Babin

W tekście omówiono jedną z części dużego projektu badawczego poświęconego identyfikacji problemów związanych ze stosowaniem obecnych, bazujących na słownikach kontrolowanych, systemów organizacji wiedzy (SOW), do indeksowania zasobów sieciowych, zwłaszcza w kontekście takich źródeł, jak portale tematyczne typu subject gateway (selekcjonowane, dziedzinowe przewodniki po zasobach Internetu) i katalogi najlepszych stron internetowych. Długi proces rewizji tradycyjnych SOW sprawia, że odzwierciedlają one szybkich zmian zachodzących w środowisku sieciowym, a tworzący je profesjonaliści nie są w stanie uwzględniać na bieżąco intuicyjnie wyrażanych, aktualnych potrzeb osób korzystających z omawianego typu serwisów. W celu dokładnego określenia takich potrzeb, autorka przeanalizowała społeczne klasyfikacje (generowane przez użytkowników, niekontrolowane słowniki), sprawdzając ich przydatność jako narzędzi opisu i wyszukiwania dokumentów sieciowych, i jako dodatkowych (poza tworzonymi przez specjalistów), punktów dostępu do źródeł online. Szczególną uwagę poświęcono badaniu cech i wzorów tagów, wykorzystując do identyfikacji bibliograficznych atrybutów tych znaczników konceptualny model FRBR.

Artykuł poświęcono obecnym strategiom i zasadom gromadzenia zbiorów stosowanym w działach informacji naukowej amerykańskich i kanadyjskich bibliotek akademickich zrzeszonych w ARL (Stowarzyszenie Bibliotek Naukowych). Dane do analizy zebrano na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz w sondażu online skierowanym do bibliotekarzy z tych instytucji, zajmujących się zarządzaniem zbiorami z zakresu nauk humanistycznych i społecznych. Pytano ich o politykę kształtowania zbiorów, metody i częstotliwość oceny wykorzystania drukowanych i elektronicznych kolekcji, procesy gromadzenia, kryteria selekcji oraz sposoby marketingu i promocji zasobów w ich miejscach pracy.

Artykuł omawia konsekwencje stosowania rozporządzeń wydanych w 2010 roku do dwóch ustaw dotyczących rozpowszechniania i ochrony utworów w Internecie oraz prawnej ochrony własności intelektualnej w sieci www. Obie kontrowersyjne ustawy antypirackie są we Francji znane pod nazwą „prawo Hadopi”, od akronimu utworzonej, na mocy ww dokumentów, agencji rządowej ds. rozpowszechniania utworów i do ochrony praw autorskich w Internecie (Haute Autorité pour la diffusion des oeuvres et la protection des droits sur internet). Omawiane rozporządzenia określają zasady zabezpieczania urządzeń komputerowych przed nieumyślnym korzystaniem z utworów chronionych prawem autorskim oraz warunki odpowiedzialności karnej zarówno osób fizycznych jak i instytucji w przypadku, jeśli nielegalne ściąganie plików odbywa się poprzez adresy IP należące do instytucji. W rozporządzeniu wymienione są też rodzaje zalecanych zabezpieczeń oraz oprogramowania.

Cyfrowe dokumenty graficzne i audiowizualne (rysunki, mapy, zdjęcia, pliki audio, wideo) to coraz popularniejsza wśród użytkowników część zbiorów instytucji kultury. Zapewnienie odpowiedniej identyfikacji i łatwego wyszukiwania tego typu materiałów jest zadaniem złożonym, które dodatkowo komplikuje się gdy zbiory te są wielojęzyczne. W artykule omówiono wyniki pierwszej fazy projektu badawczego mającego na celu opracowanie dwujęzycznej (angielsko-francuskiej) taksonomii do opisu obrazów cyfrowych (OC). W jej ramach dokonano przeglądu stosowanych obecnie standardów i praktyk indeksowania, by ocenić w jakim zakresie można je wykorzystać przy rozwoju nowego słownika.

