Babin

Flipped classroom, czyli odwrócone lekcje to koncepcja powstała w Stanach Zjednoczonych pod koniec ubiegłego wieku i zyskująca w środowisku edukacyjnym coraz większą popularność. Jej idea polega na zmianie kolejności faz nauczania, czyli etapów prezentacji nowego materiału i jego powtarzania. W odwróconej szkole, uczniowie oglądają w domu przygotowaną przez nauczyciela prezentację w formie multimedialnej, a na zajęciach powtarzają, ćwiczą w praktyce i utrwalają to, co widzieli, dzięki czemu poza szkołą mogą uczyć się w odpowiednim dla siebie tempie i czasie, a na lekcjach wyjaśniać wątpliwości, dyskutować, pracować nad wspólnymi projektami i korzystać z indywidualnej pomocy nauczyciela. W artykule przybliżono specyfikę tego modelu, projekty realizowane zgodnie z jego założeniami oraz zalety i ograniczenia flipped classroom w kontekście edukacji na poziomie podstawowym i średnim. Omówiono również rolę, jaką odgrywają w tym systemie biblioteki szkolne i przytoczono liczne opinie nauczycieli i bibliotekarzy na temat skuteczności tej formy nauczania i związanych z nią wyzwań.

Z badań sondażowych prowadzonych wśród studentów wynika, że poświęcają oni obecnie znacznie mniej czasu na naukę niż ich poprzednicy w ubiegłych dekadach (od lat 60. ubiegłego wieku, liczba godzin spędzanych tygodniowo na uczeniu się przez studiujących w trybie dziennym zmniejszyła się o połowę), trudno jednak jednoznacznie określić wpływu tego spadku na osiągnięcia i poziom umiejętności informacyjnych badanych. Niejasne jest również to, czy samodzielna ocena przez respondentów własnych zachowań faktycznie odzwierciedla to, co naprawdę robią w czasie przeznaczonym na naukę, i jaką część z wielogodzinnego pobytu w bibliotece, w celach edukacyjnych, poświęcają np. na zakupy online, aktualizację statusu na Facebooku czy czatowanie ze znajomymi. Aby zebrać wiarygodne dane na ten temat, autorzy przeprowadzili jesienią 2011 r. kilkutygodniowe obserwacje na próbie 730 studentów z dwóch uczelni wyższych położonych na Long Island (Stany Zjednoczone); porównali też uzyskane przez siebie wyniki z rezultatami wcześniejszych badań, realizowanych z wykorzystaniem innych metodologii.

Szybki wzrost popularności serwisów i sieci społecznościowych (SS) jest jednym z najbardziej frapujących fenomenów internetowych ostatnich lat. Niezależnie od poglądów związanych z przypisywanym im wpływem i znaczeniem społecznym, można założyć, że media te utrzymają swoją obecność w sieci i stanowią już teraz priorytetowy kanał komunikacyjny dla wielu organizacji. Mimo kontrowersji i rozbieżności interpretacyjnych związanych z pojęciem biblioteki 2.0, dla autora jasne jest również, że w społeczeństwie sieciowym usługi biblioteczne będą w coraz większym stopniu wirtualne, oparte na zasadach współpracy, uczestnictwa, koncentracji na użytkowniku i współtworzonych przez niego treściach, a SS mogą stanowić dla bibliotek użyteczne narzędzie promocji swoich działań, zasobów i serwisów, umożliwiające jednocześnie dwustronny dialog z ich odbiorcami. W artykule przeanalizowano, w jaki sposób platformy te są obecnie wykorzystywane przez największe biblioteki narodowe na świecie i jak instytucje te angażują się za pośrednictwem SS w różnego typu interakcje; przedyskutowano również główne powody integracji społecznościowych narzędzi z bibliotecznymi serwisami.

