Babin

Wdrażanie w krajach rozwijających się modeli dostępu do technologii informacyjnych (IT) bazujących na indywidualnej własności mobilnych urządzeń oraz sprzętu komputerowego skazane jest na niepowodzenie, jako że wyklucza szerokie rzesze ludności, która z powodu niskich dochodów, braku odpowiedniej infrastruktury (np. dostęp do elektryczności) lub braku umiejętności niezbędnych do skutecznego posługiwania się technologią nie jest w stanie korzystać z cywilizacyjnych zdobyczy. W regionach tych powstaje jednak wiele lokalnych, opartych na pracach badawczo-rozwojowych, innowacyjnych rozwiązań opracowanych z myślą o lokalnych mieszkańcach i dostosowanych do miejscowej kultury i specyfiki. Artykuł poświęcono omówieniu charakteru takich innowacji i tanich, alternatywnych modeli popularyzacji IT w uboższych częściach świata.

W związku z potrzebą przygotowania wszystkich obywateli Irlandii do korzystania z informacji i usług elektronicznych, przestają wystarczać działania podejmowane przez poszczególne resorty w zakresie edukacji informacyjnej (ang. information literacy – IL) i konieczne staje się ustalenie strategii narodowej w tej dziedzinie. W artykule omówiono związane z tym wyzwania oraz ustalenia z raportu Grupy Roboczej ds. Edukacji Informacyjnej (WGIL) i jej rolę w opracowaniu spójnej ogólnokrajowej polityki na rzecz informacyjnej edukacji.

W artykule scharakteryzowano i poddano ewaluacji Google Scholar Metrics (GSM) – nowy, darmowy bibliometryczny serwis uruchomiony w kwietniu 2012 r., funkcjonujący jako dodatek do wyszukiwarki Google Scholar, omawiając m.in. możliwości tego narzędzia, w tym zakres treściowy, opcje wyszukiwania, sortowania i zestawiania cytowań, jego efektywność oraz przyjęte rozwiązania techniczne. Porównano też GSM z innymi dostępnymi na rynku produktami tego typu (SCImago, Publish or Perish) i, na podstawie kilkuset testowych wyszukiwań (próba 20 tytułów z dziedziny marketingu), oceniono jego przydatność dla badań bibliometrycznych na poziomie czasopism i oceny na tej podstawie dorobku naukowego naukowców i instytucji badawczych.

Dominujące tendencje we współczesnym budownictwie i architekturze oraz projektach renowacji bibliotek to tworzenie stref grupowej nauki i pracy, miejsc pozwalających na korzystanie z najnowszych, multimedialnych technologii, przestrzeni stymulujących współpracę i społeczne interakcje, zapewniających wspólny relaks (kawiarenki, zakątki wypoczynkowe, księgarnie itp.) i możliwość partycypacji w różnego typu wydarzeniach (sale prezentacyjne, wystawowe i in). Autor analizuje te typowe elementy i uwarunkowania wizerunku nowoczesnych bibliotek, konfrontując je ze starą tradycją biblioteczną, zgodnie z którą instytucje te postrzegano jako świątynie ciszy, miejsca skupienia, indywidualnej lektury i refleksji oraz ucieczki od gwaru i tłumów.

Powszechny dostęp obywateli do Internetu warunkowany jest dostępnością odpowiedniej infrastruktury technicznej, należącej w większości do prywatnych, nastawionych na zysk korporacji. Zarabiają one najwięcej dzięki instalowaniu łączy internetowych w dużych skupiskach ludzkich, na terenach zamożnych i zurbanizowanych, priorytet nadawany jest więc inwestycjom właśnie w takich rejonach. Z tego względu, na całym świecie istnieją duże dysproporcje między obszarami miejskimi i wiejskimi oraz między państwami wysoko uprzemysłowionymi a krajami rozwijającymi się, w zakresie dystrybucji najnowszych technologii. Brak zaangażowania władz w niwelowanie tych różnic prowadzi do pogłębiania podziału cyfrowego, jednak interwencje narodowych rządów w sektor komunikacyjny stygmatyzowane są jako próby powrotu do idei centralnie sterowanej gospodarki i marnowanie publicznych pieniędzy. Mimo podobnej krytyki, w ramach rządowej strategii i zakrojonych na dużą skalę rządowych inwestycji, w Australii powołano do życia projekt National Broadband Network (NBN) – Narodowej Sieci Szerokopasmowej, którego celem jest podpięcie wszystkich australijskich gospodarstw domowych oraz firm do łączy o dużej przepustowości, zapewnienie wszystkim mieszkańcom uniwersalnego i równego dostępu do przepływu informacji i przemianę Australii do 2020 r. w jedną z 5 najlepiej rozwiniętych gospodarek cyfrowych świata.

