Babin

W artykule podsumowano wyniki badania mającego na celu określenie zmian dotyczących paradygmatów zarządzania bibliotekami publicznymi w odniesieniu do ich strategii administracyjnych, struktury organizacyjnej i zakresu działalności. Wykorzystano w nim jakościowe techniki badawcze bazujące na szczegółowej analizie przypadku, rozpatrując i porównując sytuację bibliotek publicznych w Stanach Zjednoczonych i Japonii od początku lat 60. ubiegłego wieku do chwili obecnej, na przykładzie systemów bibliotecznych Nowego Jorku i Bostonu oraz Metropolitalnej Biblioteki Tokio. W ramach badania przeanalizowano dokumenty odnoszące się do zarządzania strategicznego, organizacji i procesów oraz informacje zebrane w trakcie sondaży i wywiadów z dyrektorami bibliotek i kierownictwem wyższego szczebla. Przedstawiono również wyniki przeglądu literatury poświęconej historii zarządzania bibliotekami publicznymi od początku XX w. oraz rezultaty wcześniejszych badań dotyczących administrowania tego typu instytucjami.

Biblioteki poszukują od lat niekonwencjonalnych sposobów na poprawę swojego wizerunku, przyciągnięcie nowych odbiorców i kreatywną promocję oferowanych zasobów i usług. Jednym z narzędzi, które można wykorzystać w tych celach, w ramach szerzej zakrojonych działań informacyjnych, jest geocaching, czyli rodzaj gry terenowej dla użytkowników odbiorników GPS. W artykule przybliżono założenia tej inicjatywy, przykłady jej zastosowań w kontekstach edukacyjnych i możliwości uczenia się związane z uczestnictwem w zabawie. Omówiono również szerzej doświadczenia biblioteki Uniwersytetu Macquire (BUM) związane z instalacją i wykorzystywaniem na jej terenie geocache, czyli tzw. skrytki.

Joga staje się w Stanach Zjednoczonych coraz bardziej rozpowszechnioną metodą treningu ciała i umysłu (w 2012 r. praktykowało ją już ponad 20 mln mieszkańców tego kraju, czyli 8,7% populacji), a jej popularność postanowiono wykorzystać także w miejscach nie kojarzonych zazwyczaj z ruchem i aktywnością fizyczną, czyli w bibliotekach szkolnych i publicznych. Coraz więcej amerykańskich placówek tego typu (w tym ok. 37% bibliotek publicznych) włącza zajęcia jogi do swojej oferty traktując to jako sposób na pozytywny marketing, pozyskiwanie nowych użytkowników oraz kolejną z metod promocji czytelnictwa i wspierania nauki czytania.

Przez stulecia biblioteki stanowiły główną, jeśli nie najważniejszą infrastrukturę badawczą instytucji akademickich i, choć wraz z rozwojem technologicznym i ewolucją form komunikacji naukowej i systemów edukacji ich funkcje uległy znaczącym zmianom, nadal odgrywają one kluczową rolę w zapewnianiu trwałego dostępu do dokumentacji badań naukowych obecnym i przyszłym pokoleniom. W artykule omówiono główne szanse i wyzwania dla tych instytucji, w kontekście cyfrowych badań i elektronicznej infrastruktury jako warunków rozwoju e-nauki, przedstawiono również przykłady możliwych działań mogących wspierać środowisko naukowe i upowszechnianie wiedzy, koncentrując się na znaczeniu współpracy na szczeblu lokalnym, międzynarodowym (zwłaszcza w odniesieniu do Europy) i w skali globalnej.

Wykazy literatury ze studenckich prac badawczych i dyplomowych mogą stanowić dla bibliotek cenne źródło informacji przydatnych przy doborze nowych materiałów do kolekcji oraz opracowywaniu programów edukacji informacyjnej. Z perspektywy kształtowania zbiorów przyjmuje się, że obserwowanie zachowań i praktyk użytkowników bibliotek akademickich da bibliotekarzom wiedzę na temat ich potrzeb, z kolei z perspektywy edukacyjnej – że bibliotekarze wiedzą, co powinni robić studenci, a ewaluacja ich dokonań pozwoli dowieść efektywności prowadzonych szkoleń. Aby sprawdzić sposób wykorzystywania przez studentów zasobów bibliotecznych oraz zebrać wnioski na temat polityki gromadzenia i szkoleń , autorzy przeprowadzili analizę spisów piśmiennictwa cytowanego w pracach licencjackich trzech wydziałów jednej z amerykańskich uczelni.