Pinterest – społecznościowa witryna internetowa, funkcjonująca jak cyfrowa tablica do przypinania informacji i umożliwiająca m.in. dzielenie się materiałami wizualnymi (fotografiami, plikami graficznymi, filmami itp.), ich organizowanie i porządkowanie oraz tworzenie i śledzenie kolekcji tematycznych, zyskuje coraz więcej zwolenników, także w sektorze bibliotecznym i edukacyjnym (por. babin.bn.org.pl/?p=1494). Serwis, utworzony w 2010 r., w 2012 r. miał już ponad 11 milionów użytkowników, a ich liczba wciąż rośnie. Władze Biblioteki University of Regina (Kanada) postanowiły sprawdzić w pilotażowym badaniu, czy Pinterest można wykorzystać jako narzędzie wzbogacające usługi biblioteczne i służące pogłębieniu komunikacji z użytkownikami. Postanowiono zbadać także potencjał tego serwisu jako narzędzia pomocnego w realizacji zadań wykonywanych przez Bibliotekę, takich jak: wspieranie działalności naukowej, nauczania i budowania społeczności akademickiej.

Mimo że szybki rozwój serwisów społecznościowych wpłynął znacząco na zmianę zachowań internautów, w tym na spadek liczby użytkowników blogosfery, a wielu aktywnych niegdyś blogerów (zwłaszcza z młodego pokolenia) zarzuciło prowadzenie własnych stron i obecnie publikuje online głównie za pośrednictwem serwisów typu Twitter czy Facebook, w środowisku bibliotecznym blogi nadal nie tracą na popularności. Autorka charakteryzuje na podstawie przeglądu literatury przedmiotu specyfikę tego medium, omawia też wyniki jakościowej analizy zawartości 12 znanych bibliotekarskich blogów, przeprowadzonej w celu ustalenia zakresu ich wykorzystania i rodzajów stosowanych przez ich autorów form przekazu oraz sposobów komunikacji z czytelnikami. Próbuje też ustalić, na ile blogi bibliotekarzy spełniają oczekiwania i potrzeby ich odbiorców oraz możliwą przyszłość tej formy samodzielnej publikacji.

Szkoły wyższe wdrażają w coraz szerszym zakresie, w celach edukacyjnych, technologie sieci 2.0 ułatwiające identyfikację, wykorzystanie, ocenę, tworzenie i wymianę cyfrowych mediów oraz wspólną naukę i współpracę, a wzrost liczby użytkowników tego typu serwisów prowokuje pytania dotyczące nierówności w zakresie dostępu do internetu i e-zasobów, związanych m.in. z przynależnością do określonej płci oraz czynników mogących warunkować efektywne wykorzystanie tych narzędzi w celu zdobywania wiedzy i rozwoju nowych umiejętności. W artykule omówiono, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, edukacyjne zastosowania i możliwości aplikacji 2.0 oraz warunkowane płcią różnice w korzystaniu z komputerów i Internetu, a następnie przedstawiono wyniki i wnioski z badania sprawdzającego wpływ lęku przed komputerami na stosunek studentek college’u do technologii 2.0.

Personal branding – zarządzanie osobą jako marką, czyli strategia promocyjna polegająca na budowaniu własnej reputacji i kreowaniu dobrego wizerunku, często przy pomocy specjalistów PR, wykorzystywana jest głównie w polityce i biznesie, trend ten zyskuje jednak również popularność wśród bibliotekarzy chcących poprawić swoją pozycję i wartość na rynku pracy. Zainteresowanie środowiska bibliotecznego kwestiami wizerunkowymi nie jest nowe – artykuły na temat sposobów postrzegania i opisu bibliotekarzy oraz publicznego statusu tej profesji znaleźć można już w piśmiennictwie bibliotekoznawczym z lat 40. i 50. ubiegłego wieku, a pod koniec lat 80. amerykańskie Stowarzyszenie Bibliotek Specjalnych powołało nawet grupę zadaniową ds. poprawy wizerunku bibliotekarzy i pracowników informacji. Pojawienie się nowych sieciowych technologii i mediów społecznościowych otworzyło przed osobami zainteresowanymi autopromocją i samodzielnym PR nowe możliwości i wyzwania. W artykule omówiono toczone wśród bibliotekarzy ze Stanów Zjednoczonych dyskusje dotyczące faktycznej wartości tego typu strategii, potencjalne zalety i niebezpieczeństwa i kontrowersje związane z jej stosowaniem, a także techniki, metody i cele budowy osobistej marki.

