Babin

Jednym z zadań amerykańskich bibliotek jest edukowanie użytkowników na temat praw autorskich, a w pracę tę zaangażowani są często pracownicy bibliotecznych działów wydawniczych. Autorka postanowiła sprawdzić, czy ich aktywność  na tym polu ma przełożenie na strefę praktyczną. Jako obszar badań wybrała punkt styczny dwóch sfer działalności: publikacyjnej i edukacyjnej, analizując informacje o prawach autorskich na czasopismach wydawanych przez biblioteki szkół wyższych.

Internet rzeczy (ang. Internet of Things – IoT) to koncepcja zakładająca poszerzenie możliwości sieci komputerowych dzięki komunikacji między różnymi przedmiotami zdolnymi do łączenia się z Internetem. W takim wzajemnie powiązanym, globalnym ekosystemie, fizyczne obiekty i urządzenia przenośne (telefony, tablety, czujniki, urządzenia alarmowe i różnego typu nadajniki i odbiorniki) mogą wykorzystywać wbudowane w nie technologie cyfrowe do wzajemnej identyfikacji, łączenia się ze sobą i z siecią www oraz gromadzenia, odbierania i wysyłania za jej pośrednictwem użytecznych dla wielu branż danych. IoT oferuje także szanse na innowacje w sektorze dziedzictwa kulturowego (por. babin.bn.org.pl/?p=4017) , dzięki możliwości integracji technologii i obiektów cyfrowych z fizycznymi przestrzeniami i zasobami instytucji kultury oraz zapewnienia użytkownikom szansy jednoczesnego doświadczania wirtualnych i fizycznych treści w sposób unikalny dla każdej osoby. Osiągniecie tego celu i zapewnienie instytucjom dziedzictwa opcji trwałego wykorzystania inteligentnych, materialnych obiektów wymaga prostych narzędzi do projektowania, tworzenia i przechowywania interaktywnych artefaktów. W artykule przedstawiono podsumowanie prac realizowanych w ramach projektu Unii Europejskiej pn. MeSch, zaprezentowane na drugiej wystawie Digital Heritage Expo, zorganizowanej w Granadzie w 2015 r.

W artykule przedstawiono wyniki przeprowadzonego przez autorkę badania, mającego na celu przedstawienie w ogólnym zarysie problematyki poruszanej w artykułach poświęconych bibliotekom narodowym i w publikacjach wydawanych przez te instytucje w 2-letnim okresie (lata 2014-2015). Materiały do analizy zebrano przeglądając zawartość trzech bibliograficznych baz danych – Library and Information Science Abstracts (LISA), Library and Information Science and Technology Abstracts (LISTA) i Web of Science (WoS), przy pomocy wyrażeń „biblioteka narodowa” i „biblioteki narodowe” oraz nazw bibliotek (np. Biblioteki Kongresu, Biblioteki Brytyjskiej) nieposługujących się we własnej nomenklaturze określeniami „narodowa”. Uzyskane rezultaty porównano z efektami wyszukiwań dotyczących innych sektorów bibliotecznych, z wykorzystaniem odpowiednich fraz w tytułach, abstraktach, słowach kluczowych i hasłach przedmiotowych.

Modele konceptualne FRBR znacząco zmieniły sposób postrzegania i rozumienia uniwersum bibliograficznego i jego różnych aspektów, koncentrując uwagę na tym, co jest istotne dla użytkownika i oferując wspólny język do dyskusji nad strukturą informacji bibliograficznej i wzorcowej. W artykule omówiono podstawowe założenia i kluczowe charakterystyki tej „rodziny” modeli opisu bibliograficznego, czyli funkcjonalnych wymagań dla rekordów bibliograficznych (Functional Requirements for Bibliographic Records – FRBR) oraz opublikowanych w latach 2009 i 2011 dalszych rozszerzeń tego schematu: Funkcjonalnych wymagań dla danych wzorcowych (Functional Requirements for Authority Data – FRAD) i przedmiotowych danych wzorcowych (Functional Requirements for Subject Authority Data – FRSAD). Przybliżono następnie, jak praktyczne implementacje ich określonych założeń mogą ułatwiać wyszukiwanie zasobów różnym grupom użytkowników, zwłaszcza w kontekście potrzeb osób niewidomych, z niepełnosprawnością wzroku i z zaburzeniami związanymi z odczytem druku.

