Babin

Morawska Biblioteka Ziemska w Brnie (MBZ) należy do instytucji odpowiedzialnych za archiwizację i ochronę narodowego zasobu bibliotecznego oraz archiwalnego. Z tym wiąże się szczególnie istotny problem zachowania dokumentów na nośnikach papierowych, wydanych w okresie od drugiej połowy XIX w. aż do schyłku lat 90. XX w. i ulegających degradacji z powodu kwasowości papieru. Żywotność takich dokumentów sięga tylko 150-200 lat, więc cześć z nich już przekroczyła tę czasową granicę, zaś pozostałe się do niej nieuchronnie zbliżają. Do ich ratowania mogą być stosowane różne techniki i technologie odkwaszania i zarazem wzmacniania papieru, w zależności od przyjętego kryterium. Po ich zwięzłym przedstawieniu w artykule skupiono się na odkwaszaniu masowym oraz na podejściu do tego tematu w Czechach.

Projektowanie przestrzeni bibliotek, ich ocena jako miejsca (por. BABIN 2006/2/83, BABIN 2008/3/171, babin.bn.org.pl/?p=730) oraz ewaluacja potrzeb użytkowników to bardzo popularne tematy w piśmiennictwie z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Określenie najlepszego sposobu pozyskiwania informacji o ich zachowaniu bywa jednak wyzwaniem. Metody ilościowe umożliwiają zdobycie danych liczbowych nt. działań podejmowanych przez klientów bibliotek, jakościowe – uzyskanie prywatnych opinii, odczuć i indywidualnych ocen użytkowników, informacje te są jednak niemierzalne. W artykule omówiono wyniki badania, w ramach którego sprawdzano, czy wyniki ilościowej obserwacji użytkowników oraz jakościowej analizy ich oczekiwań będą się znacząco różniły, czy uzupełniały i czy można na ich podstawie stworzyć pełny obraz potrzeb studentów i kadry naukowej i dostosować do nich odpowiednio pomieszczenia biblioteki akademickiej w celu poprawy komfortu jej użytkowania.

Wielojęzyczne biblioteki cyfrowe (WBC) tworzą warunki dla rozwoju, współpracy i porozumienia na poziomie międzynarodowym; wzmacniają globalną infrastrukturę informacyjną, promują różnorodność, a zarazem lokalne kultury. W artykule przedstawiono badanie, którego celem było określenie kluczowych cech WBC i zidentyfikowanie strategii pomocnych przy tworzeniu i rozwoju platform tego typu. Przeanalizowano i porównano cztery amerykańskie WBC, działające zgodnie z zasadą wolnego dostępu: Projekt Gutenberg (PG), Meeting of Frontiers (MF), Latin American Open Archives Portal (LAOAP) i International Children’s Digital Library (ICDL). Dane zgromadzono na podstawie analizy stron internetowych ww. platform oraz publikacji na ich temat.

Autor, dyrektor powstałej w Montrealu inicjatywy „Przestrzeń Czasu” (Espace Temps Montréal), mającej na celu wymianę informacji i wiedzy między środowiskami naukowymi, artystycznymi i obywatelami, opisuje na kilku przykładach nowe zjawisko nieformalnego uczestnictwa mieszkańców Montrealu w kulturze i edukacji, organizowanego w niekonwencjonalny sposób poza oficjalnymi strukturami instytucjonalnymi, jak biblioteki, szkoły czy uniwersytety. Autor zastanawia się, jak te nowe zjawiska społeczne w nietradycyjny sposób zaspokajające potrzeby edukacyjne, kulturalne i społeczne mieszkańców, oferujące alternatywne sposoby tworzenia wspólnot i spędzania wolnego czasu mogą zostać wykorzystane przez biblioteki publiczne, nie ograniczając spontanicznej natury tych nowych form wymiany poglądów, wiedzy i doświadczeń.

W ostatnich latach coraz więcej wydawców zaczyna dostarczać bibliotekom akademickim nośniki pamięci USB (ang. flash drive (FD), pendrive) nie tylko z zapisaną ofertą swoich produktów i usług, ale również z treścią sprzedawanych przez siebie tytułów, promując na FD pełne wersje książek elektronicznych i seryjnych wydawnictw. W artykule przedstawiono historię tej technologii, zmiany, jakim podlegała oraz obecny zakres jej zastosowań, z uwzględnieniem możliwości wykorzystania FD jako nowego formatu dla publikacji; przedstawiono też jak używane są urządzenia tego typu w amerykańskich bibliotekach szkół wyższych.

