Babin

Finlandia ma bardzo dobrze rozwinięte sieci biblioteczne, z których usług korzysta ponad 80% obywateli, i długą tradycję współpracy miedzy bibliotekami różnego typu (por. babin.bn.org.pl/?p=1099). W artykule omówiono historię powstania, strukturę organizacyjną i zakres działalności wspólnej, dwujęzycznej (fińsko-szwedzkiej) biblioteki uniwersyteckiej Tritonia w mieście Vaasa, powstałej z połączenia lokalnych bibliotek 3 uczelni wyższych: fińskojęzycznego Uniwersytetu Vaasa oraz Åbo Akademi (główny kampus w Turku) i Hanken Svenska Handelshögskolan (główny kampus w Helsinkach), ze szwedzkim językiem wykładowym. Celem tego projektu było zapewnienie dwujęzycznych usług biblioteczno-informacyjnych i dostępnych dla każdego, drukowanych i elektronicznych zasobów w jednej lokalizacji oraz stworzenie centrum edukacyjnego, oferującego m.in. przysposobienie informacyjne dla studentów i kadry naukowej i środowisko do pracy naukowej i miejsce spotkań, a także organizacja wspólnych licencji na bazy dane i e-zasoby i prowadzenie wspólnej polityki gromadzenia.

Autor kieruje Działem Egzemplarza Obowiązkowego Dokumentów Elektronicznych w Bibliotece Narodowej Francji, a od 2007 jest członkiem zarządu Międzynarodowego Konsorcjum Archiwizacji Internetu (IIPC). Problem archiwizacji zasobów internetowych jest nie tylko wyzwaniem technicznym, ale także problemem politycznym. Dotychczasowy podział odpowiedzialności za zachowanie światowego dorobku kulturowego był oparty o sieci bibliotek narodowych archiwizujących dokumenty według podziału terytorialnego, narodowego i językowego. W przypadku zasobów powstałych w sieci taki podział nie odpowiada skomplikowanej naturze dokumentów internetowych. Sieć www należąca do całego świata staje się podstawowym źródłem pamięci zbiorowej XXI wieku. Bez współpracy i podziału zadań na poziomie międzynarodowym nie uda się pojedynczym krajom skutecznie ocalić od zapomnienia zasoby wiedzy online.

We Francji trwa dyskusja nad wprowadzeniem licencji zbiorowych na poziomie krajowym dla bibliotek i ośrodków naukowych. W roku 2010 Pierre Carbone, pracownik Generalnej Inspekcji Bibliotek, na zlecenie ministra szkolnictwa wyższego i nauki opracował raport pt. ”Koszty, korzyści i ograniczenia wspólnego zarządzania zasobami elektronicznymi: porównanie przykładów zagranicznych i wnioski”. Raport zaleca uruchomienie wieloletniego krajowego programu zakupu licencji finansowanego z budżetu państwa oraz przez wyższe uczelnie i ośrodki naukowe, ujednolicenie podatku VAT na źródła tradycyjne i elektroniczne, opracowanie bardziej elastycznych modeli licencji pozwalających na roczne modyfikacje, zawarcie w umowach tego typu zasady wolnego udostępniania dzieł po upływie określonego okresu czasu, monitorowanie naukowymi metodami wpływu zcentralziowanego zakupu zasobów elektronicznych na koszty funkcjonowania bibliotek i prowadzenie systematycznych badań wg określonych wskaźników kosztów korzystania z dokumentów elektronicznych.

Wielojęzyczne biblioteki cyfrowe (WBC) tworzą warunki dla rozwoju, współpracy i porozumienia na poziomie międzynarodowym; wzmacniają globalną infrastrukturę informacyjną, promują różnorodność, a zarazem lokalne kultury. W artykule przedstawiono badanie, którego celem było określenie kluczowych cech WBC i zidentyfikowanie strategii pomocnych przy tworzeniu i rozwoju platform tego typu. Przeanalizowano i porównano cztery amerykańskie WBC, działające zgodnie z zasadą wolnego dostępu: Projekt Gutenberg (PG), Meeting of Frontiers (MF), Latin American Open Archives Portal (LAOAP) i International Children’s Digital Library (ICDL). Dane zgromadzono na podstawie analizy stron internetowych ww. platform oraz publikacji na ich temat.

