Babin

W raporcie udokumentowano inwestycje bibliotek w strategiczne produkty technologiczne w 2014 r. oraz ofertę organizacji – zarówno niekomercyjnych, jak i tych nastawionych na zysk, dotyczącą oprogramowania do zarządzania zasobami i serwisami i bibliotek, w tym zintegrowanych systemów bibliotecznych (ZSB), platform usług bibliotecznych i multiwyszukiwarek. Prezentowane w artykule dane zebrano przy pomocy obszernej ankiety skierowanej do dostawców operujących na rynku międzynarodowym. Uzyskane, szczegółowe odpowiedzi dotyczyły m.in. organizacji ich firm, nowych produktów, wyników sprzedaży i bieżących osiągnięć. Wśród konsultowanych przez autora źródeł znalazły się także komunikaty prasowe prasowe, artykuły prasowe oraz inne publicznie dostępne informacje i doniesienia medialne. Większość respondentów dostarczyła mu również listy bibliotek reprezentowanych w udostępnionych statystykach, co pozwoliło na bardziej szczegółową analizę rynkowych trendów i wyborów dokonywanych w różnych sektorach bibliotecznych oraz obecnej sytuacji przemysłu technologii bibliotecznych (por. babin.bn.org.pl/?p=2146)

Jednym z popularnych międzynarodowych trendów w kontekście nauczania wspomaganego technologią (ang. technology enchanced learning) jest wdrażanie zasad powstałego w pierwszej połowie XX w. ruchu otwartej edukacji, przyjmującego, że wiedza jest dobrem wspólnym, a kształcenie stanowi siłę napędowa społecznego rozwoju. Efektem popularyzacji tej idei było powstawianie na całym świecie inicjatyw powiązanych z promocją otwartego oprogramowania, dostępu do otwartych zasobów edukacyjnych (OER) i otwartych repozytoriów obiektów wiedzy, a w kolejnym etapie – rozwoju otwartych praktyk edukacyjnych, których współczesną implementacją są MOOC – masowe, otwarte kursy online (zob. BABIN [1], [2], [3], [4]). Fenomen ten jest przedmiotem coraz większej uwagi instytucji akademickich i środowiska naukowego, autorzy postanowili więc sprawdzić obecny stan wiedzy i badań w tym zakresie, dokonując w tym celu przeglądu piśmiennictwa poświęconego MOOC z lat 2007-2013. Najważniejsze wyodrębnione w badaniu wątki wykorzystano następnie jako kryteria empirycznej analizy praktyk stosowanych w 10 uniwersyteckich kursach e-learningowych, reklamowanych jako MOOC.

Ze względu na szybką ekspansję małych mobilnych urządzeń (MMU) na rynku i rosnącą popularność mobilnych aplikacji wśród studentów, zasadne, zwłaszcza dla bibliotekarzy, wydaje się badanie, czy używanie tych kanałów komunikacji może potencjalnie ułatwić zapewnienie łatwego i stałego dostępu do zasobów bibliotecznych i wspomóc proces nauczania. Aby określić odsetek studiujących będących właścicielami MMU, wzory wykorzystania tych narzędzi, zwłaszcza w odniesieniu do wyszukiwania informacji naukowej i materiałów bibliotecznych, i różnych kategorii akademickich i demograficznych, oraz wpływ zajęć ze szkolenia bibliotecznego na stopień wykorzystania treści edukacyjnych za pośrednictwem MMU, autorzy opracowali sondaż online skierowany do studentów programów licencjackich jednej z amerykańskich uczelni.

W artykule przedyskutowano podejścia do podejmowania opartych na wiedzy decyzji związanych z wyborem nowych, innowacyjnych technologii w celach edukacyjnych i włączaniem ich do dydaktyki bibliotecznej. Omówiono w nim, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz zawodowych doświadczeń autorów, najnowsze trendy dotyczące nowo powstających rozwiązań technologicznych i ich wdrożeń w środowisku bibliotecznym oraz zastosowań w tym kontekście koncepcji praktyki opartej na dowodach (ang. evidence-based practice (EBP) (zob. babin.bn.org.pl/?p=1670), a następnie zaprezentowano dwutorowy model mający ułatwić świadome i bazujące na wynikach badań wybory odpowiednich rozwiązań technologicznych, zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju.

Organizacje zrzeszające bibliotekarzy i specjalistów informacyjnych odgrywają coraz ważniejszą rolę w promowaniu dostępności cyfrowych treści i prowadzeniu działalności edukacyjnej dotyczącej charakteru i zakresu informacji dostępnych w elektronicznych środowiskach, a skuteczność podejmowanych przez nie działań zależy m.in. od stopnia adaptacji do zmian zachodzących w świecie nowych technologii oraz umiejętności posługiwania się nowymi kanałami rozpowszechniania treści i podążania za nowymi, popularnymi wśród internautów trendami . Aby określić poziom wykorzystania narzędzi sieci 2.0 w stowarzyszeniach bibliotecznych na całym świecie, autor przeanalizował zawartość ich stron www, przedstawił też wyniki przeglądu literatury przedmiotu.

