Babin

W świecie zdominowanym przez szybki rozwój ICT, instytucje informacyjne, takie jak biblioteki, muzea i archiwa (BMA), muszą się mierzyć z różnego typu wyzwaniami, związanymi ze zmianą ich funkcji i koniecznością wprowadzania nowych usług i procedur opracowywania, dystrybucji i przechowywania zasobów, oraz przedefiniowaniem tradycyjnych ról i zasad funkcjonowania. Ponieważ każdy, nawet prosty proces zmian w danej organizacji angażuje wiele osób, poznanie związanych z nim odczuć i opinii pracowników oraz wykorzystanie ich wiedzy do planowania i kierowania przyszłym działaniami jest konieczne by móc osiągnąć zakładane cele transformacji. Na podstawie wyników badania przeprowadzonego wśród personelu chorwackich placówek sektora publicznego, w artykule omówiono sposób postrzegania przez pracowników BMA zmian organizacyjnych, technologicznych, kadrowych, dotyczących miejsca i warunków pracy oraz świadczonych usług, a także różnych aspektów zarządzania zmianą. Poddano również ocenie stopień implementacji w tym sektorze teorii i praktyki planowania i kontroli wprowadzanych modyfikacji.

Zależności między szkoleniem użytkowników a poziomem akceptacji i wykorzystania technologii informacyjnych są szeroko dyskutowane w piśmiennictwie, a badania potwierdzają, że edukacja informacyjna może ułatwiać użytkownikom rozpoznanie użyteczności ICT, wpływając tym samym na intencje używania określonych systemów i aplikacji. Jako że biblioteczne portale mogą być złożone, a preferowanie przez studentów przy wyszukiwaniu informacji popularnych internetowych wyszukiwarek skutkuje niskim wykorzystaniem elektronicznych zasobów bibliotek, wiele uczelni stara się zaznajamiać użytkowników z zasadami ich obsługi i zachęcać do pełnej eksploatacji potencjału udostępnianych źródeł online. Aby ocenić, czy uczestnictwo w punktowanych i zintegrowanych z programem zajęć kursach kształcących kompetencje informacyjne może zmienić stosunek do bibliotecznych systemów informacyjnych, autorzy przeprowadzili przekrojowe badanie wśród studentów studiów pierwszego stopnia, analizując czynniki determinujące poprzednie, bieżące i dalsze wykorzystywanie portalu biblioteki akademickiej (PBA).

W artykule przeanalizowano programy kształcenia umiejętności korzystania z informacji naukowej i specjalistycznych baz danych realizowane w bibliotekach szkół wyższych Francji i Hiszpanii oraz sposoby prowadzenia i planowania przez bibliotekarzy zajęć z science information literacy (SIL), porównując je z praktykami w tym zakresie stosowanymi w krajach anglosaskich i omawiając zaobserwowane podobieństwa i różnice.

W artykule dokonano szerokiego przeglądu stanu, głównych tendencji rozwojowych i niedostatków i osiągnięć czeskiego bibliotekarstwa po roku 1989. Zmiany społeczno-polityczne negatywnie odbiły się zwłaszcza na sieci bibliotek ekonomicznych i technicznych – ich liczba zmniejszyła się aż o 77% (z 653 w roku 1991 do 158 w 1997) oraz bibliotek szpitalnych (z 239 w roku 1993 do 94 w 2012). Związane to było z prywatyzacją i likwidacją przedsiębiorstw oraz przejściem na ekonomię rynkową. Wzrost cen książek, zmiana sposobu finansowania bibliotek, zmiany administracyjne i przemiany społeczne spowodowały też znaczący spadek liczby czytelników i wypożyczeń w bibliotekach publicznych.

Ruch na rzecz otwartego oprogramowania (OSS – open source software) ma znaczący wpływ na rynek informatyczny, a aplikacje o otwartym kodzie źródłowym są też coraz szerzej akceptowane w środowisku bibliotecznym, jako alternatywa dla komercyjnych rozwiązań w czasach ograniczeń budżetowych, głównie ze względu na minimalne koszty nabycia, potencjalnie niższe koszty obsługi i lepsze możliwości dopasowania do specyficznych potrzeb różnych grup użytkowników, oraz coraz szerszy wybór otwartych, bibliotecznych platform i systemów (np. Evergreen, Koha, Dspace czy Greenstone). Piśmiennictwo poświęcone producentom OSS jest bardzo obszerne, natomiast stosunkowo niewiele uwagi poświęcono jak dotąd analizie charakterystyki programistów zaangażowanych w rozwój otwartego bibliotecznego oprogramowania (LOSS – library open source software) oraz powodów skłaniających ich do udziału w przeznaczonych dla bibliotek i bazujących na wolontariacie projektach. Aby pomóc poznać wartości, którymi kierują się takie osoby, a tym samym lepiej promować, wspierać i motywować ich pracę, autorzy przeprowadzili sondaż online wśród 126 informatyków LOSS powiązanych z portalami SourceForge, Foss4Lib i Code4Lib.

