Babin

W artykule przedstawiono problematykę rozwoju i modernizacji usług bibliotecznych i informacyjnych w Armenii, Gruzji i Uzbekistanie ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia edukacji bibliotekoznawczej. Podsumowano też efekty projektu finansowanego ze środków Komisji Europejskiej, mającego na celu opracowanie w tych państwach nowych programów studiów z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej na poziomie magisterskim.

We wstępnej części artykułu zaprezentowano system szkolnictwa wyższego w Izraelu, zwracając uwagę na znaczny wzrost, w ciągu dekady, liczby osób studiujących, zwłaszcza na poziomie licencjackim (1991 r. – 56 tys. osób; 2002 r. – 170 tys.; 2011 r. – 226 tys.). W 2011 r. studia magisterskie podjęło 54 tys. osób, a doktoranckie – 10,6 tys. Zważywszy, że ludność Izraela w 2011 r. liczyła 7,6 mln osób powyższe liczby świadczą o wysokim stopniu skolaryzacji na poziomie wyższym. Za budżet, programy nauczania, planowanie rozwoju uczelni itp. odpowiada w Izraelu Komitet ds. Szkolnictwa Wyższego (CHE – The Council for Higher Education), natomiast za komputeryzację uczelni i bibliotek – Międzyuczelniany Ośrodek Cyfrowych Usług Informacyjnych MALMAD.

Jedną z bardziej znaczących zmian społeczno-ekonomicznych i naukowych w ciągu ostatnich kilku lat było uznanie zbiorów danych za wartościowe aktywa stanowiące dla gospodarki cenny „surowiec” i mogące generować, dzięki rozwojowi powiązanych z nimi serwisów i usług, znaczące zyski. Głównym napędem tej ewolucji stała się Web of Data (Sieć Danych), której szacunkowe rozmiary przekraczają obecnie ponad 100 miliardów semantycznie powiązanych jednostek. Konceptualną realizacją sieci danych jest model Linked Open Data (LOD), który poprzez wykorzystanie sieciowych technologii, takich jak RDF (Resource Description Format), umożliwia otwarcie publicznych danych w czytelnych maszynowo formatach na ponowne używanie i rozpowszechnianie.

Mimo wielu ograniczeń, masowe wykłady prowadzone dla setek studentów i zakładające jednostronną komunikację między prowadzącym a odbiorcami, stały się nieodłączną częścią procesu dydaktycznego we współczesnych szkołach wyższych. W odpowiedzi na mankamenty tego modelu kształcenia (niska efektywność nauczania, mało możliwości angażowanie studentów, brak czasu na zindywidualizowane relacje typu mistrz-uczeń), opracowano różnego typu narzędzia zdalnej komunikacji i systemy zarządzania kształceniem, są one jednak postrzegane – w pierwszy przypadku, jako rozwiązania kosztowne, w drugim – jako pomoc o charakterze administracyjnym, a nie pedagogicznym. W artykule omówiono wyniki badania sprawdzającego przydatność niezwykle popularnego wśród studentów serwisu Facebook jako medium komunikacji pozalekcyjnej (ang. out-of-class – OCC), uzupełniającego kognitywne i afektywne efekty uczenia się w systemie masowego kształcenia na poziomie uniwersyteckim.

Stosunek do zagranicznej beletrystyki w bibliotekach publicznych Ameryki Północnej jest niejednoznaczny. Z jednej strony podnosi się wartość tłumaczeń obcojęzycznej prozy w coraz bardziej zglobalizowanym i wielokulturowym świecie i potrzebę zapewnienia anglojęzycznym czytelnikom możliwości poznawania obcych kultur, doświadczeń mieszkańców innych regionów i spojrzenia na świat z innego, niefiltrowanego przez zachodnią perspektywę punktu widzenia. Z drugiej – słyszy się argumenty, że lokalni czytelnicy nie są zainteresowani przekładami i twórczością powstałą w innych niż amerykański kontekstach, co przekłada się też na stosunek wydawców do przekładów (ich odsetek w stosunku do liczby wydawanych rodzimych tytułów jest bardzo niski). Aby sprawdzić, jak biblioteki publiczne mogą wesprzeć czytelnictwo światowej literatury, w artykule przeanalizowano jakość dostępu do jej przekładów w 6 dużych kanadyjskich bibliotekach publicznych zlokalizowanych w największych miastach angielskojęzycznych prowincji, o najbardziej zróżnicowanej etnicznie populacji (definiowanej przez liczbę imigrantów).

