Babin

W artykule omówiono, w szerszej perspektywie, niektóre z trendów edukacyjnych powiązanych z pojawieniem się nowych technologii, a następnie przeanalizowano ich potencjalne implikacje dla bibliotek. Inspirację dla autora stanowił raport z projektu NMC Horizon – NMC Horizon Report: 2016 Higher Education Edition, przygotowywany wspólnie przez The New Media Consortium (NMC) – międzynarodowe zrzeszenie uczelni, muzeów, wydawców firm technologicznych i organizacji edukacyjnych, zaangażowanych w badanie zastosowań nowych mediów i rozwiązań technologicznych, oraz EDUCAUSE Learning Initiative (ELI) – inicjatywą skupiającą instytucje szkolnictwa wyższego, działające na rzecz rozwoju edukacyjnego poprzez innowacyjne zastosowania technologii.

La Charte documentaire de la BNF 2015 (ChD), czyli karta dokumentów, to liczący ponad 200 stron (15 str. w wersji syntetycznej) rodzaj kodeksu, określającego misję, pryncypia i zasady gromadzenia zbiorów Biblioteki Narodowej Francji (BNF) w najbliższych latach. Założenia te po raz pierwszy sformalizowano w 1993 r. i aktualizowano w 2005 roku. W obecnej wersji utrzymano główne wartości: ochrona szeroko pojmowanego dziedzictwa narodowego, encyklopedyczność, otwarcie na osiągnięcia światowe w zakresie nauki i kultury, aktualność i otwartość na bieżące dokonania światowe.

Badania dotyczące trendów akademickich w dziedzinie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) prowadzone są w Korei głównie z wykorzystaniem metody analizy treści publikacji naukowych i koncentrują się na eksploracji poszczególnych zagadnień badawczych, natomiast niewiele z nich poświęcono jak dotąd ustalaniu relacji między tymi obszarami. W artykule dokonano w związku z tym ewaluacji kierunków i tendencji występujących w badaniach na temat koreańskich bibliotek publicznych, przez odtworzenie powiązań między występującymi w publikacjach naukowych słowami kluczowymi oraz określenie charakterystyki ich sieci i identyfikację struktur relacji w jej obrębie. Wykorzystano w nim metodę analizy sieci społecznych i uwzględniono słowa kluczowe używane w recenzowanych artykułach naukowych z zakresu BIN. Na tej podstawie próbowano też ustalić intelektualną strukturę i ewolucję prac badawczych z badanego zakresu.

W artykule dokonano analizy zawartości Documentation et Bibliothèques (DB) za lata 1973-2013. Czasopismo zaczęło ukazywać się w 1955 r., początkowo jako Bulletin de l’ACBLF (Biuletyn Stowarzyszenia Francuskojęzycznych Kanadyjskich Bibliotekarzy). Po przekształceniu się ACBLF (Association Canadienne des Bibliothécaires de Langue Française) w ASTED (Association pour l’Avancement des Sciences et des Techniques de la Documentation – Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Teorii i Praktyki Dokumentacji Naukowo-Technicznej), czasopismo zmieniło nazwę na obecną. Zachowano ciągłość – nr 1 DB, który ukazał się w 1973 r. to wolumen 19. Od 2011 r., obok wersji papierowej, dostępna jest cyfrowa. Aby zapewnić większą przejrzystość analizy, badany okres podzielono na 7 odcinków czasowych – w każdym z nich ukazało się od 20 do 24 numerów BD (w latach 1989-1995 – 28 numerów).

E-książki odgrywają coraz ważniejszą rolę w zbiorach bibliotecznych, jednak ze względu na liczbę tych publikacji oraz specyfikę modeli dostępu, zakładających np. ograniczony równoczesny użytek, ich udostępnianie i wyszukiwanie wiąże się z wieloma wyzwaniami. National Information Standards Organization (NISO) – amerykańska organizacja zajmująca się opracowywaniem i popularyzacją standardów oraz rekomendowanych praktyk dla społeczności bibliotecznej i dostawców usług informacyjnych, angażuje się od kilku lat w debaty i analizy dotyczące różnych aspektów udostępniania e-książek w bibliotekach. Działania te koncentrują się m.in. na inicjowaniu dyskusji w grupach fokusowych i bezpośrednich spotkań z zainteresowanymi stronami oraz organizacji wydarzeń edukacyjnych, takich jak wirtualne konferencje i webinaria. Dwa nowe projekty NISO: The Flexible API Framework for E-Content in Libraries (Elastyczna struktura API dla treści cyfrowych w bibliotekach) oraz E-Book Bibliographic Requirements in the Sale, Publication, Discovery, Delivery and Preservation Supply Chain (Bibliograficzne wymagania dla e-książek w sprzedaży, publikacji, wyszukiwaniu, zachowywaniu i łańcuchach dostaw) mają zapewnić uzgodnione rekomendacje dla poprawy infrastruktury dla ebooków w bibliotekach.

