Babin

Przeprowadzone na Uniwersytecie Utah badania, dotyczące optymalizacji uczelnianych serwisów internetowych dla wyszukiwarek, wykazały, że 3 główne instytucjonalne repozytoria (IR) uczelni – bazy mające w założeniu gwarantować długotrwały i powszechny dostęp do publikacji akademickich, mają niskie (poniżej 0,1%) wskaźniki indeksowania w Google Scholar (GS) – wyszukiwarki stworzonej dla tego typu publikacji. W artykule omówiono możliwe przyczyny takiej sytuacji, przedstawiono też wyniki dwóch badań dotyczących IR, przeprowadzonych przez autorów w Stanach Zjednoczonych oraz trzech opracowanych przez nich pilotażowych projektów, mających zwiększyć widoczność uniwersyteckich IR w GS.

W artykule dokonano konceptualnej analizy specyfiki i przyczyn dezaktualizowania się przyznawanych w ramach opisu bibliograficznego haseł przedmiotowych. Odwołując się do prac Roberta Fairthorne’a i autorów zajmujących się społecznymi i lingwistycznymi uwarunkowaniami systemów kategoryzacji oraz licznych przykładów językowych, wyjaśniono nieuchronny charakter tego zjawiska, przeanalizowano też specyfikę pracy bibliotekarzy związaną z rzeczowym opracowaniem i klasyfikacją dokumentów i przedyskutowano wyzwania związane z doborem właściwej terminologii przy opisie dokumentów i zapewnieniem użyteczności kontrolowanych słowników przez dłuższy okres czasu.

Istniejące sposoby klasyfikacji dokumentów, uwzględniające aspekty istotne dla działalności bibliotecznej i wydawniczej, są nie zawsze przydatne do systematyzacji zasobów bibliotek w czasie planowania prac digitalizacyjnych.

RDA to nowe, anglo-amerykańskie zasady katalogowania, opracowane przez członków Joint Steering Committee for Development of RDA i mające zastąpić obowiązujące dotychczas, drugie wydanie AACR (Anglo-American Cataloging Rules). Strukturę RDA oparto na konceptualnych modelach FRBR, FRAD i ICP, by zapewnić lepszą prezentację danych w katalogach online i łatwiejsze odnajdywanie poszukiwanych informacji. Funkcjonalność i poprawność zapisów nowego standardu testowano pod koniec 2010 r. pod nadzorem Biblioteki Kongresu, Narodowej Biblioteki Medycznej Stanów Zjednoczonych i Narodowej Biblioteki Rolniczej, we współpracy z 23 bibliotekami, instytucjami edukacyjnymi i dostawcami książek. Po ocenie zebranych wyników, w czerwcu 2011 r., zarekomendowano wprowadzenie RDA z pewnymi zastrzeżeniami, w tym takim, że jego implementacja nie nastąpi przed 1 stycznia 2013.

W artykule przedstawiono historię starań o zachowanie dziedzictwa kulturowego rdzennych narodów Syberii i Dalekiego Wschodu oraz rolę Biblioteki Narodowej Republiki Sacha (Jakucja) (BNRS) w tym procesie. BNRS już w latach 70. XX w. skoncentrowała się na gromadzeniu i archiwizacji dokumentów w językach mniejszości narodowych Północy, m.in. prowadzono badania nad czytelnictwem, wspierano wydawców publikujących w językach narodowych, w ramach projektu „Książka mówiona” nagrano i upowszechniono wiele publikacji z literatury pięknej.

Nowy format plików graficznych JPEG 2000 zyskuje rosnącą popularność jako format archiwizacji obrazów wykorzystywany m.in. w Bibliotece Brytyjskiej, Bibliotece Kongresu, Bibliotece Królewskiej w Hadze i in. jako następca niekompresowanego formatu TIFF.

W art. przedstawiono główne założenia rosyjskiego systemu egzemplarza obowiązkowego (eo), zatwierdzone ustawą z dn. 26.03. 2008 nr 28 F3, w tym liczbę egzemplarzy obowiązkowych każdego typu dokumentu, jaki mają dostarczyć wydawcy oraz instytucje, jakim eo przysługuje. Zwrócono też uwagę na obecne tendencje na rosyjskim rynku wydawniczym: coraz większy procentowy udział wydawnictw niskonakładowych przy równoczesnym spadku nakładów wysokich i średnich. W 2008 r. nakłady do 500 egz. stanowiły 33,7%, a w 2010 r. – już 40,8%, gdy nakłady do 5 tys. zmalały odpowiednio 32,6% i 29%.

Grafy to nowy model danych dla bibliotek, oferujący nowe możliwości dla usług bibliotecznych. Są one generowane, niezależnie od intencji bibliotekarzy, przy każdorazowym korzystaniu z usług Sieci Semantycznej i standardów reprezentacji danych. W artykule, mającym w zamierzeniu autorów służyć jako przewodnik dotyczący tego zagadnienia, przedstawiono założenia i podstawowe pojęcia teorii grafów, przybliżono też koncepcję Giant Global Graph oraz algorytmy i technikę analizy grafów wykorzystywaną w wyszukiwarce Google, określając przydatność tego typu narzędzi dla bibliotekarzy.

W części wstępnej artykułu, na licznych przykładach, omówiono światowe tendencje w zakresie wspólnego katalogowania i tworzenia katalogów centralnych oraz scharakteryzowano system OCLC. Zaprezentowano też ułatwienia zwiększające możliwości wyszukiwania oraz coraz bardziej przyjazne interfejsy w nowoczesnych katalogach na przykładzie bibliotecznego oprogramowania komputerowego nowej generacji (system Primo firmy Ex Libris). Podkreślono, że integracja katalogów i wdrożenie nowoczesnych systemów bibliotecznych wymagają standaryzacji, m.in. wprowadzenia formatu UNIMARC, MARC21 lub metadanych Dublin Core (DCMI).

Biblioteka Narodowa RCz (NK ČR) oraz Morawska Biblioteka Ziemska (MZK) w Brnie wciąż nie dysponują systemem umożliwiającym odpowiednie zarządzanie archiwizowanymi zasobami cyfrowymi i zapewnienie ich trwałej ochrony. Brakuje m. in. efektywnego narzędzia do opracowywania i wzbogacania metadanych. Dotychczasowy sposób archiwizacji znacznie ogranicza analizę zawartości repozytorium, jakości danych cyfrowych i metadanych, nie mówiąc o pozyskiwaniu informacji dotyczących finansowych wymogów archiwizacji zasobów objętych dotychczasowymi projektami cząstkowymi (jak Manuscriptorium, Kramerius czy Webarchiv). Przechowywane dane narażone są wiec na różnego rodzaju ryzyko. Podczas wewnętrznego audytu w BN RCz zidentyfikowano aż 80 rodzajów zagrożeń dla bezpieczeństwa tych zasobów, w tym wiele poważnych.