Babin

RDA to nowy międzynarodowy standard opisu i dostępu do wszystkich typów zasobów informacyjnych, rozwijany na podstawie nowych modeli konceptualnych i funkcjonalnych wymagań, jako sieciowe narzędzie dla ery cyfrowej. Przeznaczono go do użytku w kontekście międzynarodowym, a trzy mechanizmy mające zapewnić jego internacjonalizację to ścisłe dopasowanie do akceptowanych na forum międzynarodowym norm, koncepcji i zasad, uznanie wkładu i współpracy międzynarodowej społeczności oraz włączenie instrukcji mających ułatwić stosowanie standardu w różnych kontekstach kulturowych i lingwistycznych. Ponieważ przyjęcie RDA na całym świecie zależne jest od dostępności przetłumaczonego tekstu standardu w językach katalogowania poszczególnych krajów, podejmuje się starania w kierunku stworzenia jego kolejnych wersji językowych. W czasie pisania artykułu, nowa instrukcja katalogowania dostępna była w języku angielskim, francuskim i niemieckim, a prace nad jej chińską, szwedzką i hiszpańską wersją były bliskie zakończenia.

Rozwój technologii Sieci Semantycznej zachęca dostawców danych do publikowania własnych treści we wzajemnie powiązanej postaci, w celu klasyfikacji i organizacji informacji w sposób bardziej użyteczny niż w tradycyjnych modelach reprezentacji wiedzy. Tworzenie wzajemnych odwołań między otwartymi zbiorami danych ułatwia też nawigację i wyszukiwanie nowych informacji, a wykorzystanie w tym celu narzędzi pozwalających na automatyczne łączenie określonych pojęć z komponentami chmury Linked Open Data (ang. interlinking tools – IT) i wyszukiwanie relacji między nimi staje się coraz bardziej powszechne. W artykule omówiono wyniki ewaluacji trzech silników IT, wykorzystanych do powiązania dużej, edukacyjnej kolekcji ze zbiorami danych LOD.

Po rozpoczęciu przez Bibliotekę Narodową i Archiwa Iranu (NLAI) opracowywania i katalogowania dokumentów w formie elektronicznej, za kolejny niezbędny krok w kierunku realizacji jej misji uznano zajęcie się wartościowymi zasobami Internetu i, ze względu na zobowiązania dotyczące nadzorowania, kontrolowania i opracowywania standardów katalogowania, stworzenie programu rejestracji, aktualizacji i organizacji stron www, odgrywających coraz bardziej istotną rolę w obiegu wiedzy i informacji. Celem przeprowadzonego i zreferowanego przez autorów badania było ustalenie wykonalności indeksowania przez NLAI stron internetowych i najbardziej znaczących materiałów elektronicznych na poziomie narodowym i międzynarodowym.

Jedną z bardziej znaczących zmian społeczno-ekonomicznych i naukowych w ciągu ostatnich kilku lat było uznanie zbiorów danych za wartościowe aktywa stanowiące dla gospodarki cenny „surowiec” i mogące generować, dzięki rozwojowi powiązanych z nimi serwisów i usług, znaczące zyski. Głównym napędem tej ewolucji stała się Web of Data (Sieć Danych), której szacunkowe rozmiary przekraczają obecnie ponad 100 miliardów semantycznie powiązanych jednostek. Konceptualną realizacją sieci danych jest model Linked Open Data (LOD), który poprzez wykorzystanie sieciowych technologii, takich jak RDF (Resource Description Format), umożliwia otwarcie publicznych danych w czytelnych maszynowo formatach na ponowne używanie i rozpowszechnianie.

Stosunek do zagranicznej beletrystyki w bibliotekach publicznych Ameryki Północnej jest niejednoznaczny. Z jednej strony podnosi się wartość tłumaczeń obcojęzycznej prozy w coraz bardziej zglobalizowanym i wielokulturowym świecie i potrzebę zapewnienia anglojęzycznym czytelnikom możliwości poznawania obcych kultur, doświadczeń mieszkańców innych regionów i spojrzenia na świat z innego, niefiltrowanego przez zachodnią perspektywę punktu widzenia. Z drugiej – słyszy się argumenty, że lokalni czytelnicy nie są zainteresowani przekładami i twórczością powstałą w innych niż amerykański kontekstach, co przekłada się też na stosunek wydawców do przekładów (ich odsetek w stosunku do liczby wydawanych rodzimych tytułów jest bardzo niski). Aby sprawdzić, jak biblioteki publiczne mogą wesprzeć czytelnictwo światowej literatury, w artykule przeanalizowano jakość dostępu do jej przekładów w 6 dużych kanadyjskich bibliotekach publicznych zlokalizowanych w największych miastach angielskojęzycznych prowincji, o najbardziej zróżnicowanej etnicznie populacji (definiowanej przez liczbę imigrantów).

