tradycyjnym modelu publikacji, skoncentrowanym na druku – założenie e-czasopisma z wykorzystaniem tradycyjnych procedur i obiegu danych w świecie akademickim jest proste, gdyż większość naukowców korzysta z edytorów tekstu, pozwalających na zapisywanie dokumentów w postaci plików PDF,  jako głównego narzędzia pracy. Z tego też powodu PDF, mimo wielu ograniczeń, jest standardowym formatem używanym w naukowych e-czasopismach Open Access, spoza komercyjnego ruchu wydawniczego. Pracownicy HiOA postanowili stworzyć nowe procedury i mechanizmy prac dla publikacji w wolnym dostępie, lepiej dostosowane do wymogów uniwersalnej dostępności, wykorzystując w tym celu bardziej wszechstronny format EPUB 2.0 oraz standard JATS 1.0 (Journal Article Tag Suite) XML. W artykule przedstawiono główne zalety i powody przyjęcia takiego rozwiązania, opisano również sposób jego implementacji oraz jej koszty.

W ciągu ostatniej dekady obserwuje się stały spadek liczby użytkowników bibliotecznych stron www i katalogów online, i coraz mniej konsumentów informacji wykorzystuje zasoby bibliotek na potrzeby informacyjne i traktuje strony biblioteczne jako punkt startowy kwerend. Wg badań, odsetek takich zachowań wynosi mniej niż 1%,natomiast 84% wyszukiwań informacji w Internecie zaczyna się od silników typu Google, a dominującym paradygmatem lokalizowania potrzebnych danych staje się model Google-Wikipedia, w którym internauta kieruje zapytanie do Google, a następnie korzysta z jednego z odsyłaczy do artykułów z Wikipedii, widocznych zazwyczaj na pierwszych pozycjach w wynikach wyszukiwania. Aby zwiększyć widoczność i wykorzystanie zbiorów bibliotek w środowisku online, w artykule zaproponowano ich powiązanie z Wikipedią i przedyskutowano wagę i potrzebę takiej integracji, przedstawiając zalety najpopularniejszej internetowej encyklopedii w porównaniu z tradycyjnymi słownikami kontrolowanymi, oraz argumenty dowodzące, że linkowanie jej artykułów z powiązanymi z nimi tematycznie rekordami bibliograficznymi pozwoli z jednej strony na poprawę jakości usług bibliotek, a z drugiej – wzbogaci jej hasła i da użytkownikom szansę zdobycia pogłębionej wiedzy na interesujące ich tematy. Przedstawiono również rozwój automatycznego systemu do indeksowania przedmiotowego bibliotecznych rekordów metadanych pojęciami z Wikipedii.

Znaczna część publikacji matematycznych, informatycznych i nauk ścisłych jest przygotowywana i składana w systemie TeX (oficjalna wymowa tech) stworzonym przez Donalda Knutha. TeX umożliwia piękny skład skomplikowanych tekstów naukowych z rozbudowanymi wzorami matematycznymi, tabelami etc. zapisanych we własnym języku znacznikowym. Sam TeX jest narzędziem niskopoziomowym, wymagającym szczegółowego zapisu każdego szczegółu prezentowanego dokumentu, powstały jednak „nakładki” upraszczające pisanie skomplikowanych tekstów ze strukturą rozdziałów i podrozdziałów, z automatycznym tworzeniem spisów treści, indeksów i bibliografii załącznikowych – ich znajomość może być przydatna dla pracowników bibliotek naukowych i akademickich, chcących zapewnić wsparcie studentom i wykładowcom korzystającym z narzędzi formatowania bibliografii i systemów automatycznego składu tekstu.

Krótko scharakteryzowano rosyjski model bieżącej bibliografii narodowej (bbn) oraz omówiono dwa programy rozwoju bibliografii retrospektywnej zatwierdzone w Rosyjskiej Federacji. Ze względu na federacyjny charakter państwa opracowanie bibliografii narodowej odbywa się na poziomie federalnym i republik wchodzących w skład Rosyjskiej Federacji. Na poziomie całego kraju bbn tworzona jest przez Rosyjską Izbę Książki (RIK) na podstawie egzemplarza obowiązkowego (eo) publikacji.

Twórcy rozwijanych obecnie, nowych standardów katalogowania koncentrują się na ich dostosowywaniu do wykorzystywania w środowisku sieciowym i sieci semantycznej, pomijając kwestie związane z zapewnieniem bardziej szczegółowego opisu treści zasobów z dziedzin o wysokim stopniu specjalizacji, takich jak astronomia i astrofizyka, mogącego zapewnić łatwiejsze odnajdywanie konkretnych informacji w wyspecjalizowanych bazach danych. Autorzy zajęli się w tekście problemem poziomu reprezentacji metadanych obiektów astronomicznych, w celu poprawy opisu zawartości obrazów nieba i zdjęć ciał niebieskich oraz danych z projektów i misji kosmicznych, próbując wykazać, że strefy cieszące się dużym zainteresowaniem badaczy z obu dyscyplin, nieuwzględniane obecnie w przepisach katalogowania, mogą stać się w przyszłości nowymi polami opisu zasobów astronomicznych i materiałów kartograficznych.

Resource Description & Access (RDA) to nowy standard katalogowania mający zapewnić elastyczne ramy dla opisu i zapewnienia punktu dostępu do każdego typu treści i mediów w szybko rozwijających się środowiskach cyfrowych, przy jednoczesnym zachowaniu kompatybilności z angloamerykańskimi zasadami katalogowania zawartymi w 2 wydaniu AACR. Upowszechnienie i wdrożenie tego modelu wymaga nadal rozwiązania wielu praktycznych problemów oraz ewaluacji głównych obszarów tematycznych związanych z organizacją informacji w nowym paradygmacie. Aby pomóc określić postępy prac w tym zakresie i określić dalsze kierunki badań, w artykule dokonano przeglądu anglojęzycznej literatury na temat RDA opublikowanej w latach 2005-2011 i zaprezentowano najważniejsze wnioski z tej analizy.

Inicjatywy na rzecz budowy OpenCourseWare (OCW), czyli otwartych zasobów edukacyjnych to coraz bardziej popularny fenomen w środowisku akademickim, a liczba cyfrowych treści i kursów online oferowanych w wolnym dostępie przez uczelnie na całym świecie stale wzrasta; nie wypracowano jednak jak dotąd znormalizowanych zasad implementacji tego typu projektów, poszczególne platformy edukacyjne różnią się więc między sobą sposobem wewnętrznej organizacji, strukturą i infrastrukturą technologiczną. Materiały deponowane w repozytoriach OCW nie są też opisywanie w ujednolicony sposób, a jednym z największym wyzwań, przed jakimi stoi ruch Open Access jest heterogeniczność istniejących repozytoriów OCW i problemy związane ze współpracą międzyuczelnianą oraz możliwością wyszukiwania i ponownego wykorzystywania oferowanych zasobów. W artykule zaproponowano wykorzystanie modelu Linked Open Data jako ram dla stworzenia bardziej zintegrowanego i współoperatywnego systemu wymiany, odkrywania i współdzielenia danych i metadanych dostępnych w ramach modelu OCW, w tym przez strony OCW-Universia – konsorcjum promującego i upowszechniającego koncepcję otwartych platform edukacyjnych w krajach Ameryki Łacińskiej.