Babin

W ciągu ostatnich kilkunastu lat sposób postrzegania funkcji i zadań bibliotek publicznych zmienił się znacząco, a kierunek ich rozwoju dobrze obrazują slogany takie jak from collection to connection (od gromadzenia do łączenia) Duńskiej Agencji ds. Bibliotek, czy from collection to creation (od gromadzenia do tworzenia) Stowarzyszenia Amerykańskich Bibliotek (ALA). Wskazują one, że w nowym modelu biblioteki publicznej, określanym przez krytyków hasła „biblioteka 2.0” mianem biblioteki partycypacyjnej (zob. babin.bn.org.pl/?p=1534), użytkowników bibliotek traktuje się nie tylko jako wypożyczających lecz jako aktywnych uczestników i współtwórców oferty bibliotecznej a przestrzeń biblioteczną – jako miejsce łączące innowację i zaangażowanie odbiorców, i zapewniające dostęp do różnego typu zorientowanych na użytkownika wydarzeń kulturalnych, twórczych i edukacyjnych. Autor postanowił przeanalizować teoretyczne i praktyczne aspekty udziału czytelników w pracach bibliotek publicznych z perspektywy przemian zachodzących w krajach skandynawskich. Interesowało go zwłaszcza ustalenie, w jaki sposób można scharakteryzować ich uczestnictwo, dlaczego biblioteki powinny angażować się w taką współprace i jakie typy partycypacji można zidentyfikować w tych placówkach.

Drapieżne czasopisma (zob. babin.bn.org.pl/?p=3856) to tytuły należące do nierzetelnych wydawców, wykorzystujących nieetycznie model złotej drogi otwartego dostępu, by czerpać zyski z opłat pobieranych od autorów, bez zapewniania kontroli poziomu merytorycznego nadsyłanych publikacji. W artykule przeanalizowano występowanie takich pozycji w różnych bazach bibliograficznych oraz w Directory of Open Access Journals (DOAJ), traktując jako punkt odniesienia listy kryteriów dla określania drapieżnych wydawców stworzone w 2012 roku przez Jeffreya Beall’a oraz jego listy potencjalnych i prawdopodobnych drapieżnych wydawnictw i indywidualnych czasopism stosujących niewłaściwe praktyki.

Ze względu na szybki rozwój technologii mobilnych i mediów społecznościowych oraz rosnącą liczbę wykładowców i studentów posługujących się urządzeniami przenośnymi przy szukaniu informacji z bibliotek, promocję bibliotecznych usług i zasobów prowadzi się coraz częściej na mobilnych platformach społecznościowych. Syntezą nowych, sieciowych mediów oraz sztuki filmowej jest wideo marketing, wykorzystujący popularność krótkich materiałów filmowych publikowanych w sieci www oraz ich zalety, takie jak lapidarność, siłę oddziaływania i możliwość dotarcia z pożądanym przekazem do dużych grup odbiorców. Liczba użytkowników serwisów wymiany plików wideo w Chinach, oglądających filmy na telefonach komórkowych wynosiła pod koniec 2015 r. ponad 312 mln osób. W artykule przeanalizowano, w jaki sposób chińskie biblioteki akademickie wykorzystują w tym kontekście potencjał wideo-marketingu oraz jakie cechy, wpływ i oceny mają tworzone przez nie filmy krótkometrażowe (nazywane przez autora mikro-filmami), rozpowszechniane online.

W artykule przedstawiono zarys historii bibliotek publicznych w Québecu oraz zasady ich finansowania i regulacje prawne w tym zakresie, omówiono także dane dotyczące wysokości nakładów przeznaczanych na te instytucje obecnie i w przeszłości.

Bibliotekarze akademiccy zajmujący się udzielaniem informacji wiedzą, że wiele osób, które mogłyby skorzystać z ich pomocy, nie chce się o nią zwracać lub czuje się w takich sytuacjach niezręcznie i niekomfortowo. Powody tego stanu rzeczy są różne i dotyczą zarówno barier praktycznych, jak i psychospołecznych, będących m.in. wynikiem interakcji między wykładowcami, studentami i bibliotekarzami. W artykule przeanalizowano te czynniki z perspektywy psychologii edukacyjnej i bibliotekoznawstwa, w tym zwłaszcza badań poświęconych zachowaniom informacyjnym studentów i usługom informacyjnym przeznaczonym dla tej grupy odbiorców.