Pojęcie „dzieci i młodzieży specjalnej troski” odnosi się zarówno do osób, które mają fizyczne, emocjonalne lub kognitywne defekty, jak i do tych, które są społecznie, ekonomicznie lub edukacyjnie marginalizowane (także ze względu na zły stan zdrowia). Ponieważ biblioteki publiczne mają zapewniać realizację informacyjnych, rekreacyjnych, edukacyjnych i kulturalnych potrzeb wszystkich obywateli, powinny również zapewniać obsługę definiowanych powyżej, specjalnych typów odbiorców, w tym tych, którzy z różnych względów nie są w stanie samodzielnie odwiedzać placówek bibliotecznych. W artykule zreferowano wyniki badania analizującego usługi słoweńskich bibliotek publicznych skierowane do 3 grup użytkowników, narażonych na wykluczenie informacyjne nie tylko ze względu na młody wiek, lecz również szczególny stan lub życiowe okoliczności: osób przebywających w szpitalach, zakładach poprawczych, karnych i zamkniętych ośrodkach dla nieletnich oraz dzieci i młodych dorosłych z zaburzeniami rozwojowymi. Przedstawiono również rezultaty obszernego przeglądu światowego piśmiennictwa poświęconego obsłudze w bibliotekach publicznych dzieci i młodzieży, defaworyzowanych populacji, a także zakresowi, poziomowi i zasadom świadczenia tego typu serwisów w Słowenii oraz związanym z tym badaniom.

W dominujących w ostatnich latach teoriach i debatach poświęconych przyszłości bibliotek akademickich oraz strategiom poprawy ich atrakcyjności i lepszej integracji z kampusami, mówi się dużo o ich roli „trzeciego miejsca” z koncepcji R. Oldenburga (1989), a w centrum uwagi umiejscawia się studentów i jakość ich doświadczeń związanych z uczeniem się. Autorzy prezentują w tekście swój głos w tej dyskusji, wskazując, że efektywność i osiągnięcia uczelni ocenia się obecnie nie tylko na podstawie poziomu doskonałości naukowej i wyników w rankingach, lecz także w kategoriach transferu technologii między nauką a biznesem, dopasowania programów kształcenia do potrzeb rynków pracy oraz „zatrudnialności” (ang. employability) absolwentów, co należy uwzględniać w planach rozwoju bibliotek szkół wyższych, rozszerzając zakres ich usług o aspekty związane z pracą. Sugerują również, że placówki te mogą wypełnić swoje zobowiązania wobec uczelni i społeczeństwa, bazując na modelu przestrzeni coworkingowych i sieci społeczności, i proponują włączenie tych nowych funkcji do koncepcji centrów kształcenia (ang. learning centres), czyli nowego modelu działalności bibliotecznej.

Narzędzia sieci 2.0 wdrażane w bibliotekach akademickich służą głównie do kontaktów z czytelnikami i promocji bibliotecznych zasobów i usług, nie używa się ich natomiast powszechnie w celu zarządzania wiedzą (ang. knowledge management – KM), definiowanego w artykule jako umiejętność tworzenia przez organizację nowej wiedzy, jej rozpowszechniania i wykorzystywania przy projektowaniu nowych produktów, systemów i serwisów. W instytucjach non-profit, takich jak biblioteki, których nowe zadania obejmują wyszukiwanie informacji dla użytkowników i zdobywanie wiedzy, KM może poprawić komunikację między pracownikami i kierownictwem, pomagać bibliotekarzom oraz promować kulturę uczestnictwa i wymiany informacji. Zreferowane przez autorów, przeprowadzone w skali globalnej badanie, miało na celu sprawdzenie świadomości bibliotekarzy akademickich w zakresie praktyk dzielenia się i zarządzania wiedzą oraz określenie czynników warunkujących prawdopodobieństwo implementacji w bibliotekach KM przy użyciu technologii 2.0.

Media społecznościowe i urządzenia mobilne mogą często utrudniać koncentrację i wpływać na efektywność procesu uczenia się, a stała dostępność Internetu zmienia także znacząco nawyki związane z nauką i realizacją zadań akademickich. W 2013 r. autorzy przeprowadzili badanie obserwacyjne w dwóch bibliotekach amerykańskich szkół wyższych mające ustalić, jak nowe media determinują zachowania informacyjne studentów w środowisku bibliotecznym. W kolejnym roku projekt ten rozszerzono o dwie kolejne uczelnie (obserwacjami objęto łącznie 2 773 osoby z kierunków na poziomie licencjackim), sprawdzając nie tylko interakcje badanych z sieciowymi technologiami i faktyczny czas poświęcany uczeniu się, lecz również sposób wykorzystania przestrzeni i usług bibliotek oraz ewentualne różnice między badanymi instytucjami. W artykule zaprezentowano raport porównujący i podsumowujący wyniki obu badań oraz wykorzystaną w nich metodologię, na tle podobnych, zrealizowanych wcześniej programów badawczych.

W Stanach Zjednoczonych biblioteki akademickie są coraz częściej otwarte wieczorami i nocą. Autor artykułu, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz własnych doświadczeń, omawia różne aspekty świadczenia nocnych usług i pracy w tym trybie oraz związane z tym wyzwania, poświęcając przy tym dużo uwagi kwestiom związanym z zagwarantowaniem bezpieczeństwa.