We Francji trwa dyskusja nad wprowadzeniem licencji zbiorowych na poziomie krajowym dla bibliotek i ośrodków naukowych. W roku 2010 Pierre Carbone, pracownik Generalnej Inspekcji Bibliotek, na zlecenie ministra szkolnictwa wyższego i nauki opracował raport pt. ”Koszty, korzyści i ograniczenia wspólnego zarządzania zasobami elektronicznymi: porównanie przykładów zagranicznych i wnioski”. Raport zaleca uruchomienie wieloletniego krajowego programu zakupu licencji finansowanego z budżetu państwa oraz przez wyższe uczelnie i ośrodki naukowe, ujednolicenie podatku VAT na źródła tradycyjne i elektroniczne, opracowanie bardziej elastycznych modeli licencji pozwalających na roczne modyfikacje, zawarcie w umowach tego typu zasady wolnego udostępniania dzieł po upływie określonego okresu czasu, monitorowanie naukowymi metodami wpływu zcentralziowanego zakupu zasobów elektronicznych na koszty funkcjonowania bibliotek i prowadzenie systematycznych badań wg określonych wskaźników kosztów korzystania z dokumentów elektronicznych.

Telepraca, czyli wykonywanie obowiązków służbowych poza siedzibą zakładu pracy, przy pomocy urządzeń telekomunikacyjnych, uważana niegdyś za niepraktyczne rozwiązanie dla bibliotek, zaczyna być wykorzystywana także w tych placówkach – tę formę zatrudnienia wprowadzono z powodzeniem w części bibliotek akademickich w Stanach Zjednoczonych, w działach zajmujących się m.in. wypożyczeniami międzybibliotecznymi, katalogowaniem materiałów cyfrowych czy kontrolą autorytatywną. Testuje się w nich również różne narzędzia i urządzenia umożliwiające zdalne realizowanie powierzonych zadań zarówno telepracownikom, jak i stacjonarnym bibliotekarzom, którzy z różnych względów musząopuścić miejsce pracy (wyjazdy służbowe, konferencje itp.). W artykule omówiono wyniki badania sprawdzającego przydatność tabletu iPad do zarządzania zasobami elektronicznymi (ZE) biblioteki Texas A&M University (TAMU).

W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa dotyczącego badań empirycznych nad wykorzystaniem w szkolnictwie wyższym społecznościowych technologii służących do przeszukiwania, organizowania i wymiany informacji w Internecie (ang. social annotation tools). Narzędzia tego typu (Diigo, HyLighter, VPen, SpreadCrumbs, EDUCOSM i in.) umożliwiają przechowywanie, klasyfikowanie i udostępnianie online zbiorów ulubionych zakładek oraz własnych pisemnych adnotacji na stronach www i w dokumentach elektronicznych (komentarzy, tagów, podkreśleń, „żółtych karteczek” itp.). Pozwalają też, dzięki udostępnieniu platformy online i opcji tworzenia grup, na realizację różnych wspólnych projektów związanych głównie z pracą nad tekstem.

W artykule przedstawiono historię informatyzacji unikalnej biblioteki dziecięcej w Clamart oraz przyjęte w tym zakresie rozwiązania i osiągnięcia, w kontekście problematyki czytelnictwa dziecięcego we Francji oraz trudności i wyzwań stojących przed bibliotekami dziecięcymi w tym kraju.

Popularność cyfrowych mediów i komunikacji online wśród młodych ludzi daje bibliotekarzom i pedagogom nowe możliwości, stwarza też jednocześnie nowe potrzeby oraz wyzwania dla edukacji bibliotecznej, rozwój rynku zasobów elektronicznych nie idzie bowiem w parze ze zmniejszaniem się nierówności w dostępie do cyfrowych źródeł, narzędzi i umiejętności. W artykule przedyskutowano wyniki amerykańskiego projektu badawczego Digital Youth Project, poświęconego tzw. cyfrowej młodzieży oraz wpływowi wykorzystywanych przez nią nowych narzędzi komunikacyjnych na uczenie się i relacje społeczne. Przedstawiono również innowacyjny program biblioteczny – YouMedia jako model działań na rzecz edukacji informacyjnej cyfrowego pokolenia, a także wnioski, jakie powinny wyciągnąć z tych projektów biblioteki i szkoły bibliotekoznawstwa i informacji naukowej.

Dokonując omówienia wybranej literatury nt. kształtowania zbiorów i zarządzania różnymi typami zasobów bibliotecznych, autorki skupiły się na anglojęzycznych publikacjach z lat 2004-2008, pochodzących z czołowych czasopism dziedzinowych (Collection Management, Collection Biulding, Library Resources & Technical Services) oraz z wydanych w tym okresie książek, artykułów naukowych, raportów i prac badawczych, zidentyfikowanych na podstawie wyszukiwań w bazie LISA. Uwzględniono wyłącznie teksty dotyczące bibliotek akademickich z Ameryki Północnej.