Babin

Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu omówiono obecny stan cyfrowej archiwizacji na świecie oraz problemy i wyzwania związane z zapewnieniem trwałego dostępu do zasobów cyfrowych, analizując różne, zwłaszcza pozatechniczne aspekty długoterminowego zachowania dokumentów w formie elektronicznej (DZ). Przedstawiono również problemy związane z planowaniem i realizacją polityki DZ w krajach Ameryki Łacińskiej i zaproponowano ramy teoretyczne pozwalające na analizę tego typu procesów w państwach rozwijających się.

W artykule przedstawiono historię starań o zachowanie dziedzictwa kulturowego rdzennych narodów Syberii i Dalekiego Wschodu oraz rolę Biblioteki Narodowej Republiki Sacha (Jakucja) (BNRS) w tym procesie. BNRS już w latach 70. XX w. skoncentrowała się na gromadzeniu i archiwizacji dokumentów w językach mniejszości narodowych Północy, m.in. prowadzono badania nad czytelnictwem, wspierano wydawców publikujących w językach narodowych, w ramach projektu „Książka mówiona” nagrano i upowszechniono wiele publikacji z literatury pięknej.

Co dziesiąta osoba w Czechach dotknięta jest w jakimś stopniu niepełnosprawnością. Część bibliotek podjęło działania w celu zapewnienia większej dostępności swoich usług dla tej grupy obywateli, jednak wiele, z różnych powodów, nie usunęło nadal barier przeszkadzających niepełnosprawnym w korzystaniu z ich placówek i serwisów. W artykule omówiono projekt „Biblioteka bez barier” zainicjowany na studiach magisterskich kierunku Bibliotekoznawstwo i Informacja Naukowa (specjalizacja: studia informacyjne i bibliotekarskie) Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu im. Masaryka w Brnie.

W ostatnich latach, w Japonii, powstało spontanicznie wiele nieformalnych, międzyorganizacyjnych zrzeszeń skupiających młodych, zainteresowanych swoim rozwojem zawodowym bibliotekarzy, wykorzystujących we wzajemnej komunikacji sieciowe narzędzia i serwisy typu Google Groups, Wiki, Skype czy Twitter. Kilka z tych sieci, funkcjonujących początkowo jako lokalne grupy, przemieniło się szybko w ogólnokrajowe organizacje, takie jak U40 Future Librarian, Lifo, czy Code4Lib Japan (japońska sekcja społeczności Code4Lib). W przeciwieństwie do tradycyjnych stowarzyszeń bibliotecznych, nie mają one systemu członkostwa, hierarchicznej struktury i władz wykonawczych, a ich członkowie chętnie komunikują się i współpracują z innymi grupami zawodowymi. W artykule omówiono rolę tych społeczności z perspektywy profesjonalnego zarządzania wiedzą, sieci społecznych i kapitału społecznego oraz szans na przeobrażenie japońskiego bibliotekarstwa.

W 2006 r. bibliotekarze i pracownicy działu IT Wesleyan University (Stany Zjednoczone) przeszli szkolenie z zakresu stosowania technik etnograficznych w badaniu wykorzystania przez studentów przestrzeni przeznaczonych do nauki. Metody te zastosowano następnie w projekcie rearanżacji jednego z pomieszczeń Biblioteki Naukowej WU. Po zdobyciu środków na stworzenie nowej witryny internetowej biblioteki, postanowiono wykorzystać ponownie podobną metodologię w celu opracowania projektu portalu spełniającego w możliwie najlepszy sposób potrzeby i oczekiwania studentów.

ARROW (The Accessible Registries of Rights Information and Orphan Works) to współfinansowany przez Komisję Europejską projekt konsorcjum europejskich bibliotek narodowych, wydawców, organizacji zbiorowego zarządzania oraz ogólnoeuropejskich i krajowych stowarzyszeń reprezentujących twórców, mający wspierać promowane przez UE programy masowej digitalizacji i powszechnego dostępu do zasobów europejskich instytucji kultury i nauki, a w szczególności projekt Europejskiej Biblioteki Cyfrowej (Europeana). Jego pierwszą fazę rozpoczętą w 2008 r., poświęcono opracowywaniu metod identyfikacji posiadaczy praw autorskich, rodzaju tych praw oraz statusu dzieł (osierocone (orphan work), dostępne na rynku (in print) i poza obiegiem komercyjnym (out of print)) oraz ulepszenia współoperatywności źródeł informacji o prawach. Efektem tych prac jest zautomatyzowany system zarządzania rozproszoną informacją o prawach, dostosowany do wymogów bibliotek cyfrowych i możliwy do zaadaptowaniania także w innych kontekstach.

