Babin

Ze względu na szybki postęp technologicznych innowacji oraz naciski związane z sytuacją gospodarczą, finansową i polityczną, biblioteki szkół wyższych muszą na nowe ustalać swoje strategie przetrwania i szukać uzasadnień dla inwestycji w ich działalność. Autorki utrzymują, że ratunkiem dla tych instytucji i sposobem na na poprawę efektywności w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu jest przyjęcie zasad przedsiębiorczości; sądzą też, że adaptacja koncepcji ze świata biznesu nie jest sprzeczna z ideałami zawodu bibliotekarza i odpowiednia także dla organizacji typu non-profit. Wprowadzenie do bibliotecznych struktur ducha innowacyjności i zarządzania zorientowanego na wyniki ma też pozwolić bibliotekom na lepsze dostosowanie się do potrzeb użytkowników i misji macierzystych uczelni. W artykule omówiono tradycyjne funkcje i usługi bibliotek akademickich oraz adekwatne dla nich modele biznesowe, w tym model twórczej destrukcji J. Schumpetera, by zilustrować strategie rozwoju kultury przedsiębiorczości.

Zakresy obowiązków bibliotekarzy akademickich podlegają ciągłym zmianom, a do stawianych im wymagań należy w coraz większym stopniu pełnienie roli specjalistów dziedzinowych współpracujących ściśle ze środowiskiem naukowym, wspierających komunikację naukową na terenie uczelni oraz rozwój wiedzy i kompetencji związanych z rozpowszechnianiem prac naukowych. Jednym ze stojących przed nimi zadań jest też włączanie tematyki dotyczącej otwartego dostępu do danych badawczych i wyników badań do programów edukacji informacyjnej. W artykule omówiono różne strategie promocji open access (OA) i poprawy dostępności badań finansowanych ze środków publicznych oraz modele współpracy bibliotek szkół wyższych ze środowiskiem naukowym. Przedstawiono również studium przypadku średniej wielkości biblioteki akademickiej ze Stanów Zjednoczonych, skupiając się na realizowanym w niej programie szkoleń nt. OA, mającym przygotować bibliotekarzy na oficjalne uruchomienie cyfrowego repozytorium uczelni i udział akcjach promujących otwarte publikowanie.

Biblioteki i centra informacyjne mogą odgrywać istotną rolę w rozwoju społecznym i gospodarczym terenów wiejskich, dzięki prowadzeniu działań edukacyjnych i zapewnianiu ich mieszkańcom usług informacyjno-komunikacyjnych. Rola takich placówek jest szczególnie istotna w państwach rozwijających się, jednak w niemal wszystkich regionach świata, a zwłaszcza w krajach Południa, ośrodki tego typu borykają się z wieloma trudnościami, takimi jak brak funduszy i wsparcia ze strony władz centralnych i lokalnej administracji, czy też brak stabilnych podstaw dla działalności; wszędzie też próbuje się je rozwiązywać na wiele różnych sposobów. W artykule omówiono wyniki przeglądu piśmiennictwa poświęconego problemom i perspektywom wiejskich służb biblioteczno-informacyjnych oraz zmianom charakteru ich usług związanym z ekspansją nowych technologii. Przedstawiono także rekomendacje i wnioski dotyczące strategii mogących przyczynić się do zapewnienia takim centrom możliwości trwałego i zrównoważonego rozwoju.

Ewaluację bibliotek akademickich koncentrowano tradycyjnie na badaniu wskaźników związanych z zadowoleniem użytkowników, obecnie natomiast, coraz bardziej popularnym trendem jest demonstrowanie efektywności i społecznej roli tych instytucji na podstawie wyznaczników ekonomicznych, w tym – analizy ich finansowej wartości dla instytucji macierzystych, czyli badania zwrotu z inwestycji (ang. return on investment – ROI). W artykule omówiono inicjatywę mającą na celu stworzenie nowego modelu pomiaru korzyści związanych z inwestowaniem w biblioteki szkół wyższych w państwach arabskich oraz oceny ich znaczenia dla uczelni, którym służą. Przedstawiono również zalecenia dotyczące wdrażania przez bibliotekarzy akademickich metodologii bazującej na mierzeniu wartości ich placówek.

Biblioteki muszą dostosowywać się na bieżąco do nowych potrzeb użytkowników oraz zapewniać dostęp do nowych typów materiałów, a proces realizacji inicjatyw bazujących na najnowszych technologiach i związanych z wykorzystaniem nowych standardów jest nie tylko pracochłonny, ale wymaga też poświęcenia czasu na odpowiednie przeszkolenie pracowników. Większość piśmiennictwa poświęconego przekwalifikowywaniu bibliotekarzy katalogujących w formacie MARC i przygotowywaniu ich do tworzenia metadanych w innych formatach, koncentruje się na omawianiu zestawów umiejętności przydatnych w obu typach pracy, metodach rozwoju kompetencji powiązanych z katalogowaniem i typach projektów, które można przydzielać pracownikom o określonym poziomie przygotowania i na danym etapie drogi zawodowej. Autorka postanowiła wypełnić lukę w literaturze przedmiotu dotyczącą różnorodności międzypokoleniowej, omawiając związane z wiekiem różnice w stylach pracy, rozumieniu podstaw teoretycznych i komforcie obsługi nowych technologii, a także bariery utrudniające uczestnictwo w nowych, związanych z metadanymi projektach dla pracowników z różnych grup wiekowych.