Dostawcy usług publicznych w wielu krajach Europy muszą radzić sobie z silną presją dotyczącą optymalizacji działań i ograniczania budżetów zasilanych z pieniędzy podatników, przy czym społeczne znaczenie instytucji kultury i nauki oceniane jest często na tle służb takich jak opieka zdrowotna czy społeczna, transport publiczny czy wymogi bezpieczeństwa związane z bieżącą sytuacją polityczną. Przy takich porównaniach, dostawcy usług kulturalnych i informacyjnych stawiani są zawsze na ostatnim miejscu, a brak skutecznej reakcji dyrekcji instytucji kultury, w tym bibliotek, na oczekiwania związane ze zwiększaniem efektywności skutkuje zazwyczaj ograniczaniem części serwisów i spadkiem ich jakości lub zamykaniem niektórych placówek. Według autorów, konieczne jest więc prowadzenie pomiarów wartości usług i gromadzenie możliwie pełnych i precyzyjnych informacji dotyczących ich użyteczności. W ostatnich latach wartość bibliotek publicznych mierzono zwykle przy użyciu metody wyceny warunkowej, pozwalającej na odkrycie preferencji użytkowników. W podejściu tym rzadko sprawdzano wartość poszczególnych usług, koncentrując się na całokształcie działalności, mimo że ogólna ocena biblioteki nie pozwala na identyfikację konkretnych potrzeb w sferze zarządzania. W artykule skupiono się więc na ewaluacji najważniejszej i najdroższej z usług bibliotecznych – wypożyczeń książek i określeniu zwrotu z inwestycji dla indywidualnych transakcji, przy użyciu metody WTP (ang. willingness to pay) oraz na analizie czynników społeczno-ekonomicznych mogących wpływać na wartości WTP i wybory użytkowników w sytuacji, gdy uzyskanie w bibliotece poszukiwanego tytułu byłoby niemożliwe.

W artykule, na podstawie systematycznego przeglądu literatury przedmiotu, przeanalizowano wyzwania związane z integracją wizualnych interfejsów wyszukiwawczych (WIW) z cyfrowymi bibliotekami i repozytoriami, w tym problemy dotyczące wizualizacji informacji, przydatności stosowanych systemów reprezentacji wiedzy dla użytkowników i jakości metadanych. Głównym celem autorów była identyfikacja kryteriów ewaluacji i implementacji WIW oraz przedstawienie wytycznych związanych z ich projektowaniem oraz poprawą efektywności metod nawigacji i wyszukiwania w kontekście edukacyjnym. Interesowało ich również określenie potencjału technologii wizualizacji informacji oraz identyfikacja problemów z dostępem do obiektów edukacyjnych w bibliotekach cyfrowych i repozytoriach, a także omówienie trendów związanych z wizualnymi strategiami wyszukiwawczymi z perspektywy użytkownika cyfrowych zasobów.

Edit-a-thons, czyli maratony edycyjne to planowane wydarzenia mające na celu poprawę istniejących haseł Wikipedii lub tworzenie nowych stron tej encyklopedii. Są one często powiązane z określonym zagadnieniem tematycznym, rocznicą lub typem treści, a w ich ramach grupy ochotników zebrane w jednym miejscu, w dowolnej liczbie, tworzą wspólnie artykuły encyklopedyczne na wybrane tematy. Dla galerii, bibliotek, archiwów i muzeów, czyli sektora GLAM (Galleries, Libraries, Archives, and Museums), inicjatywy tego typu stanowią unikalną okazję do dotarcia do większej liczby odbiorców w kraju i za granicą oraz aktywnego angażowania w swoje działania lokalnych społeczności. Mogą też stanowić okazję do rozwoju kompetencji informacyjnych i technicznych pracowników instytucji kultury, a przy okazji – kształcenia nowych redaktorów Wikipedii. Powodzenie dotychczas organizowanych kampanii edit-a-thon dowodzi ich wartości jako narzędzia promocji zasobów online, mniej jasne są natomiast ich implikacje logistyczne, etyczne (dotyczące m.in. kwestii konfliktu interesów przy redakcji haseł) i te związane z rozwojem zawodowym personelu.

W ciągu ostatnich 20 lat, biblioteki publiczne, regionalne, akademickie i narodowe w Rosji, Europie Wschodniej i Eurazji rozbudowały unikalne zbiory źródeł naukowych online (portali dziedzinowych, przewodników badawczych, archiwów cyfrowych, repozytoriów instytucjonalnych, baz abstraktów i indeksowanego piśmiennictwa, katalogów ogólnych i dziedzinowych itp.), które stały się istotnymi narzędziami dla społeczności naukowej na całym świecie. Transformacje związane z rozwojem infrastruktur informacyjnych i zarządzaniem wiedzą wymusiły opracowanie nowych modeli usług, wprowadzających materiały online do konsultacji badawczych, dzielenia się zbiorami i środowisk edukacyjnych; zapewniły też specjalistom informacji naukowej dodatkowe narzędzia świadczenia usług lokalnie i zdalnie.

W artykule przedstawiono dostępne dane na temat produkcji, sprzedaży i dystrybucji książek elektronicznych na świecie, omówiono też największe wyzwania, z jakimi muszą się mierzyć domy wydawnicze w dobie rewolucji cyfrowej oraz prognozy dotyczące przyszłości e-książki. Następnie, zreferowano wyniki badania sprawdzającego stosunek do komercyjnych e-książek w środowisku wydawców działających na małych rynkach, ograniczonych relatywnie niską liczbą użytkowników lokalnego języka, w kontekście globalnej sytuacji związanej z publikacją ebooków. W jego ramach porównano wyniki trzech sondaży zbierających opinie wydawców na temat szans i zagrożeń związanych z publikacją tytułów w formacie elektronicznym i zmianami relacji między różnymi graczami na rynku książki, w tym autorami, księgarzami i bibliotekami. Ankiety przeprowadzono w 2014 r. w trzech europejskich krajach: Szwecji (9,59 mln mieszkańców), Chorwacji (populacja: 4,25 mln) i Litwy (2,9 mln.).