Autor, dyrektor powstałej w Montrealu inicjatywy „Przestrzeń Czasu” (Espace Temps Montréal), mającej na celu wymianę informacji i wiedzy między środowiskami naukowymi, artystycznymi i obywatelami, opisuje na kilku przykładach nowe zjawisko nieformalnego uczestnictwa mieszkańców Montrealu w kulturze i edukacji, organizowanego w niekonwencjonalny sposób poza oficjalnymi strukturami instytucjonalnymi, jak biblioteki, szkoły czy uniwersytety. Autor zastanawia się, jak te nowe zjawiska społeczne w nietradycyjny sposób zaspokajające potrzeby edukacyjne, kulturalne i społeczne mieszkańców, oferujące alternatywne sposoby tworzenia wspólnot i spędzania wolnego czasu mogą zostać wykorzystane przez biblioteki publiczne, nie ograniczając spontanicznej natury tych nowych form wymiany poglądów, wiedzy i doświadczeń.

Autorka przedstawia dokonujące się w ostatnich latach zmiany w organizacji współpracy fińskich bibliotek. Instytucje te były zawsze przykładem efektywnej kooperacji. Od lat 70. biblioteki uniwersyteckie realizują wspólnie zadania związane z katalogowaniem zbiorów i komputeryzacją, a na początku lat 90. utworzyły sieciowy system bibliotek Linnea obejmujący też niektóre biblioteki naukowe. Na początku pierwszej dekady XXI w. wszystkie kategorie bibliotek: akademickie, publiczne, specjalne, należały do konsorcjów i ciał doradczych. Sieci bibliotek są dobrze zorganizowane: posiadają struktury administracyjne (biuro, personel, środki finansowe) zarządzające wspólnymi przedsięwzięciami.

Wraz z wprowadzeniem nowej struktury organizacyjnej w Słowackiej Bibliotece Narodowej (SBN) na początku 2011 r. powstał nowy Dział Zintegrowanego Centrum Konserwacji i Digitalizacji oraz Informacyjnych i Komunikacyjnych Technologii (DZCKDiIKT). Składają się na niego cztery jednostki: Pracownia Digitalizacji, Pracownia Konserwacji, Ośrodek Informacyjnych i Komunikacyjnych Technologii oraz Archiwum Internetowe, w których zatrudniono 22 osoby, łącznie z tymi pracującymi zaocznie. Zakres działania DZCKDiIKT obejmuje zadania SNK na poziomie planowania, koordynowania, realizacji i rozwoju w dziedzinie automatyzacji, cyfryzacji i konserwacji, sprawnego i skoordynowanego funkcjonowania całej linii technologicznej SBN oraz różnego zastosowania technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Działania te podejmuje nie tylko dla samej SBN ale i na rzecz innych bibliotek oraz szerzej poprzez uczestnictwo w projektach krajowych i międzynarodowych. DZCKDiIKT pełni też rolę ośrodka naukowo-badawczego oraz normalizacyjnego w zakresie IT. Realizuje przy tym własne zadania jak też współpracuje na tym polu z innymi instytucjami.

W artykule przedstawiono aktualne problemy Rosyjskiego Stowarzyszenia Bibliotecznego (RBA), sprawozdanie i wnioski z obrad w dniu RBA na dorocznej konferencji bibliotekarskiej krajów WNP „Krym 2011” oraz omówiono relacje między społecznością bibliotekarzy reprezentowaną przez RBA a administracją państwową.

Przedstawiono założenia opracowanego na Wydziale Bibliotekarstwa i Informacji Uniwersytetu Dublińskiego w latach 2007-2011 wirtualnego środowiska badawczego OJAX++. Wirtualne środowiska badawcze (Virtual Research Environment – VRE) to rozwiązania informatyczne (zestawy programów i usług sieciowych) ułatwiające wspólną pracę badawczą rozproszonym zespołom. VRE umożliwiają sprawną komunikację między uczestnikami projektu, wspólny dostęp do danych, oprogramowania i infrastruktury naukowej, ułatwiają zarządzenie projektami oraz umożliwiają współpracę przy analizie danych, adnotowaniu źródeł, pisaniu publikacji etc.

5 grudnia 2011 r. OCLC uruchomiło nową platformę Worldshare, która pozwoli bibliotekom członkowskim na tworzenie, konfigurację i wymianę nowych sieciowych usług i aplikacji. Ta wspólna infrastruktura techniczna ma hostować serwisy Worldshare Management Services udostępnione przez konsorcjum OCLC w lipcu 2011 r. i działające w ramach modelu cloud computing. W połączeniu z katalogiem WorldCat, Worldshare Platform ma wspierać pracę bibliotek różnych typów i umożliwić im współpracę w nowy, bardziej efektywny sposób, redukcję kosztów operacyjnych i poprawę użyteczności i jakość oferowanych użytkownikom usług.