Autorka przedstawia dokonujące się w ostatnich latach zmiany w organizacji współpracy fińskich bibliotek. Instytucje te były zawsze przykładem efektywnej kooperacji. Od lat 70. biblioteki uniwersyteckie realizują wspólnie zadania związane z katalogowaniem zbiorów i komputeryzacją, a na początku lat 90. utworzyły sieciowy system bibliotek Linnea obejmujący też niektóre biblioteki naukowe. Na początku pierwszej dekady XXI w. wszystkie kategorie bibliotek: akademickie, publiczne, specjalne, należały do konsorcjów i ciał doradczych. Sieci bibliotek są dobrze zorganizowane: posiadają struktury administracyjne (biuro, personel, środki finansowe) zarządzające wspólnymi przedsięwzięciami.

Wraz z wprowadzeniem nowej struktury organizacyjnej w Słowackiej Bibliotece Narodowej (SBN) na początku 2011 r. powstał nowy Dział Zintegrowanego Centrum Konserwacji i Digitalizacji oraz Informacyjnych i Komunikacyjnych Technologii (DZCKDiIKT). Składają się na niego cztery jednostki: Pracownia Digitalizacji, Pracownia Konserwacji, Ośrodek Informacyjnych i Komunikacyjnych Technologii oraz Archiwum Internetowe, w których zatrudniono 22 osoby, łącznie z tymi pracującymi zaocznie. Zakres działania DZCKDiIKT obejmuje zadania SNK na poziomie planowania, koordynowania, realizacji i rozwoju w dziedzinie automatyzacji, cyfryzacji i konserwacji, sprawnego i skoordynowanego funkcjonowania całej linii technologicznej SBN oraz różnego zastosowania technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Działania te podejmuje nie tylko dla samej SBN ale i na rzecz innych bibliotek oraz szerzej poprzez uczestnictwo w projektach krajowych i międzynarodowych. DZCKDiIKT pełni też rolę ośrodka naukowo-badawczego oraz normalizacyjnego w zakresie IT. Realizuje przy tym własne zadania jak też współpracuje na tym polu z innymi instytucjami.

W Stanach Zjednoczonych nie milkną protesty związane z obcinaniem dotacji dla bibliotek i związanym z tym ograniczaniem dostępności ich usług, postulaty bibliotekarzy i użytkowników nie zawsze są jednak w stanie przebić się do masowych mediów i wzbudzić pożądane reakcje decydentów, przydatne są więc nowe, kreatywne i skuteczne metody nagłaśniania trudnej sytuacji finansowej tych instytucji i społecznych konsekwencji rządowych oszczędności podejmowanych kosztem sektora publicznego. W artykule przedstawiono wskazówki i zalecenia dotyczące efektywnych strategii szukania wsparcia dla postulatów bibliotek oraz mobilizacji i aktywizacji w tym celu lokalnych społeczności.

W obecnej polityce brytyjskich władz dotyczącej opieki nad osobami z zaburzeniami psychicznymi kładzie się nacisk na rolę dostarczania informacji, budowania odporności i podejścia długoterminowego. W przypadku osób, cierpiących na depresję, fobie czy lęki, jako jedną z pomocniczych form interwencji psychologicznej wykorzystuje się biblioterapię. Programy biblioterapii prowadzone są w Wielkiej Brytanii głównie w ramach współpracy bibliotek publicznych i lokalnej służby zdrowia, a najpopularniejszym modelem ich świadczenia (ok. 100 realizowanych projektów) i jedynym ogólnokrajowym programem biblioterapii na świecie jest model „Książki na receptę”. W artykule omówiono rozwój tej inicjatywy w Walii – od lokalnego projektu pilotażowego po regionalną politykę, koncentrując się na analizie zasadności stosowania „praktyki bazującej na dowodach” (ang. EBP), jako legitymizacji procesu tworzenia ogólnokrajowych wytycznych.

Telepraca, czyli wykonywanie obowiązków służbowych poza siedzibą zakładu pracy, przy pomocy urządzeń telekomunikacyjnych, uważana niegdyś za niepraktyczne rozwiązanie dla bibliotek, zaczyna być wykorzystywana także w tych placówkach – tę formę zatrudnienia wprowadzono z powodzeniem w części bibliotek akademickich w Stanach Zjednoczonych, w działach zajmujących się m.in. wypożyczeniami międzybibliotecznymi, katalogowaniem materiałów cyfrowych czy kontrolą autorytatywną. Testuje się w nich również różne narzędzia i urządzenia umożliwiające zdalne realizowanie powierzonych zadań zarówno telepracownikom, jak i stacjonarnym bibliotekarzom, którzy z różnych względów musząopuścić miejsce pracy (wyjazdy służbowe, konferencje itp.). W artykule omówiono wyniki badania sprawdzającego przydatność tabletu iPad do zarządzania zasobami elektronicznymi (ZE) biblioteki Texas A&M University (TAMU).