Babin

W artykule omówiono projekt VIAFbot, zrealizowany przez Wikipedystów z OCLC i Biblioteki Brytyjskiej (specjalistów zatrudnionych w tych instytucjach na stanowisku Wikipedian in Residence, czyli rezydent Wikipedii), mający na celu integrację danych wzorcowych z Międzynarodowej Kartoteki Haseł Wzorcowych (VIAF) z biograficznymi artykułami z tej popularnej internetowej encyklopedii. Ich powiązanie ma dać bibliotekom okazję do prezentacji tradycyjnie hermetycznych, znanych głównie środowisku bibliotekarskiemu danych, takich jak rekordy katalogowe i wzorcowe, na szerzej dostępnych, otwartych platformach online.

National Digital Newspaper Program (NDNP) – długofalowy projekt budowy otwartego, cyfrowego archiwum gazet o dużym znaczeniu historycznym, publikowanych w Stanach Zjednoczonych w latach 1836-1922, został uruchomiony w 2004 r. w ramach współpracy między federalną agencją National Endowment for the Humanities, zapewniającą programowi wsparcie finansowe i Biblioteką Kongresu (BK). Główne cele tej inicjatywy to zapewnienie powszechnego, publicznego dostępu online do amerykańskich gazet jako materiałów źródłowych do badań nad historia i kulturą tego kraju oraz do rekordów bibliograficznych i informacji o lokalizacji ponad 14 tys. tytułów prasowych wydawanych w tym kraju od XVII w. do chwili obecnej. Zdigitalizowane publikacje są archiwizowane przez BK i udostępniane na stronie Chronicling America: Historic American Newspapers. Stan Vermont dołączył do NDNP w 2010 r., po otrzymaniu przez Biblioteki Uniwersytetu Vermont 2-letniego grantu, mającego pomóc w budowie lokalnego zasobu cyfrowych gazet – Vermont National Digital Newspaper Program (VNDNP).

W artykule przedstawiono krótko międzynarodowe inicjatywy związane z archiwizacją danych i ich upublicznianiem w otwartym dostępie, umożliwiającym równoczesne, ponowne wykorzystywanie tych zasobów wielu użytkownikom (ang. data curation). Omówiono 3 raporty z projektów europejskich, które zdaniem autora, dobrze wprowadzają w tematykę archiwizacji, przetwarzania i ekstrakcji danych oraz główne referaty dotyczące tej tematyki wygłoszone w 2012 roku na konferencji w Bielefeld i na Generalnej Konferencji IFLA w Helsinkach.

Autor omawia w artykule różnice między tworzeniem i funkcjonowaniem katalogów bibliotecznych w Rosji i Stanach Zjednoczonych, przedstawia również swoje prognozy i argumenty dotyczące przyszłości tych systemów informacyjnych na świecie.

Folksonomie postrzegane są często w piśmiennictwie naukowym jako potencjalnie alternatywna wobec formalnego opisu metoda organizacji i indeksowania dużych zasobów informacyjnych; przeprowadzono też wiele badań porównujących skuteczność, precyzyjność i zgodność języka naturalnego i słowników kontrolowanych (zob. BABIN [1], [2], [3]), w tym m.in. języka haseł przedmiotowych Biblioteki Kongresu (LCSH) (por. BABIN 2010/2/115), jako narzędzi dostępu rzeczowego do różnego typu źródeł online. Autorzy postanowili przeanalizować semantyczne relacje między społecznymi tagami i hasłami LCSH, w dwóch nowych kontekstach: dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) i dwujęzycznego środowiska (angielski i chiński), sprawdzając odniesienia między formalnymi i nieformalnymi znacznikami używanymi do opisu książek BIN, różnice między oznaczeniami w obu językach, oraz stopień, w jakim tagi i hasła LSCH się uzupełniają.

Bibliotekarze odpowiedzialni za opracowanie zbiorów muszą w obecnych czasach stawiać czoła wielu wyzwaniom związanym m.in. z ciągle zmieniającymi się formatami katalogowanych publikacji, koniecznością dostosowywania się do nowych standardów i zasad opisu, brakami kadrowymi czy choćby ograniczonymi budżetami na zakup materiałów informacyjnych i edukacyjnych dotyczących katalogowania. Aby pomóc zarówno doświadczonym, jak i początkującym lub odpowiednio nieprzeszkolonym „katalogerom” w identyfikacji, wyborze i ewaluacji przydatnych w pracy, praktycznych i wartościowych zasobów z tej dziedziny, dostępnych w Internecie, autorzy opracowali kompleksową, adnotowaną webliografię, czyli tematyczne zestawienie bibliograficzne anglojęzycznych internetowych źródeł, wzbogacone o informacje o ich treści.