Metadane dostarczają podstawowych informacji o zasobach, do celów archiwizacji, lokalizacji, opisu i integracji danych, zapewniają też ich dostępność i możliwość interpretacji, analizy i ponownego wykorzystania. Istotnym aspektem jakości metadanych jest ich spójność, a brak spójności w rekordach ma bardzo negatywne skutki dla efektywności wyszukiwania, gdyż w tym przypadku, przy tematycznych kwerendach, użytkownicy otrzymują w wynikach wyszukiwania opisy niepowiązanych z danym zagadnieniem zasobów, bądź też nie otrzymują najbardziej oczywistych trafień. Sytuacja ta wygląda jeszcze gorzej w przypadku niespójnego opisu lokalizacji – brak koherencji uniemożliwia wyszukiwanie określonych geograficznie źródeł. Problem ten jest dość powszechny dla bibliotecznych kolekcji, w tym dla bibliotek cyfrowych. W artykule zaprezentowano jedno z możliwych rozwiązań tego problemy – sformalizowaną, na wpół zautomatyzowaną metodologię procesów cyfrowego kuratorstwa, w tym zwłaszcza procedur związanych z realizacją zadań zabezpieczania cyfrowych repozytoriów materiałów kartograficznych i metod wykrywania niespójności metadanych geoprzestrzennych. Omówiono również efekty jej implementacji w warunkach rzeczywistych, na zbiorze 12 tys. rekordów w formacie MARC21, opisujących zasoby przestrzenne (mapy i atlasy) i pozyskanych z Biblioteki Kongresu przy pomocy protokołu SRU.

Otwarty dostęp (OD) zaczyna być traktowany jako element głównego nurtu naukowej działalności wydawniczej, a wraz ze wzrostem popularności tego ruchu wzrasta potrzeba analizy ekonomicznych podstaw takiej działalności. Ponieważ duża liczba wydawców oferuje obecnie czasopisma w modelu hybrydowym (subskrypcja + OD), a publikowanie w wolnym dostępie finansowane z opłat pobieranych od autorów (ang. article-processing charges – APC) jest coraz powszechniej akceptowane, uczelnie wyższe muszą zdawać sobie sprawę z charakteru i finansowych konsekwencji relacji z wydawcami oraz łącznych kosztów publikacji, choćby ze względu na możliwość wykorzystania takich danych w negocjacjach z firmami wydawniczymi. Jest to istotne zwłaszcza w kontekście toczonych obecnie debat i krytyki, związanych z procederem określanym mianem double dipping, czyli czerpaniem przez wydawców zysków za jeden artykuł z dwóch źródeł – od autora / autorów i od czytelników, oraz niechęci dużej części oficyn do ujawniania szczegółów modeli wyceny i zawieranych kontraktów wydawniczych.

30 września 2015 r. Słowacka Biblioteka Narodowa (SBN) z sukcesem zakończyła projekt digitalizacji słowackiego piśmiennego dziedzictwa kulturalnego – Cyfrowa Biblioteka i Cyfrowe Archiwum – DIKDA (zob. BABIN [1], [2]). W uroczystościach związanych z ukończeniem projektu uczestniczył minister kultury, przedstawiciele świata bibliotek i kultury oraz wicedyrektor cyfrowej biblioteki Europeana – Nienke van Schaverbeke. Projekt sfinansowano z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz krajowego Operacyjnego Programu Informatyzacji Społeczeństwa (OPIS).

W artykule omówiono wzory produktywności naukowej kobiet i mężczyzn w dziedzinie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) oraz wpływ czynnika płci na obecność w tej dyscyplinie. Jako korpus tekstowy wykorzystano artykuły opublikowane w renomowanym, indeksowanym w bazach ISI i SCOPUS czasopiśmie The Electronic Library (EL) w latach 2005-2014, analizując je pod kątem autorstwa. Oddziaływanie badanego wskaźnika szacowano w odniesieniu do poziomu pracy indywidualnej i bazującej na współpracy, jakości w kategoriach cytowalności i liczby cytowań oraz otrzymywania grantów badawczych.

Duża część badań nad zachowaniami informacyjnymi różnych populacji koncentruje się na analizie sposobów posługiwania się Internetem i związanych z wiekiem różnic w tym zakresie, stosunkowo niewiele uwagi poświęca się natomiast badaniu relacji między rejestrowanymi tendencjami związanymi z podejściem do sieci www a nastawieniem wobec innego typu mediów. W artykule porównano w związku z tym różnice w dostępie do komputerów oraz w sposobach wykorzystywania i niewykorzystywaniu stacjonarnego i mobilnego Internetu oraz telewizji, radia i gazet w wybranych grupach wiekowych (20-39, 40-59 i 60-). Sprawdzano również wpływ statusu społeczno-ekonomicznego (dochodów, wykształcenia) i płci na poziom akceptacji różnych form mediów w każdej z badanych grup, by określić prawidłowości związane z podziałem cyfrowym, w szerszym komunikacyjnym kontekście, oraz ustalić zależności między wykorzystywaniem środków masowego komunikowania a relacjami z Internetem. Jako model odniesienia potraktowano teorię dyfuzji innowacji E.M. Rogersa.

Autor omawia w artykule różne poglądy wyrażane w narodowym dyskursie na temat demokratyzacji kultury w Brazylii oraz własne przemyślenia w tej kwestii, koncentrując się na analizie roli książki w formacie kieszonkowym (KK) w upowszechnieniu czytelnictwa i zmniejszeniu podziałów społecznych w tym kraju. W literaturze przedmiotu zwraca się uwagę na związek między poziomem uczestnictwa obywateli w kulturze a ich zarobkami i środowiskiem społecznym – z książek i kultury głównie korzystają klasy średnie i wyższe. Próbą rozwiązania tego problemu w Brazylii była popularyzacja KK.