SUNCAT (Serials Union CATalogue), czyli brytyjski katalog centralny czasopism to finansowany przez JISC serwis zawierający rekordy wydawnictw ciągłych w różnych formatach, na poziomie tytułu, pochodzące ze zbiorów 99 instytucji, w tym bibliotek narodowych uprawnionych do otrzymywania eo, akademickich i specjalnych oraz opisy z bazy CONSER (Cooperative Online Serials), Rejestru ISSN i DOAJ (Directory of Open Access Journals). Dodatkowo, trafiają do niego również rekordy Trinity College w Dublinie – jedynej partycypującej w projekcie biblioteki spoza Wielkiej Brytanii. SUNCAT jest najpełniejszym źródłem bieżących informacji o zasobach różnego typu wydawnictw ciągłych (czasopism, periodyków, gazet, biuletynów, materiałów konferencyjnych, prasy kolorowej i raportów rocznych) i zawiera obecnie ponad 7,5 mln. rekordów, w tym rosnącą liczbę opisów dokumentów elektronicznych. W artykule przedstawiono początki budowy serwisu oraz jego ewolucję w ciągu ostatnich kilkunastu lat,  jej poszczególne etapy, zasady działania i funkcje serwisu, zakres jego wykorzystania oraz dalsze plany rozwoju.

Biblioteka jako jedna z najstarszych instytucji społecznych powinna mieć silną pozycje w nowoczesnym społeczeństwie informacyjnym, jednak ze względu na pojawienie się nowych możliwości wyszukiwania informacji, położenie to stało się niestabilne, co powoduje konieczność przewartościowania i ponownej teoretycznej i kulturowo-politycznej oceny jej roli oraz podstaw i zasad funkcjonowania. W artykule omówiono instytucjonalny i funkcjonalny rozwój bibliotek oraz różnice między procesami komunikacyjnymi w „galaktyce Gutenberga” i we współczesnym, globalnym społeczeństwie sieciowym – w „erze Zuckenberga”, próbując znaleźć odpowiedź na pytanie, jak placówki te mogą zaspokajać potrzeby współczesnych użytkowników i jakie strategie bibliotecznej komunikacji mogą być pożądane w przyszłości.

Czytanie poza szkołą pomaga kształtować u dzieci umiejętność rozpoznawania słów i kompetencje językowe, a opanowanie podstaw czytania we wczesnym wieku warunkuje dalsze szkolne sukcesy. Badania wskazują również na pozytywny wpływ bibliotek na rozwój dziecięcych zainteresowań, nawyków czytelniczych i na wyniki w nauce, oraz na zależność między dostępnością poza szkołą zróżnicowanych i uznawanych przez dzieci za ciekawe materiałów, a postawami najmłodszych wobec czytania w celach rekreacyjnych. Biblioteki publiczne, współpracując z instytucjami edukacyjnymi mogą więc w istotny sposób wspierać uczniów i ich rodziny oferując programy promocji czytelnictwa. W artykule omówiono jedną z takich inicjatyw – partnerski program edukacji czytelniczej The Better Beginnings (lepsze początki), opracowany przez Bibliotekę Stanową Zachodniej Australii oraz realizowany w jego ramach pilotażowy projekt The Hairytales of Heroboy (HH), skierowany do nauczycieli, uczniów szkół podstawowych i ich rodzin, i mający zachęcać dzieci do czytania książek spoza programu lekcyjnego i korzystania z bibliotek publicznych. Przedstawiono również wyniki badania ewaluacyjnego mającego ocenić efekty jego implementacji.

Instytucjonalne repozytoria (IR) stały się w ostatniej dekadzie obiektem rosnącego zainteresowania ze strony naukowców, programistów i użytkowników z wielu dyscyplin, a własne, otwarte archiwa cyfrowe tworzy coraz więcej instytucji akademickich i organizacji badawczych, brakuje jednak zgody, co stanowi o powodzeniu takich przedsięwzięć i które z nich można uznać za przykłady udanych implementacji. W artykule przeanalizowano kluczowe czynniki decydujące o sukcesie inicjatyw budowy IR na całym świecie i wskaźniki, które można wykorzystać do ewaluacji tego typu projektów.

Debata o potrzebie umiędzynarodowienia niemieckich standardów bibliotecznych ma w Niemczech długą tradycję a jej ożywienie przypadło na początek nowego milenium, kiedy uznano, że używane dotąd zasady katalogowania i formaty bibliograficzne nie odpowiadają bieżącym potrzebom pracy w globalnym środowisku sieciowym (zob. BABIN 2003/4/181). W grudniu 2001 r. niemiecki Komitet Standardów Bibliotecznych (KSB) – organizacja zrzeszająca regionalne sieci biblioteczne i duże biblioteki akademickie, w tym przedstawicieli bibliotek z Austrii i Szwajcarii, przyjął uchwałę popierającą przejście z niemieckich standardów na międzynarodowe przepisy (AACR i MARC), a dwa lata później zrezygnowano z rozwijania RAK (Regeln für alfabetische Katalogisierung) – standardu stosowanego przy katalogowaniu alfabetycznym. Jesienią 2011 r. KSB zarekomendował instytucjom członkowskim przygotowanie się do przyjęcia nowych zasad katalogowania: Resource Description and Access (RDA) w celu ułatwienia wymiany, łączenia i ponownego wykorzystywania danych na poziomie międzynarodowym, a w maju 2012 r. podjęto decyzję o rozpoczęciu procesu implementacji RDA.