Babin

VuFind to program open source do prezentacji i przeszukiwania bibliotecznych katalogów w Internecie oraz jedno z pierwszych niekomercyjnych narzędzi stosowanych do budowy OPAC drugiej generacji (SOPAC), wzbogaconych o funkcje sieci 2.0. System ten został stworzony na Villanova University i rozwijany jest we współpracy z bibliotekami na całym świecie. Zapewnia m.in. możliwość jednoczesnego wyszukiwania wszelkiego rodzaju katalogów i elektronicznych zasobów bibliotecznych: rekordów książek, czasopism, dokumentów audio i video, artykułów, baz danych, instytucjonalnych bibliografii czy repozytoriów. Mimo, że od czasu jego udostępnienia (2008 r.) na rynku pojawiło się wiele konkurencyjnych, własnościowych rozwiązań o podobnych interfejsach (Primo, EBSCO Discovery,Worldcat Local itp.), wyróżnialną cechą VuFind jest nadal łatwość jego adaptacji do lokalnych potrzeb, w tym możliwość kontrolowania tego, co i w jaki sposób jest indeksowane oraz wykorzystania jako nakładka (ang. front-end) dla różnego typu serwisów (w tym płatnych) i zapewnienia do nich jednego punktu dostępu (w przypadku własnościowych systemów opcja ta jest dostępna zazwyczaj jedynie, jeśli wszystkie programy i aplikacje zostaną zakupione u jednego producenta).

W 2008 r. Ministerstwo Edukacji, Rekreacji i Sportu Kanady wydało rozporządzenie zalecające zatrudnianie w radach szkolnych (w jęz. francuskim commission scolaire, ang. school board) profesjonalnych bibliotekarzy. Rady szkolne to okręgowe organizacje oświatowo-kulturalne, m.in. nadzorujące szkoły, tworzone wg kryteriów językowych i administracyjnych. To postanowienie miało ogromne znaczenie dla podniesienia prestiżu zawodowego bibliotekarzy szkolnych. Przyjęto, że posady w radach szkolnych otrzyma co roku 10 bibliotekarzy. Decyzja ministerstwa świadczy o docenianiu przez rząd informacji elektronicznej i czytelnictwa oraz akceptacji przez władze nowoczesnej koncepcji nauczania zakładającej ścisłą współpracę uczestników tego procesu w szkole i poza nią. Za organizację szkolnego środowiska stymulującego rozwój umysłowy, kulturalny, emocjonalny i społeczny uczniów mają teraz w znacznym stopniu odpowiadać bibliotekarze. W artykule, pisanym z perspektywy realizacji ministerialnego rozporządzenia w prowincji Quebec, przedstawiono nową misję bibliotek i  zadania z nią związane, a także założenia zespołowej pracy i omówiono pola współdziałania nauczycieli, dyrekcji, obsługi technicznej, uczniów, rodziców i bibliotekarzy.

Procentowy udział użytkowników Internetu z językiem angielskim jako macierzystym systematycznie maleje (2004 r. – 35,9%; 2010 – 27,3%), a zwiększa się liczba użytkowników nieanglojęzycznych oraz zróżnicowanie językowe i rodzaje publikacji dostępnych elektronicznie. Dla bibliotek coraz większym wyzwaniem staje się zdalne udostępnianie cyfrowej informacji multimedialnej społeczności wielojęzycznej i wielokulturowej. Identyfikacji dokumentów służą przede wszystkim metadane i różne formy opracowania rzeczowego. W krajach dwujęzycznych udostępnia się niekiedy, jak np. w katalogu biblioteki narodowej Québecu (interfejs w systemie bibliotecznym IRIS), 2 wersje językowe opisu bibliograficznego. Jednak chociaż już od 2003 r. UNESCO alarmowało, o konieczności zapewnienia wszystkim dostępu do całości światowego dziedzictwa kulturowego, zwracając uwagę na misję bibliotek w tym zakresie, dotychczas zrobiono niewiele w tym kierunku. W artykule omówiono niektóre międzynarodowe projekty stanowiące próby radzenia sobie z problemem wielojęzyczności w środowisku elektronicznym.

Do właściwej oceny wartości biblioteki narodowej dla społeczeństwa nie wystarczy opieranie się na statystykach wykorzystania, jako że instytucje tego typu nie mają określonej klienteli, czy też podstawowych grup odbiorców swoich usług, tak jak w przypadku bibliotek akademickich, czy publicznych. Rozumienie jej społecznej roli i zasadności przeznaczania na jej utrzymanie pieniędzy podatników wymaga też rozumienia wpływu, jaki wywiera i znalezienia metody pomiaru takiego oddziaływania. W przypadku Biblioteki Narodowej Szkocji (BNS) uznano, że kluczowym czynnikiem wpływu jest generowanie nowej wiedzy, a oszacować go można pośrednio, przy pomocy wskaźników bibliometrycznych, ustalając liczbę publikacji, powstałych dzięki wykorzystaniu zbiorów i usług BNS.

