Babin

We wstępnej części artykułu omówiono definicje i sposoby rozumienia pojęcia przestrzeni w  naukach humanistycznych (w filozofii, lingwistyce, teorii literatury, teorii kultury), urbanistyce oraz w naukach społecznych (socjologii, ekonomii), a następnie skupiono się na analizie różnych aspektów jego wykorzystania w bibliotekarstwie.

Artykuł prezentuje przegląd teorii i praktyki gromadzenia publikacji zagranicznych (PZ) przez Rosyjską Bibliotekę Narodową (RBN) w ujęciu historycznym – od momentu jej założenia, jako Cesarskiej Biblioteki Publicznej, do chwili obecnej. Szczegółowo omówiono czynniki decydujące o polityce gromadzenia PZ prowadzonej przez poszczególnych dyrektorów oraz opracowania i dokumenty wytyczające tendencje i regulujące działania praktyczne w tym zakresie.

Miasta informacyjne (Castells, 1989) to prototypowe przestrzenie społeczeństwa wiedzy, w których przepływ informacji, kapitału i interakcji organizacyjnych oraz procesy kształtujące przestrzeń społeczną są bardziej istotne niż fizyczne terytorium. Światowe miasta informacyjne stają się nowymi ośrodkami oddziaływania w skali globalnej, a biblioteki stanowią w nich część cyfrowych, kognitywnych, teleinformatycznych i kreatywnych infrastruktur. Autorzy postanowili przeanalizować rolę, jaką mogą odgrywać te instytucje w typowych postindustrialnych ośrodkach miejskich w erze wiedzy i jakie są ich podstawowe usługi. W badaniu uwzględniono biblioteki z 31 miast pretendujących do grona Światowych Miast Informacyjnych (ŚMI), przybliżono też wskaźniki pomocne w określeniu specyfiki ośrodków miejskich określanych tym mianem.

XXI wiek to w Chinach okres rozwoju sektora organizacji pozarządowych, a także szybkiego wzrostu liczby i zakresu działalności nowego typu prywatnych, niekomercyjnych bibliotek, zakładanych i zarządzanych przez osoby prywatne, stowarzyszenia, fundacje bądź firmy, i ukierunkowanych na zaspokajanie podstawowych potrzeb informacyjnych i edukacyjnych marginalizowanych grup ludności. Większość z tych placówek powstaje w ramach oddolnych, społecznych inicjatyw, bez wsparcia władz, i jest obsługiwana przez wolontariuszy; duża część działa na ubogich terenach wiejskich i podmiejskich, nieobjętych zasięgiem państwowej sieci bibliotecznej, obsługując różnego typu użytkowników, w tym młodzież szkolną. Placówki te, podobnie jak biblioteki publiczne, oferują swoje zasoby i usługi bezpłatnie, zapewniając lokalnym społecznościom dostęp do różnego typu szkoleń, programów edukacyjnych i rozrywkowych oraz miejsce do nauki i lektury, wymiany informacji oraz kontaktów społecznych i towarzyskich. Ich misją jest eliminacja informacyjnego ubóstwa i wykluczenia społecznego oraz prowadzenie działań na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.

Kryzysy gospodarcze i bankowe ostatnich lat, i postępująca złożoność i komputeryzacja finansowych procesów i mechanizmów nasiliły potrzebę zapewnienia obywatelom dostępu do informacji i edukacji w zakresie tzw. financial literacy (FL), czyli świadomości, wiedzy i umiejętności związanych z zarządzaniem własnymi zasobami finansowymi, planowaniem wydatków, inwestowaniem, wydawaniem, zarabianiem i oszczędzaniem pieniędzy oraz ewaluacją różnego typu usług finansowych. W kilku krajach, m.in. w Stanach Zjednoczonych, programy edukacji finansowej zaczęto wprowadzać do oferty bibliotek publicznych, nie jest jednak jasne, na ile instytucje te są przygotowane do właściwego pełnienia tej roli. W artykule przedstawiono wyniki kilku badań jakościowych analizujących aktywność amerykańskich bibliotek publicznych w sferze FL oraz nastawienie bibliotekarzy wobec wyzwań związanych z prowadzeniem działań edukacyjnych w tej dziedzinie.