W artykule przeanalizowano możliwość użycia danych z serwisów typu social bookmarking (z ang. zakładki społecznościowe), jako dodatkowej metody oceny wykorzystania źródeł informacji naukowej przez pracowników naukowych uczelni wyższych. Posłużono się w tym celu danymi z platformy BibSonomy – darmowego internetowego systemu dzielenia się i zarządzania odnośnikami (zakładkami), publikacjami i informacjami bibliograficznymi.

W tekście omówiono badanie analizujące trendy publikacji artykułów z dwóch renomowanych bibliotekoznawczych czasopism naukowych: The International Information & Library Review (IILR) i Library Information Science Research (LIRS) indeksowanych w bazie ScienceDirect w latach 2000-2010 i w serwisie Top 25 Hottest Papers (lista 25 najpopularniejszych artykułów) w latach 2006-2010. W jego ramach dokonano przeglądu 1000 artykułów z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN), pochodzących z obu pism (500 z każdego tytułu), sprawdzając ich zawartość, liczbę publikacji w poszczególnych latach, geograficzny rozkład autorów, dystrybucję artykułów w każdym z tytułów, wzory cytowań i rankingów, długość prac i najczęściej cytowanych twórców.

Międzynarodowe organizacje rządowe i pozarządowe typu UNESCO czy IFLA inwestują od lat środki w biblioteki publiczne (BP) w krajach rozwijających, zakładając, zgodnie z oświeceniową tradycją, że placówki te będą przyczyniać się do demokratyzacji życia społecznego i rozwoju tych państw. Liczba badań naukowych analizujących relacje między BP a procesami demokratyzacji jest jednak bardzo ograniczona. W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa poświęconego ogólnokrajowym systemom bibliotecznym, w dużej mierze krytycznego wobec powszechnie uznawanych przekonań o istnieniu nieodmiennie pozytywnych konotacji między tworzeniem BP a demokracją. Wykorzystując wnioski z tego przeglądu oraz socjologiczne teorie kapitału społecznego (Bourdieu i in.), zaproponowano następnie ramy teoretyczne, mające ułatwić systematyczne badanie wpływu BP na wspomniane mechanizmy społeczne; przeprowadzono też, z użyciem metod porównawczej socjologii historycznej i metod etnograficznych, analizę rozwoju BP w powiązaniu ze zmianami w systemach władzy na przykładzie Namibii, Nepalu i Malawi oraz obecny stan usług bibliotecznych w tych krajach.

Wraz ze wzrostem liczby zdalnych i hybrydowych programów kształcenia w instytucjach edukacyjnych rośnie też zainteresowanie pedagogów i badaczy wpływem czynników kontekstualnych i personalnych na efekty nauczania w różnych typach środowisk nauki. W artykule przedstawiono wyniki badania mającego na celu określenie relacji miedzy zmiennymi uporządkowanymi czasowo, takimi jak poczucie własnej skuteczności, postrzegana wartość użytkowa zadań i odpowiedniości nauczania na początku semestru (czynniki motywacyjne), emocje w połowie semestru (nadzieja, frustracja i lęk) i strategie osiągania określonego celu naukowego pod koniec semestru, w grupie 291 studentów studiów 2. stopnia. 219 osób z próby uczyło się na zajęciach stacjonarnych, 72 – w trybie zdalnym (model asynchroniczny).

Z historycznego punktu widzenia, zmiana koncepcji i sposobu świadczenia usług informacji naukowej w bibliotekach i przechodzenie z modelu analogowego na cyfrowy nastąpiły niezwykle szybko – w ciągu niecałych 20 lat, jednak nie wszystkie innowacje i transformacje wprowadzane z myślą o użytkownikach cyfrowych technologii okazały się sukcesem. W artykule, którego treść zaprezentowano po raz pierwszy na Światowym Kongresie IFLA w San Juan w sierpniu 2011, omówiono doświadczenia duńskich bibliotek z ostatniej dekady, związane z adaptacją do cyfrowego formatu i budową bibliotek hybrydowych i cyfrowych. Przeanalizowano też, pod kątem innowacyjnego wpływu, faktycznego wykorzystania i potencjału odnoszącego się do spełniania różnych potrzeb użytkowników, trzy kategorie wirtualnych usług bibliotecznych, rozwijanych w Danii od połowy lat 90. ubiegłego wieku do chwili obecnej: 1) serwisy, które nie przetrwały mimo zainwestowania w nie dużych środków; 2) te, które udało się z powodzeniem rozwinąć i 3) nowe usługi, które można określić mianem przyjaznych użytkownikom, interaktywnych i responsywnych .