Babin

W artykule przedstawiono i podsumowano w formie licznych tabel dane statystyczne dotyczące rynku wydawniczego książek w Rosji w 2011 r. oraz przeanalizowano wskaźniki produkcji drukowanych i elektronicznych publikacji, a także trendy związane z rozwojem przemysłu wydawniczego w tym kraju i zmiany, jakie zaszły w tym zakresie w relacji do poprzedniego roku.

Biblioteki publiczne i akademickie dzieli tradycyjnie wiele różnic odnoszących się do ich celów i priorytetów działania, pełnionych funkcji, zasad udostępniania zbiorów i usług, źródeł finansowania, czy kultury organizacyjnej. Projekty ich łączenia (por. BABIN 2006/4/223) uznawane są więc za kontrowersyjne i spotykają się z silnym sprzeciwem społeczności bibliotecznej, a podjęcie takiej współpracy wiąże się z koniecznością wprowadzenia radykalnych nieraz zmian i zgody na wiele ustępstw ze strony personelu obu typów instytucji. Ze względu na ograniczenia budżetowe i możliwe do uzyskania, dzięki dzieleniu się kosztami i przestrzenią, oszczędności, część bibliotecznych decydentów w Stanach Zjednoczonych wybrało jednak oferowanie usług w takim modelu. Autorki – bibliotekarki mające doświadczenie w pracy w połączonych bibliotekach publicznych (BP) i uniwersyteckich (BU), omawiają, na podstawie 5 studiów przypadku, czynniki, które należy uwzględnić przy ocenie zasadności i sensowności dokonywania takich fuzji, i tych, które mogą decydować o ich powodzeniu lub porażce; przedstawiają też sugestie dotyczące zarządzania różnymi aspektami tego typu przedsięwzięć.

Projekty budowy zasobów wolnych, czyli darmowych i udostępnianych na otwartej licencji materiałów edukacyjnych (OME), takie jak OpenCourseWare, otwarte moduły edukacyjne, czy cyfrowe biblioteki wolnych podręczników i lektur rozwijane są od ponad 15 lat, z nadzieją, że przyczynią się one do upowszechnienia edukacji i pozwolą na znaczne oszczędności, dzięki eliminacji konieczności kupowania przez uczniów czy rady szkolne drogich podręczników i materiałów dydaktycznych. W artykule zreferowano wyniki badania sprawdzającego wpływ oraz ocenę kosztów i jakości takich zasobów wśród wykładowców i studentów amerykańskich college’ów, w kontekście inicjatywy o nazwie Project Kaleidoscope.

W artykule omówiono czeski system zarządzania treścią Kramerius (oprogramowanie open source dystrybuowane na licencji GNU GPL v3), za pośrednictwem którego, przez strony 20 bibliotek naukowych Czech oraz biblioteki Uniwersytetu w Bratysławie, tworzone jest cyfrowe repozytorium książek i czasopism. Projekt koordynowany jest przez Bibliotekę Narodową Czech (BNCz). Biblioteka cyfrowa Kramerius pod koniec 2011 roku zawierała blisko 16 mln stron dokumentów, najwięcej wprowadziła ich BNCz – 8,1 mln stron, w tym 5,1 mln stron czasopism.

Vallila Library – średniej wielkości biblioteka należąca do sieci Miejskiej Biblioteki Helsinek była pierwszą instytucją z sektora publicznego, która zaczęła ubiegać się, wraz z 30 małymi i średnimi przedsiębiorstwami oraz Fińską Operą Narodową, i otrzymała od miejskiego Centrum Ochrony Środowiska ekologiczny certyfikat EcoCompass – systemu zarządzania środowiskowego (uproszczona wersja normy ISO 14001 i unijnego systemu EMAS), wprowadzanego w aglomeracji Helsinek w latach 2008-2011 i mającego zachęcać przedsiębiorstwa z regionu do podejmowania działań na rzecz wzrostu efektywności swojej działalności i jednocześnie zmniejszenia jej wpływu na środowisko oraz zapewniać im odpowiednie doradztwo, szkolenia i wsparcie. W artykule przedstawiono doświadczenia tej placówki związane z realizacją tego projektu oraz przyjęte w niej, przyjazne środowisku strategie i rozwiązania.