Coraz bogatsza oferta dostawców baz online oraz pojawienie się sieciowych multiwyszukiwarek wymusza konieczność dostosowania metod prowadzenia edukacji informacyjnej (EI) do nowego środowiska informacyjnego i zachodzących w nim zmian. W artykule omówiono piśmiennictwo poświęcone implementacji platform zintegrowanego wyszukiwania w bibliotekach szkół wyższych i sposobom ich wykorzystywania przez studentów, a następnie przedstawiono propozycję uczenia i ewaluacji kompetencji informacyjnych, w której jako priorytetowy cel potraktowano naukę umiejętności krytycznego myślenia przy ocenie sieciowych zasobów możliwych do znalezienia dzięki nowym narzędziom lokalizacji informacji i systemom zintegrowanego wyszukiwania zasobów bibliotecznych. Wykorzystano w niej, jako ramy teoretyczne, koncepcję „formatu jako procesu” i przeanalizowano, na przykładach, w jaki sposób można włączyć to pojęcie do zajęć EI i jakie stosować strategie, by osiągnąć zakładane efekty nauczania .

W szybko ewoluującym krajobrazie informacyjnym, zbiory specjalne mają wypełniać luki coraz bardziej ujednoliconych, zbiorów głównych bibliotek szkół wyższych, a unikalność specjalnych i dziedzinowych kolekcji stanowi o roli i znaczeniu tych instytucji w środowisku naukowym i zapewnia możliwość świadczenia usług tworzących wartość dodaną. Udostępnianie unikatowych materiałów wiąże się jednak z wieloma wyzwaniami, gdyż bibliotekarze muszą z jednej strony dbać o ich ochronę i zabezpieczenia dla przyszłych pokoleń, a z drugiej o możliwość ich rozpowszechniania w chwili obecnej. Oba te cele można zdaniem autorki osiągnąć dzięki wspieraniu rozwoju otwartego dostępu, standardów metadanych i współpracy, budując skoncentrowany na użytkowniku program poprawy dostępności i wykorzystania takich zasobów, mającą ułatwić realizację misji edukacyjnej i badawczej instytucji akademickich.

Instytucjonalne repozytoria (IR) stały się w ostatniej dekadzie obiektem rosnącego zainteresowania ze strony naukowców, programistów i użytkowników z wielu dyscyplin, a własne, otwarte archiwa cyfrowe tworzy coraz więcej instytucji akademickich i organizacji badawczych, brakuje jednak zgody, co stanowi o powodzeniu takich przedsięwzięć i które z nich można uznać za przykłady udanych implementacji. W artykule przeanalizowano kluczowe czynniki decydujące o sukcesie inicjatyw budowy IR na całym świecie i wskaźniki, które można wykorzystać do ewaluacji tego typu projektów.

Rosnące koszty publikacji i potencjalna groźba inflacji stanowią w czasach cięć budżetowych duże zagrożenie dla dalszego rozwoju zbiorów bibliotecznych, pojawienie się technologii mediów strumieniowych oraz masowych projektów digitalizacyjnych rozbudziło więc w środowisku akademickim nadzieję na łatwiejszy i lepszy dostęp do różnego typu materiałów, w tym kolekcji filmów fabularnych, czyli zasobów obecnie powszechnie dostępnych w amerykańskich bibliotekach szkół wyższych. Wg autorki, ze względu na przepisy prawa autorskiego i ograniczenia nakładane przez wydawców i dostawców treści, optymizm ten jest przedwczesny, co więcej – nie ma gwarancji na zapewnienie możliwości dalszego utrzymywania akademickich mediatek. W artykule przedstawia ona swój głos w dyskusji na temat przyszłości tych instytucji i ich zasobów, analizując, czy w obecnej sytuacji prawnej i strukturach komercyjnych uniwersyteckie centra medialne będą nadal w stanie oferować stabilne zasoby multimediów. Omawia też historię stosunków przemysłu filmowego z pośrednikami (w tym bibliotekami) i użytkownikami oraz przewidywania dotyczące dalszej cenowej przystępności filmów i szans na ich udostępnianie w bibliotekach, a następnie prezentuje możliwe strategie dla placówek akademickich zainteresowanych gromadzeniem filmowych kolekcji.

Instalowane poza siedzibami bibliotek, samoobsługowe urządzenia umożliwiające korzystanie z zasobów bibliotecznych, w tym samodzielne wypożyczanie i zwroty książek oraz pobieranie materiałów elektronicznych, cieszą się na Tajwanie rosnącym zainteresowaniem, a analiza ich popularności oraz intencji dotyczących ich wykorzystywania może dostarczyć ciekawych informacji na temat zachowań użytkowników i ich nastawienia wobec nowych technologii. W artykule przedstawiono wyniki badania mającego ustalić kluczowe czynniki mające wpływ na podejście użytkowników do FastBook – inteligentnego systemu książkowych automatów, będącego jedną z najnowszych usług tajwańskich bibliotek publicznych. Zaprezentowano również zintegrowany model akceptacji samoobsługowych technologii w bibliotecznym kontekście (STB), w odniesieniu do czynników indywidualnych i technologicznych, analizując szczegółowo różnice między płciami w procesie podejmowania decyzji, w obrębie wszystkich teoretycznych relacji zaproponowanych w przedstawionym modelu.