W 2004 r. Jeffrey Beall opublikował w Library Hi Tech News artykuł pt. Dublin Core: an obituary (Dublin Core: wspomnienie pośmiertne) – swój głos w dyskusji na temat przyszłości katalogowania i opisu bibliograficznego, będący reakcją na coraz silniejsze tendencje części środowisk i konsultantów bibliotecznych do rezygnacji z używania formatu MARC i zastąpienia go schematem Dublin Core (DC). Tekst ten miał prezentować zrównoważone spojrzenie na przydatność DC dla bibliotek oraz krytykę akceptowania wszystkich nowinek technologicznych bez ich dokładnej i perspektywicznej analizy.

Większość bibliograficznych metadanych w sieci www, opisujących dokumenty takie jak książki, artykuły czy pliki graficzne wzorowanych jest na dorozumianej strukturze pojedynczej jednostki (zasobu) i jej atrybutów (cech) – na schemacie tym oparto np. popularny, bazujący na Dublin Core format XML dla protokołu OAI-OMH. W ciągu ostatnich 2 dekad powstało jednak kilka bardziej zróżnicowanych koncepcji danych bibliograficznych, w których np. książka nie jest postrzegana jako książka, lecz jako zestaw jednostek w różny sposób odzwierciedlających znaczenie, sposób realizacji i fizyczność danego obiektu, takich jak przedstawiony w dokumencie IFLA z 1998 r. model FRBR, stanowiący inspirację dla całej rodziny formatów ujmujących zasoby bibliograficzne w podobnych kategoriach. W artykule porównano, jak modele te zostały wyrażone w postaci słowników Sieci Semantycznej bazujących na składni RDF. Przeanalizowano również, co słowniki te mówią o naturze jednostek bibliograficznych i w jaki sposób definiują je jako klasy RDF, w odróżnieniu od specyfikacji źródeł nie bazujących na tym języku.

W artykule omówiono metodologię i wyniki przeglądu angielskojęzycznej literatury z zakresu katalogowania i klasyfikacji z lat 2011-2012, poświęconej zarówno teorii jak i praktykom stosowanym przy opisie i zapewnianiu dostępu do zasobów bibliotecznych. W badanym okresie przeprowadzono testy RDA, dokonano rewizji tego standardu i ostatecznie podjęto decyzję o jego wdrożeniu, duża część referowanego piśmiennictwa koncentruje się wiec na tematyce RDA oraz założeń i zastosowań modelu FRBR, stanowiącego podstawę nowych zasad katalogowania, a także eksperymentom z prototypami i słownikami w składni Linked Data. Inne zagadnienia uwzględnione w badaniu to klasyfikacje, słowniki kontrolowane, kartoteki wzorcowe, ewaluacja i historia katalogowania, katalogowanie specjalnych formatów, serwisy wyszukiwawcze, metadane w formatach innych niż AACR2/RDA, organizacja pracy w procesie katalogowania oraz edukacja i kariery zawodowe katalogerów.

Biblioteki cyfrowe zapewniają dostęp do rozległych zasobów wartościowych informacji, w większości w formie publikacji naukowych, jednak liczba znajdujących się w tych repozytoriach dokumentów sprawia, że ich efektywna organizacja, przeszukiwanie i odnajdywanie stają się coraz większym wyzwaniem, a manualne zarządzanie tymi procesami jest niemal niemożliwe. Kolejnym zadaniem stojącym przed twórcami cyfrowych archiwów jest zapewnienie naukowcom narzędzi ułatwiających współpracę i wymianę danych, jako że badania naukowe mają w coraz większej mierze charakter pracy zespołowej. W artykule zaprezentowano słowacki system Annota – nowe narzędzie współpracy online umożliwiające badaczom adnotowanie i organizowanie publikacji naukowych oraz dzielnie się nimi w sieci www. Serwis ten pełni również funkcję platformy badawczej służącej do spersonalizowanej nawigacji, ewaluacji metod automatycznej organizacji zbiorów dokumentów i inteligentnego wyszukiwania relewantnych jednostek, na podstawie zawartości artefaktów informacyjnych, towarzyszących im metadanych oraz aktywności użytkowników.

Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu przedstawiono problematykę stosowania schematów klasyfikacyjnych w archiwach. W części wstępnej artykułu omówiono definicje pojęcia klasyfikacji piśmiennictwa zawarte w podstawowych portugalskich i międzynarodowych encyklopediach dziedzinowych i słownikach terminologicznych, zwracając przy tym szczególną uwagę na kierunki zmian w podejściu do zagadnień klasyfikacji. Następnie zaprezentowano wyniki badań dotyczących zastosowania różnych narzędzi dostępu do informacji archiwizowanej w placówkach portugalskich w latach 1889-1996 (tablice i schematy klasyfikacji, inwentarze, katalogi, indeksy, przewodniki po zbiorach itp.).