W części wstępnej artykułu, na licznych przykładach, omówiono światowe tendencje w zakresie wspólnego katalogowania i tworzenia katalogów centralnych oraz scharakteryzowano system OCLC. Zaprezentowano też ułatwienia zwiększające możliwości wyszukiwania oraz coraz bardziej przyjazne interfejsy w nowoczesnych katalogach na przykładzie bibliotecznego oprogramowania komputerowego nowej generacji (system Primo firmy Ex Libris). Podkreślono, że integracja katalogów i wdrożenie nowoczesnych systemów bibliotecznych wymagają standaryzacji, m.in. wprowadzenia formatu UNIMARC, MARC21 lub metadanych Dublin Core (DCMI).

Wikipedia – jedno z najpopularniejszych źródeł informacji w Internecie, tworzone wyłącznie przez wolontariuszy, jest przykładem niezaprzeczalnego sukcesu współpracy w świecie online. Dotychczasowe badania poświęcone fenomenowi tej kooperacji skupiały się na analizie prostych wskaźników dotyczących głownie wiarygodności haseł Wikipedii, takich jak ścisłość (liczba poprawek w historii edycji danego artykułu) czy różnorodność (liczba autorów którzy mieli wkład w jego opracowanie) lub wyciąganiu uogólniających wniosków dotyczących jakości współpracy, na podstawie ewaluacji treści wybranych artykułów tej encyklopedii. Autor artykułu postanowił sprawdzić, jak naprawdę wygląda od wewnątrz współpraca Wikipedystów z perspektywy poszczególnych autorów i jakie znaczenie mają faktycznie ww. wskaźniki (ścisłość i różnorodność) dla rozwoju i wiarygodności tworzonych artykułów. Porównał w tym celu ponad 3,4 mln haseł angielskojęzycznej wersji tej encyklopedii, tworzonej od 2001 r., z pełnymi historiami ich wszystkich edycji (ponad 225 mln).

Biblioteka Narodowa RCz (NK ČR) oraz Morawska Biblioteka Ziemska (MZK) w Brnie wciąż nie dysponują systemem umożliwiającym odpowiednie zarządzanie archiwizowanymi zasobami cyfrowymi i zapewnienie ich trwałej ochrony. Brakuje m. in. efektywnego narzędzia do opracowywania i wzbogacania metadanych. Dotychczasowy sposób archiwizacji znacznie ogranicza analizę zawartości repozytorium, jakości danych cyfrowych i metadanych, nie mówiąc o pozyskiwaniu informacji dotyczących finansowych wymogów archiwizacji zasobów objętych dotychczasowymi projektami cząstkowymi (jak Manuscriptorium, Kramerius czy Webarchiv). Przechowywane dane narażone są wiec na różnego rodzaju ryzyko. Podczas wewnętrznego audytu w BN RCz zidentyfikowano aż 80 rodzajów zagrożeń dla bezpieczeństwa tych zasobów, w tym wiele poważnych.

Katalogi lub narzędzia wyszukiwawcze nowej generacji (KNG) (zob. BABIN 2010/4/256) wykorzystują istniejące dane bibliograficzne z tradycyjnych, zintegrowanych systemów bibliotecznych, prezentując je w nowej, przyjaznej użytkownikowi formie. Doświadczenia wielu bibliotek wskazują na to, że implementacja KNG może prowadzić do odkrycia licznych błędów, pominięć i niespójności w rekordach katalogowych, niezauważalnych przy ich wyświetlaniu w tradycyjnych katalogach online, ma też często nieoczekiwane konsekwencje dla zajmujących się katalogowaniem bibliotekarzy i sposobu organizacji ich pracy. W artykule przedstawiono wyniki badania sprawdzającego czy i w jaki sposób wdrażanie KNG wpływa na katalogowanie w bibliotekach akademickich w Stanach Zjednoczonych.