Instytucje kultury, takie jak filharmonie, sale koncertowe, muzea czy galerie sztuki zaczęły być traktowane od lat 80. ubiegłego wieku jako część strategii gospodarczej mającej na celu tworzenie pozytywnego wizerunku miasta i zakładającej, że ośrodki te są mechanizmem przyciągającym inne inwestycje i napędzającym tym samym miejską gospodarkę, przyczyniają się więc do ożywienia i rewitalizacji dzielnic, w których są ulokowane. Nieodłączną część miejskiego krajobrazu i potencjalny element tej strategii stanowią również biblioteki. W artykule, prezentującym wyniki zrealizowanego przez autorów w 2011 r. projektu badawczego pn. „Biblioteki publiczne w rozwoju miasta – doświadczenia, kreatywność i innowacje” omówiono wkład tych placówek w ożywienie i kształtowanie przestrzeni miejskiej, zgodnie z modelem culture-led urban regeneration (CLUR), czyli rewitalizacji opartej na kulturze jako narzędziu odnowy miast i ich społeczności.

W wyniku przeprowadzonej w Danii w 2007 r. reformy municypalnej i dokonywanemu na szeroką skalę łączeniu instytucji badawczych i edukacyjnych (por. BABIN 2010/3/183), zmniejszono znacznie liczbę bibliotek naukowych i publicznych, a funkcjonujące nadal  instytucje zwiększyły znacznie swoje rozmiary; jednocześnie, w związku z koniecznością transformacji serwisów fizycznych na cyfrowe i spadkiem roli bibliotek na rynku wyszukiwania i dostarczania informacji, władze zaczęły podkreślać potrzebę stworzenia nowych koncepcji bibliotek i usług bibliotecznych. Powołany w 2009 r. przez duńskie Ministerstwo Kultury Komitet ds. Bibliotek Publicznych w Społeczeństwie Wiedzy, opublikował rok później raport, koncentrujący się na zmianie roli i zadań tych placówek, podkreślając w nim też powiązaną z tym potrzebę dopasowania do tych zmian kompetencji zawodowych personelu i kierownictwa bibliotek.

Autorzy przedstawiają w artykule dyskusje związane z zasadnością i potrzebą dostosowania obecnie używanych bibliotecznych standardów, takich jak RDA i FRBR do modeli opartych na zasadach Linked Data. Na podstawie przeglądu piśmiennictwa poświęconego standardom metadanych, sieci 2.0 i Linked Data (artykuły z baz Emerald, czasopisma D-lib Magazine, książki i publikacje na blogach), omawiają zasady tego ostatniego modelu oraz bieżący stan jego wykorzystania w bibliotekach, precyzują też kwestie terminologiczne związane z używanymi wyżej pojęciami oraz RDF, RDFS, OWL, SPARQL i URI, a następnie przedstawiają argumenty na rzecz zalet wdrażania założeń Linked Data w bibliotekach cyfrowych oraz związane z tym wyzwania, a także rekomendacje dotyczące przeprowadzenia takiej konceptualnej zmiany. W aspekcie technicznym, proponują odejście od czytelnego maszynowo katalogowania (format MARC) do reprezentacji danych w postaci RDF.

Omówiono wyniki ogólnokrajowego sondażu dot. czytelnictwa, przeprowadzonego na Słowacji w latach 2010 i 2011 przez biblioteki regionalne, którym objęto 12 393 uczniów ze 177 szkół podstawowych, 54 gimnazjów i 66 średnich szkół zawodowych. Kwestionariusz zawierał 49 pytań dostosowanych do wieku respondentów; badano w nim również poziom wykorzystywania przez młodzież mediów elektronicznych i bibliotek.

Pan-europejski projekt OpenAIRE (Infrastruktura swobodnego dostępu do badań europejskich) realizowany jest przy współpracy bibliotekarzy, administratorów repozytoriów i informatyków z 33 krajów Europy, w tym wszystkich państw członkowskich UE oraz Norwegii, Islandii, Chorwacji, Szwajcarii i Turcji. Celem tej inicjatywy jest promocja idei Open Accesss i zapewnienie bezpłatnego dostępu do recenzowanych prac naukowych, będących rezultatem badań z 7. dziedzin (ochrona zdrowia, energetyka, technologie informacyjne i komunikacyjne, infrastruktura badawcza, nauki społeczne i humanistyka), finansowanych przy pomocy środków unijnych, w ramach 7. Programu Ramowego i w ramach grantów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN) oraz budowę infrastruktury technicznej i sieci wsparcia dla tego przedsięwzięcia. W artykule omówiono proces tworzenia usług OpenAire i zasady kooperacji udziałowców projektu, przedstawiono też budowę repozytorium, związane z tym wyzwania i realizowane w ramach projektu prace badawcze, a także cele i działania jego kontynuacji – uruchomionego w 2011 r. programu OpenAIREplus.