Autorzy przedstawiają w artykule dyskusje związane z zasadnością i potrzebą dostosowania obecnie używanych bibliotecznych standardów, takich jak RDA i FRBR do modeli opartych na zasadach Linked Data. Na podstawie przeglądu piśmiennictwa poświęconego standardom metadanych, sieci 2.0 i Linked Data (artykuły z baz Emerald, czasopisma D-lib Magazine, książki i publikacje na blogach), omawiają zasady tego ostatniego modelu oraz bieżący stan jego wykorzystania w bibliotekach, precyzują też kwestie terminologiczne związane z używanymi wyżej pojęciami oraz RDF, RDFS, OWL, SPARQL i URI, a następnie przedstawiają argumenty na rzecz zalet wdrażania założeń Linked Data w bibliotekach cyfrowych oraz związane z tym wyzwania, a także rekomendacje dotyczące przeprowadzenia takiej konceptualnej zmiany. W aspekcie technicznym, proponują odejście od czytelnego maszynowo katalogowania (format MARC) do reprezentacji danych w postaci RDF.

Internet staje się w dzisiejszych czasach coraz bardziej istotna sferą promocji czytelnictwa i komunikacji miedzy czytelnikami, powstaje też coraz więcej serwisów społecznościowych skierowanych do miłośników książek i umożliwiających im wymianę poglądów nt. lektur i pisarzy, zamieszczanie recenzji, komentarzy i rekomendacji, szukanie zgodnej z zainteresowaniami literatury, prezentację własnych gustów literackich, czy organizowanie swoich zasobów książkowych. Choć część portali tego typu (np. duński Litteratursiden.dk, węgierski Konyvtar.hu czy fiński Kirjasampo.fi) jest prowadzona i administrowana przez bibliotekarzy, większość tworzą entuzjaści czytania spoza środowiska bibliotecznego. Autorzy przeanalizowali i porównali 2 strony tego typu: norweską Bokelskere.no i węgierską Moly.hu. Przedstawili też wyniki zamieszonego na nich w sierpniu 2010 r. sondażu skierowanego do użytkowników tych serwisów i sprawdzającego zakres ich wykorzystywania.

Współczesna młodzież (tzw. pokolenie milenijne czyli osoby w wieku 13-20 lat) w coraz większym stopniu wykorzystuje serwisy społecznościowe (SNS) jako główne kanały komunikacyjne i „przestrzenie społeczne”, w których tworzą swój własny wizerunek, budują towarzyskie relacje i i doświadczają społecznej rzeczywistości. Identyfikacja wpływu czynników psychologicznych, socjologicznych i technologicznych na życie tej grupy i jej zachowania informacyjne wymaga holistycznych badań pozwalających m.in. na ustalenie ich wzajemnych powiązań. Autorzy przedstawili wyniki najnowszych prac badawczych z różnych dyscyplin nauki (m.in. psychologii rozwojowej (klinicznej i socjologicznej), behawiorystyki informacyjnej, informacji naukowej, badań nad mediami) poświęconych sposobom funkcjonowania i komunikowania się młodych ludzi w SNS i używania przez nich mediów w kontekstach prywatnych, społecznych i edukacyjnych, a następnie zaprezentowali wyniki opracowanego przez siebie badania etnograficznego analizującego wzory wykorzystania serwisu Facebook wśród amerykańskich nastolatków, w ramach ich relacji z przyjaciółmi i rówieśnikami.