Nowoczesne technologie, w tym zautomatyzowane systemy obsługi wypożyczeń, zwrotów i dostarczania dokumentów, w połączeniu z wykorzystaniem elektronicznego monitoringu pozwalają na wprowadzenie w bibliotekach publicznych nowych modeli usług, w tym także pełnej samoobsługi. Pierwsze biblioteki bez personelu powstały w Singapurze (por. BABIN 2004/1/2/28) i na Tajwanie, a od kilku lat filie biblioteczne działające przez określoną cześć godzin bez obecności pracowników otwiera się także w Danii (por. BABIN 2008/1/65), głównie na terenach podmiejskich i wiejskich, pod nazwą otwartych bibliotek (OB). W artykule omówiono duńskie doświadczenia związane z funkcjonowaniem takich placówek, w tym sposoby ich wykorzystania, przeanalizowano też czynniki decydujące o sukcesie lub niepowodzeniu tego typu przedsięwzięć.

Autor artykułu, przez wiele lat przewodniczący LIBER i CERL oraz długoletni dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w Göttingen, prezentuje najnowsze osiągnięcia niemieckich bibliotek akademickich, publicznych i szkolnych. Biblioteki przeżywają swój renesans, a nowe technologie stwarzają im nowe szanse. Budowane są nowe siedziby bibliotek naukowych i publicznych, przystosowane do ich nowych funkcji.

Przyszłość bibliotek naukowych wytyczył raport komisji „Przyszłość infrastruktury informacyjnej”, w którym określono obszary, które powinny być unowocześnione i rozwijane we współpracy wielu instytucji: licencje krajowe, archiwizacja źródeł cyfrowych, dokumenty nietekstowe dla nauki, środowisko wirtualne dla badań naukowych, digitalizacja dziedzictwa kulturowego, Open Access dla nauki, kompetencje informacyjne oraz kształcenie.

Wśród czynników mogących się przyczyniać do spadku zainteresowania usługami bibliotek publicznych i utrwalania ich wizerunku jako instytucji archaicznych i zbędnych, wymienia się, poza cięciami budżetowymi, szybki rozwój rynku e-książek, możliwość ściągania informacji, muzyki i filmów z Internetu, rosnący wpływ mediów 2.0 na życie społeczne czy dostępność wielofunkcyjnych telefonów komórkowych zapewniających błyskawiczny dostęp do różnego typu serwisów i danych. Szans na zabezpieczenie i utrzymanie pozycji bibliotek jako instytucji popularnych i użytecznych autorka upatruje w całkowitej zmianie myślenia o ich roli i funkcji. W swojej dyskusyjnej pracy, zaprezentowanej po raz pierwszy na konferencji IFLA w Puerto Rico w sierpniu 2011 r, przedstawia przykłady najbardziej innowacyjnych i cieszących się akceptacją użytkowników projektów reorganizacji tego typu placówek oraz nowych modeli usług, dostosowanych do wymogów i wyzwań współczesnego świata i pozwalających z nadzieją patrzyć na przyszłość bibliotek publicznych.

Bibliotekoznawstwo i informacja naukowa (BIN) to stale ewoluujące i poszerzające swój zakres dziedziny, co obliguje specjalistów bibliotecznych do szukania możliwości ciągłego dokształcania się i zdobywania nowych kompetencji zawodowych, by móc dotrzymać kroku nie tylko szybko rozwijającej się technologii ale też coraz bardziej złożonym potrzebom informacyjnym swoich użytkowników – dyplom BIN staje się w obecnych czasach nie końcem nauki, lecz dopiero początkiem edukacji bibliotekarza. W artykule podjęto próbę opisania zmieniającego się charakteru BIN i zmian dotyczących roli nauczania tej dyscypliny, przedstawiono również możliwości poszerzania wiedzy i podnoszenia specjalistycznych kwalifikacji przy pomocy narzędzi i technologii sieci 2.0.

W drugiej połowie XX wieku nastąpił szybki rozwój bibliotek i czytelnictwa, również w archiwach zwiększyła się liczba dokumentów administracyjnych, co przyspieszyło modernizację organizacji zasobów archiwalnych i udostępnianie ich użytkownikom. Biblioteki i archiwa rozwijały się równolegle osiągając coraz większą specjalizację i odrębność w zakresie komputeryzacji, standardów opisu danych, formatów stosowanych w systemach komputerowych, organizacji sieci krajowych i międzynarodowych. Kryzys ekonomiczny oraz cyfryzacja na masową skalę przyczyniły się do upowszechnienia idei współpracy różnych instytucji. Także biblioteki i archiwa współpracują obecnie w wielu dziedzinach. Poszukują m.in. zbliżenia zasad opisu dokumentów archiwalnych i bibliotecznych oraz poprawy informacji o zbiorach, gdyż ze względu na różne formaty nie można jednocześnie efektywnie przeszukiwać na wspólnych portalach baz bibliotecznych w formacie UNIMARC i archiwalnych w formacie EAD (Encoded Archival Description). Wyszukiwanie jest zawodne, gdyż nie obejmuje wielu elementów opisu zawartych w obu formatach. Biblioteka Narodowa Francji prowadzi prace nad wykorzystaniem formatu EAD do opisywania rękopisów bibliotecznych.

Ze względu na swoją popularność oraz funkcjonalność, społecznościowy serwis mikroblogowy Twittter może być systemem użytecznym dla bibliotek, jest też wykorzystywany przez część tych instytucji do komunikacji z użytkownikami. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz analizy bibliotecznych kont na Twitterze, omówiono zalety tej platformy oraz najnowsze trendy związane z jej wykorzystywaniem w bibliotekach akademickich (por. BABIN 2011/1/33), przedstawiono też innowacyjne sposoby użytkowania Twittera w bibliotekach uczelni ze Stanów Zjednoczonych, by pomóc określić najwłaściwsze metody wdrażania i stosowania tej technologii.