Modele organizacji wiedzy (OW) zgodne z potrzebami użytkowników (ang. user based) i bazujące na kogniwistyce zaczęły się rozwijać w latach 70. i 80. ubiegłego wieku, wraz z badaniami z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej i społecznymi przemianami zachodzącymi w tych dekadach, określanymi w literaturze jako rewolucja zorientowana na użytkownika (koncentracja projektowania, strategii biznesowych i politycznych, metodologii i praktyki różnych dyscyplin nauki na odbiorcach produktów, działań, systemów i usług). Artykuł poświęcono przybliżeniu specyfiki tego trendu oraz krytycznej analizie teoretycznych podstaw kognitywistycznych i bazujących na użytkowniku podejść do OW.

Centrum Usług Bibliotecznych Nadrenii Północnej -Westfalii (HBZ) eksperymentuje z technologiami Sieci Semantycznej i Linked Open Data (LOD) od 2009 r., koncentrując się zarówno na aspektach technicznych, jak i prawnych związanych ze zmianą paradygmatu dostarczania i reprezentacji danych. Od 2010 r, jako jedna z pierwszych niemieckich instytucji, biblioteka ta udostępnia dane katalogowe w domenie publicznej. Bazujący na nich nowy serwis LOD pn. lobid.org (Linking Open Bibliographic Data) uruchomiono w tej instytucji w sierpniu tego samego roku i od tej pory jest on stale rozwijany (doskonalone są m.in. procesy konwersji, modele danych i oprogramowanie). W artykule przybliżono cele przyświecające twórcom tego projektu, architekturę techniczną i sposób funkcjonowania nowego systemu oraz plany jego dalszego rozwoju

W środowisku bibliotecznym od lat dyskutuje się nad sposobami wykorzystania metadanych tworzonych na samym początku bibliograficznego łańcucha dostaw, w celu zredukowania kosztów i czasu związanych z katalogowaniem i wyeliminowania zbędnych, powtarzanych zadań na linii wydawcy – biblioteki. Jednym z możliwych rozwiązań tej kwestii wydaje się być korzystanie z ONIX – międzynarodowego standardu wymiany danych używanego powszechnie w branży księgarskiej, jako że wiele elementów danych w tym schemacie można mapować do formatu MARC. Biblioteka Kongresu (BK) opracowała konwerter ONIX –> MARC, którego używa się do tworzenia opisów bibliograficznych w formacie MARC bezpośrednio z dostarczanych przez wydawców metadanych ONIX dla nowych publikacji otrzymywanych w ramach programu CIP (Cataloguing in Publication); podobne narzędzie udostępnia też OCLC.

Aby zwiększyć dostępność swoich zasobów dla osób z różnego rodzaju niepełnosprawnością, biblioteki gromadzą materiały w różnych, przeznaczonych dla nich formatach, a wraz z rozwojem technologii rośnie też liczba alternatywnych form zapisu dokumentów. Choć wiele standardów katalogowania zawiera wytyczne przeznaczone dla określania dokładnej charakterystyki takich typów materiałów, większość z nich koncentruje się na opisie książek w systemie Braille’a. Ze względu na brak ustalonych, szczegółowych zasad katalogowania dla innych formatów, wiele bibliotek nie jest w stanie opisać odpowiednio takich pozycji, a część z nich dostosowuje standardy do własnych potrzeb, co skutkuje powstawaniem różnych, niespójnych rekordów dla tych samych pozycji i może utrudniać dostęp do informacji niepełnosprawnym użytkownikom. W artykule zaproponowano więc przegląd, modyfikację i rozszerzenie 4 wydania bazujących na AACR2R Koreańskich Zasad Katalogowania (KZR4) i pól koreańskiego formatu MARC (KORMARC), by umożliwić pełny opis dokumentów w różnych formach zapisu. Zmiany te przeznaczono dla społeczności bibliotecznej w Południowej Korei, jednak wg autorów sugerowane rozwiązania mogą się okazać przydatne także dla bibliotekarzy z innych krajów.