Udostępnianie książek elektronicznych staje się w amerykańskich bibliotekach szkolnych coraz bardziej powszechną usługą – z sondażu School Library Journal z 2013 r. wynika, że 26% tych placówek używa cyfrowych książek i podręczników, a kolejne 11% planuje ich wprowadzenie. Statystyki te odzwierciedlają ogólnokrajowe trendy – e-książki czyta 23% Amerykanów powyżej 15-roku życia (dane Pew Research Center Internet &American Life Project), cyfrowe technologie i treści cieszy się też dużą popularnością wśród dzieci i młodzieży, bibliotekarze szkolni chcą więc docierać do uczniów tam, gdzie łatwo ich znaleźć – online. W artykule przedstawiono wyzwania związane z migracją bibliotek szkolnych na formę cyfrową na podstawie doświadczeń dwóch wysoko notowanych szkół średnich ze stanu Illinois. Przeanalizowano m.in. powody decyzji o udostępnianiu ebooków, preferowane urządzenia do ich odczytu i techniczne zagadnienia związane z ich wypożyczaniem, wybieranych dostawców e-treści oraz zakres wykorzystania druku i materiałów elektronicznych w omawianych bibliotekach.

Pierwszą bibliotekę publiczną zlokalizowaną w centrum handlowym otwarto w Singapurze w 1996 r., a koncepcja prowadzenia tego typu instytucji w galeriach handlowo-usługowych została opracowana formalnie w ramach planu poprawy jakości i dostępności usług bibliotecznych zawartego w raporcie Narodowej Rady Bibliotecznej z 2000 r. Sugerowano w nim zakładanie bibliotek w komercyjnych i instytucjonalnych obiektach usytuowanych w centrach dzielnic, by przyciągnąć nowych użytkowników i popularyzować miejskie serwisy biblioteczne. Obecnie w Singapurze funkcjonuje 12 takich placówek, a część z nich prowadzona jest dzięki zaangażowaniu i pomocy wolontariackiej lokalnej społeczności. W artykule przybliżono ich działalność i sukcesy na przykładzie Biblioteki Publicznej Senkang (BPS).

W artykule omówiono program AUTHORIS opracowany na Wydziale Informacji i Komunikacji Uniwersytetu w Granadzie w Hiszpanii. Jest to narzędzie umożliwiające generowanie haseł wzorcowych dla rekordów bibliograficznych na podstawie zasobów kartotek wzorcowych i zbiorów słownictwa opublikowanych w modelu Linked Data, za pomocą algorytmów uczenia. AUTHORIS opracowano, by rozszerzyć kontrolę autorytatywną i wymianę informacji między ośrodkami bibliograficznymi i innymi instytucjami.

Autorka przedstawia swój raport z konferencji Future Publishing and Accessibility (Przyszłość publikowania i dostępności) zorganizowanej pod patronatem Duńskiego Ministerstwa Kultury i przy wsparciu Konsorcjum Daisy (Digital Accessible Information System), powołanego w celu rozwoju międzynarodowego systemu zapisu cyfrowych książek mówionych dla niewidomych i niedowidzących, oraz Nota – Narodowej Biblioteki Danii dla osób z dysfunkcją wzroku. Wydarzenie miało miejsce w Kopenhadze w dniach 13-14 czerwca 2013 r. i wzięło w nim odział 363 gości z 39 krajów, w tym m.in. Ray Kurzweil – pionier w dziedzinie technologii OCR i syntezy tekstu i mowy, pracujący obecnie dla firmy Google, Jimmy Wales – współzałożyciel Wikipedii oraz przedstawiciele bibliotek, wydawców, stowarzyszeń bibliotecznych (m.in. EBLIDA – Europejskiego Biura Stowarzyszeń Bibliotekarskich, Informacyjnych i Dokumentacyjnych) i rządowych organizacji. Oficjalnego otwarcia konferencji dokonała duńska minister kultury Mariane Jelved.

Pomiar jakości usług bibliotek akademickich jest jednym z elementów nowoczesnych technik zarządzania, mającym warunkować stałą poprawę świadczeń oferowanych użytkownikom i ich elastyczne dostosowywanie do potrzeb studentów, kadry naukowej oraz wymagań uczelni, a także zapewniać efektywne funkcjonowanie biblioteki w szybko zmieniającym się środowisku. Sondażowe badania tego typu prowadzone są zazwyczaj tradycyjnymi metodami (papierowe i elektroniczne ankiety) lub przy pomocy komercyjnego oprogramowania do oceny poziomu satysfakcji użytkowników. W artykule, jako alternatywę dla tych czasochłonnych i/lub kosztownych rozwiązań, przedstawiono system ankietowy online LimeSurvey: wysokiej jakości, bezpłatną aplikację internetową o otwartym kodzie źródłowym, oferującą wszystkie funkcje niezbędne do prowadzenia badań społecznych i psychologicznych. Autorka, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu nt. metod i technik badań satysfakcji użytkowników bibliotek oraz studium przypadku biblioteki Sarah Lawrence College korzystającej z LimeSurvey, omawia jego zalety i ograniczenia, i porównuje jego funkcjonalność z innymi dostępnymi programami. Uzasadnia też powody, dla których sektor biblioteczny powinien powszechniej zainteresować się tym narzędziem.