Skierowane do dzieci biblioteczne programy edukacyjne z zakresu nauk ścisłych, technologii, informatyki i matematyki (Science, Technology, Engineering and Mathematics – STEM) mają istotną rolę w zaszczepianiu uczniom zainteresowania tymi dziedzinami wiedzy i wspieraniu ich osiągnięć szkolnych. Przedsięwzięć takich nie należy wdrażać w izolacji, gdyż ich sukces oraz jakość oferty zależy w dużej mierze od współpracy z powiązanymi ze STEM organizacjami i profesjonalistami. Potencjalna rola bibliotek publicznych i akademickich w zwiększaniu motywacji do nauki STEM oraz kształtowaniu nowych kompetencji jest dobrze udokumentowana w literaturze, rzadziej pisze się natomiast o współdziałaniu tych instytucji przy tworzeniu programów STEM, mimo że może być ona obopólnie korzystna, gdyż placówkom publicznym brakuje ekspertów dziedzinowych, a akademickim – codziennego dostępu do dzieci i młodzieży. W artykule omówiono dostępną literaturę na ten temat, a następnie przedstawiono dwa studia przypadku bibliotek publicznych ze Stanów Zjednoczonych, prowadzących innowacyjne programy STEM dla osób do 17 roku życia.

W artykule przybliżono specyfikę środowiska islandzkich katalogerów, a następnie omówiono w tym kontekście proces jego przygotowywania się do wprowadzenia nowych zasad katalogowania – RDA, w tym najważniejsze kroki podjęte by ułatwić dostosowanie się do tych wytycznych oraz procedury związane ich wdrażaniem.

Opracowany przez rosyjskie ministerstwo kultury Modelowy Standard Ogólnodostępnej Biblioteki (MSOB) traktuje bibliotekę jako wielofunkcyjną instytucję społeczno-kulturalną, a w epoce restrykcji finansowych stanowi narzędzie nacisku na władze lokalne w staraniach o fundusze. W artykule omówiono działania zgodne z MSOB, podjęte w ramach Wspólnej Sieci Ogólnodostępnych Bibliotek Petersburga – KSOB (Korporativnaâ Set’ Obščedostupnyh Bibliotek).

Digital Public Library of America – DPLA (zob. babin.bn.org.pl/?p=1948), to pierwsza ponadinstytucjonalna, narodowa biblioteka cyfrowa w Stanach Zjednoczonych, udostępniająca rekordy obiektów cyfrowych i pełnotekstowe wersje dokumentów ze zdigitalizowanych kolekcji amerykańskich bibliotek i instytucji kultury, wzorowana na inicjatywach takich jak Europeana (zob. babin.bn.org.pl/?p=2954) i serwis Trove (zob. babin.bn.org.pl/?p=251) Biblioteki Narodowej Australii. Od 2013 r. platforma ta oferuje jeden wspólny interfejs, umożliwiający jednoczesne przeszukiwanie cyfrowych zbiorów dziedzictwa kulturowego pochodzących z różnych źródeł. Aby zapewnić efektywne funkcjonowanie tego systemu oraz stworzonych dla niego interfejsów programistycznych aplikacji – API, niezbędne jest zachowanie określonego stopnia spójności pozyskiwanych metadanych i nakłonienie przekazujących je instytucji do spełniania ustalonych wymogów. W artykule omówiono mechanizmy mające pomóc w osiągnięciu tego celu oraz wypracowane w ramach DPLA rozwiązania, mające gwarantować współoperatywność agregowanych danych i możliwość ich adaptacji do przyszłych zmian architektury sieci www.

Rozwój cyfrowych mediów i zasobów online oraz ewolucja sieci 2.0 w kierunku Sieci Semantycznej obniżyły atrakcyjność bibliotecznych usług informacji naukowej (UIN) – w erze big data, czyli analityki olbrzymich zbiorów cyfrowych danych z różnych źródeł, coraz częściej kwestionuje się też znaczenie i miejsce służb informacyjnych w obecnym cyfrowym ekosystemie. W dyskusjach tych pomija się zazwyczaj wpływ, jaki ma na UIN rozbudowa wielkich bibliotek cyfrowych (WBC), takich jak jak Google Books, Europeana czy HathiTrust, agregujących publikacje pochodzące z wielu projektów masowej digitalizacji zbiorów bibliotecznych. Zasoby takich masowych repozytoriów sięgają dziesiątek milionów tytułów, zarówno tych znajdujących się w domenie publicznej, jak i chronionych prawem autorskim, a ich dostępność zmienia znacząco sposób analizy tekstów przez użytkowników oraz przez samych bibliotekarzy. Potencjalnie, WBC mogą zapewnić bibliotekom olbrzymie korpusy cyfrowych tekstów, dostępnych do ekstrakcji i analizy danych, czyli wirtualne, przygotowane do celów usług informacyjnych kolekcje odpowiadające zakresowi zbiorów drukowanych, oferując jednocześnie znacznie większe możliwości eksploracji. Ich faktyczna przydatność jako serwisów mogących zastąpić UIN budzi jednak wiele wątpliwości. W artykule przedyskutowano bezpośrednie, pozytywne i negatywne efekty tych repozytoriów oraz konsekwencje związane poleganiem na WBC kosztem lokalnych zbiorów drukowanych.