Do usług oferowanych przez biblioteki publiczne w Stanach Zjednoczonych zalicza się od kilku lat promowanie inicjatyw samodzielnego publikowania w lokalnych społecznościach i wspieranie rozwoju i autonomii lokalnych pisarzy przez wskazywanie im odpowiednich technologii, narzędzi i zasobów oraz ułatwianie dotarcia do odbiorców i innych twórców. Placówki te odgrywają również rolę inkubatorów niezależnej twórczości, zwłaszcza tej poświęconej lokalnym tematom.

W 2004 r. Jeffrey Beall opublikował w Library Hi Tech News artykuł pt. Dublin Core: an obituary (Dublin Core: wspomnienie pośmiertne) – swój głos w dyskusji na temat przyszłości katalogowania i opisu bibliograficznego, będący reakcją na coraz silniejsze tendencje części środowisk i konsultantów bibliotecznych do rezygnacji z używania formatu MARC i zastąpienia go schematem Dublin Core (DC). Tekst ten miał prezentować zrównoważone spojrzenie na przydatność DC dla bibliotek oraz krytykę akceptowania wszystkich nowinek technologicznych bez ich dokładnej i perspektywicznej analizy.

Współcześnie, biblioteki prowadzące edukację informacyjną dla różnego typu odbiorców, wykorzystują w coraz większym zakresie potencjał Internetu i e-learningu, szukają też innowacyjnych sposobów angażowania użytkowników przez tworzenie filmów wideo, animacji, komiksów i interaktywnych poradników. Aby ułatwić im to zadanie, autorka przedstawia wybrane, bezpłatne sieciowe narzędzia przydatne przy tworzeniu multimedialnych obiektów edukacyjnych oraz całych kursów lub modułów szkoleniowych. Wszystkie zaprezentowane zasoby bazują na modelu chmury obliczeniowej i nie wymagają instalacji żadnego oprogramowania. Przy każdym podano, wraz z odsyłaczami, przykłady ich zastosowań w bibliotekach. Przedstawiono też listę stron, blogów i forów, na których można śledzić aktualności i najnowsze trendy dotyczące rozwoju technologii użytecznych dla bibliotekarzy.

Media społecznościowe i urządzenia mobilne mogą często utrudniać koncentrację i wpływać na efektywność procesu uczenia się, a stała dostępność Internetu zmienia także znacząco nawyki związane z nauką i realizacją zadań akademickich. W 2013 r. autorzy przeprowadzili badanie obserwacyjne w dwóch bibliotekach amerykańskich szkół wyższych mające ustalić, jak nowe media determinują zachowania informacyjne studentów w środowisku bibliotecznym. W kolejnym roku projekt ten rozszerzono o dwie kolejne uczelnie (obserwacjami objęto łącznie 2 773 osoby z kierunków na poziomie licencjackim), sprawdzając nie tylko interakcje badanych z sieciowymi technologiami i faktyczny czas poświęcany uczeniu się, lecz również sposób wykorzystania przestrzeni i usług bibliotek oraz ewentualne różnice między badanymi instytucjami. W artykule zaprezentowano raport porównujący i podsumowujący wyniki obu badań oraz wykorzystaną w nich metodologię, na tle podobnych, zrealizowanych wcześniej programów badawczych.

W Stanach Zjednoczonych biblioteki akademickie są coraz częściej otwarte wieczorami i nocą. Autor artykułu, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz własnych doświadczeń, omawia różne aspekty świadczenia nocnych usług i pracy w tym trybie oraz związane z tym wyzwania, poświęcając przy tym dużo uwagi kwestiom związanym z zagwarantowaniem bezpieczeństwa.