Babin

W artykule przedstawiono działalność wydawniczą prowadzoną przez biblioteki narodowe, naukowe i publiczne z Francji, Wielkiej Brytanii, Brazylii i Australii, omawiając pokrótce jej uwarunkowania i nowe trendy w publikowaniu, w kontekście wyzwań, przed jakimi stoi branża książkowa, w tym – konieczności wypracowania nowych modeli biznesowych i dróg dystrybucji oraz metod radzenia sobie z konkurencją ze strony globalnych dostawców online. Analizowano m.in. format oferowanych przez biblioteki tytułów, sposoby i miejsca ich sprzedaży, zakres tematyczny wydawanych publikacji i dostępność ich cyfrowych wersji, koncentrując się głównie na wynikach konwencjonalnej produkcji wydawniczej (książki drukowane i elektroniczne, katalogi wystawowe i produkty audio), z wyłączeniem bieżących bibliografii, raportów rocznych, sprawozdań finansowych itp.

W artykule omówiono: 1) cele oraz miejsce i termin realizacji projektu Słowackiej Biblioteki Narodowej (SBN) (por. BABIN 2011/4/140) pn. Cyfrowa Biblioteka i Cyfrowe Archiwum (DIKDA – Digitàlna Knižnica a Digitàlny Archív); 2) cele kilku najbardziej znanych europejskich projektów digitalizacji dokumentów bibliotecznych, archiwalnych i muzealnych, w których uczestniczyła SBN lub które są zgodne z założeniami ideowymi i merytorycznymi przyjętymi przez wykonawców DIKDA oraz zalety dokonywanej na skalę przemysłową, masowej digitalizacji.

W prezentowanym raporcie zreferowano wyniki 1 części projektu zrealizowanego przez autorów dla powołanej w 2008 r. grupy zadaniowej IFLA NOIR SIG (National Organizations and International Relations Special Interest Group), mającego na celu analizę charakteru i zakresu międzynarodowych działań, w których uczestniczą biblioteki narodowe. W opracowanym na potrzeby tego badania sondażu online wzięły udział biblioteki z 5 regionów UNESCO (Afryka, Państwa Arabskie, Azja/Pacyfik, Europa/Ameryka Północna i Ameryka Łacińska/Karaiby).

W 2006 r. Biblioteka Narodowa Norwegiii (BNN) rozpoczęła zakrojony na szeroką skalę program digitalizacji treści zakładający przeniesienie na formę cyfrową, w ciągu kolejnych 20-30 lat, całości zbiorów tej książnicy, w formie cyfryzacji fizycznych obiektów z kolekcji oraz pozyskiwania nowych publikacji w formie elektronicznej bezpośrednio od wydawców. Biblioteka dysponuje niemal kompletnym zasobem wszystkich norweskich gazet i czasopism (ok. 5 mln egzemplarzy z niemal 1200 tytułów), w ciągu 6 lat udało jej się dokonać konwersji m.in. ok. 350 tys. egzemplarzy, a od 2008 r. wszystkie nowe gazety publikowane na terenie tego kraju przechowywane są w formie cyfrowej i w perspektywie kilku kolejnych lat mają być dostarczane bibliotece wyłącznie drogą elektroniczną, w wysokiej jakości formacie. W 2011 r. BNN uruchomiła nowy, darmowy serwis cyfrowych gazet i czasopism (www.nb.no/aviser), stanowiący część biblioteki cyfrowej BNN i przeznaczony dla wszystkich norweskich placówek bibliotecznych. Mogą one korzystać za jego pośrednictwem z tych tytułów, na które BNN ma podpisaną umowę i wszystkich numerów periodyków wyłączonych spod ochrony praw autorskich.  Autor przedstawia obecny stan i zakres funkcjonalności tego programu i plany jego dalszego rozwoju

Do właściwej oceny wartości biblioteki narodowej dla społeczeństwa nie wystarczy opieranie się na statystykach wykorzystania, jako że instytucje tego typu nie mają określonej klienteli, czy też podstawowych grup odbiorców swoich usług, tak jak w przypadku bibliotek akademickich, czy publicznych. Rozumienie jej społecznej roli i zasadności przeznaczania na jej utrzymanie pieniędzy podatników wymaga też rozumienia wpływu, jaki wywiera i znalezienia metody pomiaru takiego oddziaływania. W przypadku Biblioteki Narodowej Szkocji (BNS) uznano, że kluczowym czynnikiem wpływu jest generowanie nowej wiedzy, a oszacować go można pośrednio, przy pomocy wskaźników bibliometrycznych, ustalając liczbę publikacji, powstałych dzięki wykorzystaniu zbiorów i usług BNS.