Aktywne uczestnictwo w środowiskach technologicznych może odgrywać istotną rolę w poprawie zdrowia i jakości życia osób starszych, pozwalając im m.in. na większą niezależność i kreatywność, tworzenie nowych sieci społecznych, unikanie samotności i izolacji oraz na zapewnienie lepszego dostępu do usług związanych z opieką zdrowotną, społeczną czy kulturą. Z badań wynika, że seniorzy korzystający z Internetu cieszą się lepszą kondycją, chętniej angażują się w różnego typu aktywności i doświadczają mniej problemów psychicznych i adaptacyjnych niż ich wykluczeni cyfrowo rówieśnicy, partycypują też w szerszym zakresie w życiu społecznym. Odsetek użytkowników sieci www w tej grupie wiekowej różni się w zależności od kraju, a w Hiszpanii jeszcze kilka lat temu był on stosunkowo niski, a jako główne przyczyny tego stanu rzeczy wskazywano niską ocenę jej użyteczności w życiu codziennym oraz ograniczenia funkcjonalne i ekonomiczne. Autorzy postanowili przeanalizować relacje hiszpańskich seniorów z ICT oraz ewolucję tych relacji, w tym podstawowych wskaźników, takich jak dostępność i wykorzystanie technologii, prezentując wyniki serii sondaży prowadzonych w latach 2004-2012 wśród słuchaczy uniwersyteckich programów aktywizacji dorosłych po 55 roku życia.

Biblioteki są jednym ze środowisk, w których w coraz większym stopniu faworyzuje się podejmowanie decyzji oparte na dowodach, czyli gromadzonych i interpretowanych danych na temat złożonych procesów związanych z wyszukiwaniem informacji, a prowadzenie badań staje się dla tych instytucji niezmiernie istotne dla podtrzymania swojej roli, funkcjonalności i wizerunku. Coraz więcej bibliotekarzy akademickich poddaje więc ocenie świadczone usługi i prowadzi badania w celu poprawy ich jakości i dostosowania do aktualnych potrzeb użytkowników, oraz zwiększenia własnych szans na awans zawodowy. W artykule omówiono publikacje ukazujące się w trzech czołowych angielskojęzycznych czasopismach zakresu bibliologii i informatologii (BIN), koncentrujących się na zagadnieniach usług informacji naukowej.

Ze względu na swój potencjalny wpływ na jednostki i organizacje, satysfakcja zawodowa jest jednym z najczęściej analizowanych aspektów pracy, a z większości poświęconych jej badań wynika, że oddziałuje ona pozytywnie na zachowania i zaangażowanie personelu, oraz ich wydajność, ma także pozytywne konsekwencje dla jakości życia zawodowego i osobistego. Zadowolenie z pracy w przypadku pracowników sektora informacyjnego, zależy od wielu czynników, w tym sytuacji społeczno-politycznej i gospodarczej w danym kraju, gdyż w czasie kryzysu cięcia budżetowe dotykają najbardziej organizacje finansowane z pieniędzy publicznych, a jednocześnie, w tym okresie, zwiększa się zapotrzebowanie na usługi instytucji informacyjnych oraz zakres ich obciążeń. Kryzys w Grecji w poważny sposób zmienił strukturę społeczną oraz poziom zatrudnienia i wynagrodzeń zarówno w placówkach państwowych, jak i prywatnych, w sytuacji tej tym bardziej istotne stało się optymalne wykorzystanie dostępnych środków i zasobów ludzkich. Artykuł poświęcono omówieniu czynników kształtujących satysfakcję z pracy specjalistów informacyjnych z greckich bibliotek akademickich, specjalnych, szkolnych i publicznych, archiwów i prywatnych instytucji.

Zjawiska, które w ciągu ostatnich kilkunastu lat w znaczący sposób zmieniły szkolnictwo wyższe i komunikację naukową to coraz szerszy dostęp do otwartych zasobów edukacyjnych i rozwój inicjatyw sieci 2.0, rozmywających tradycyjny podział na producentów i konsumentów informacji. Wikipedię można traktować jako miejsce łączące oba te trendy, gdyż jest ona gigantycznym otwartym repozytorium wiedzy, o znaczącym potencjalne dla procesów uczenia się, a także – przykładem oddolnej, wspólnej konstrukcji wiedzy na niespotykaną wcześniej skalę. Mimo, że zarówno dla ogółu społeczeństwa, jak i dla studentów, stanowi ona podstawowy punkt odniesienia przy poszukiwaniu i sprawdzaniu informacji, środowisko akademickie wydaje się nadal traktować ją nieufnie, a wielu wykładowców zabrania cytowania Wikipedii jako źródła informacji, gdyż jej artykuły nie mają oznaczonego autorstwa, co ma utrudniać weryfikację ich treści. Aby sprawdzić faktyczne nastawienie kadry uniwersyteckiej do tej darmowej encyklopedii oraz praktyki związane z jej wykorzystywaniem jako narzędzia edukacyjnego, autorzy przeprowadzili zakrojony na szeroką skalę sondaż online na dwóch dużych, publicznych uczelniach w Hiszpanii.

Korzystanie z mediów społecznościowych jest obecnie najpopularniejszą, po pornografii, aktywnością internetową i formą spędzania czasu w sieci www, a media te stały się dla internautów, w tym zwłaszcza dla młodego pokolenia, głównym źródłem opinii i kontaktów w innymi ludźmi (wg badań Pew Research Center, ponad 90% nastolatków online jest uczestnikami sieci społecznościowych). Serwisy takie jak Twitter, Facebook i in. funkcjonują jako portale informacyjne i są używane w coraz większym stopniu przez ruchy społeczne, katalizując zmiany polityczne na całym świecie. W niektórych krajach, biblioteki są jedynymi punktami oferującymi bezpłatnie łącza internetowe, a tym samym stanowią wyłączny punkt dostępu do społecznościowych serwisów, które gromadzą, archiwizują i przekazują olbrzymią liczbę prywatnych danych swoich użytkowników, od informacji biograficznych, po dane o personalnych kontaktach z innymi osobami, instytucjami i organizacjami (a wśród nich logi czatów, pliki wiadomości, tweety, zdjęcia, filmy, tagi, lokalizacje GPS, polubienia, godziny rejestracji i kliknięcia).