Autor kieruje Działem Egzemplarza Obowiązkowego Dokumentów Elektronicznych w Bibliotece Narodowej Francji, a od 2007 jest członkiem zarządu Międzynarodowego Konsorcjum Archiwizacji Internetu (IIPC). Problem archiwizacji zasobów internetowych jest nie tylko wyzwaniem technicznym, ale także problemem politycznym. Dotychczasowy podział odpowiedzialności za zachowanie światowego dorobku kulturowego był oparty o sieci bibliotek narodowych archiwizujących dokumenty według podziału terytorialnego, narodowego i językowego. W przypadku zasobów powstałych w sieci taki podział nie odpowiada skomplikowanej naturze dokumentów internetowych. Sieć www należąca do całego świata staje się podstawowym źródłem pamięci zbiorowej XXI wieku. Bez współpracy i podziału zadań na poziomie międzynarodowym nie uda się pojedynczym krajom skutecznie ocalić od zapomnienia zasoby wiedzy online.

Karta Bibliotek to dokument opracowany we Francji w roku 1991 przez Wyższą Radę ds. Bibliotek (Conseil supérieur des bibliothèques) – organ opiniodawczy działający w latach 1989-2006. Przez dwadzieścia lat Karta była rodzajem kodeksu określającego misję i kierunki rozwoju francuskich bibliotek, stanowiąc punkt odniesienia w statutach bibliotek, strategiach rozwoju bibliotekarstwa i raportach oceniających stan lokalnego bibliotekarstwa. Autor artykułu, pracownik naukowy Uniwersytetu w Nancy specjalizujący się w badaniach użytkowników bibliotek, rozważa czy Karta jest nadal aktualna.

Wraz z wprowadzeniem nowej struktury organizacyjnej w Słowackiej Bibliotece Narodowej (SBN) na początku 2011 r. powstał nowy Dział Zintegrowanego Centrum Konserwacji i Digitalizacji oraz Informacyjnych i Komunikacyjnych Technologii (DZCKDiIKT). Składają się na niego cztery jednostki: Pracownia Digitalizacji, Pracownia Konserwacji, Ośrodek Informacyjnych i Komunikacyjnych Technologii oraz Archiwum Internetowe, w których zatrudniono 22 osoby, łącznie z tymi pracującymi zaocznie. Zakres działania DZCKDiIKT obejmuje zadania SNK na poziomie planowania, koordynowania, realizacji i rozwoju w dziedzinie automatyzacji, cyfryzacji i konserwacji, sprawnego i skoordynowanego funkcjonowania całej linii technologicznej SBN oraz różnego zastosowania technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Działania te podejmuje nie tylko dla samej SBN ale i na rzecz innych bibliotek oraz szerzej poprzez uczestnictwo w projektach krajowych i międzynarodowych. DZCKDiIKT pełni też rolę ośrodka naukowo-badawczego oraz normalizacyjnego w zakresie IT. Realizuje przy tym własne zadania jak też współpracuje na tym polu z innymi instytucjami.

Wg danych Internet Word Stats, Azja przoduje na świecie pod względem liczby użytkowników Internetu – mieszkańcy tego kontynentu stanowią 44% całej światowej populacji internautów. W artykule przedstawiono wyniki badania sprawdzającego zakres sieciowych usług świadczonych tej grupie przez azjatyckie biblioteki narodowe (BN). Przeanalizowano w tym celu zawartość stron 23 narodowych książnic państw Azji, dostępnych w języku angielskim i udostępniających serwisy online przeznaczone dla posługujących się nim osób. Omówiono też wyniki podobnych badań dotyczących BN z innych regionów.

W artykule przedstawiono historię starań o zachowanie dziedzictwa kulturowego rdzennych narodów Syberii i Dalekiego Wschodu oraz rolę Biblioteki Narodowej Republiki Sacha (Jakucja) (BNRS) w tym procesie. BNRS już w latach 70. XX w. skoncentrowała się na gromadzeniu i archiwizacji dokumentów w językach mniejszości narodowych Północy, m.in. prowadzono badania nad czytelnictwem, wspierano wydawców publikujących w językach narodowych, w ramach projektu „Książka mówiona” nagrano i upowszechniono wiele publikacji z literatury pięknej.