Babin

Centrum Usług Bibliotecznych Nadrenii Północnej -Westfalii (HBZ) eksperymentuje z technologiami Sieci Semantycznej i Linked Open Data (LOD) od 2009 r., koncentrując się zarówno na aspektach technicznych, jak i prawnych związanych ze zmianą paradygmatu dostarczania i reprezentacji danych. Od 2010 r, jako jedna z pierwszych niemieckich instytucji, biblioteka ta udostępnia dane katalogowe w domenie publicznej. Bazujący na nich nowy serwis LOD pn. lobid.org (Linking Open Bibliographic Data) uruchomiono w tej instytucji w sierpniu tego samego roku i od tej pory jest on stale rozwijany (doskonalone są m.in. procesy konwersji, modele danych i oprogramowanie). W artykule przybliżono cele przyświecające twórcom tego projektu, architekturę techniczną i sposób funkcjonowania nowego systemu oraz plany jego dalszego rozwoju

Artykuł poświęcono analizie transformacji, jakim podlega rynek gazet, w tym ich przechodzeniu do środowiska cyfrowego oraz zagadnieniom dostępności treści publikowanych w lokalnej, w coraz większej mierze elektronicznej prasie dla mieszkańców małych społeczności. Przedyskutowano też role i zadania bibliotek związane z zachowaniem takich wydawnictw i zapewnieniem ludności dostępu do lokalnych wiadomości i informacji.

W artykule omówiono doświadczenia związane z udziałem bibliotek publicznych w sponsorowanej przez brytyjskie władze kampanii Narodowy Rok Czytelnictwa (NRC) z 2008, dzięki której instytucje te znalazły się w centrum zainteresowania polityków, mogły zwrócić uwagę mediów na wartość ich usług dla lokalnych społeczności i odegrać kluczową rolę w realizacji programu promocji czytelnictwa. Przedstawiono również proces planowania i implementacji finansowanego przez Krajową Radę Bibliotek, Muzeów i Archiwów, jakościowego projektu badawczego poświęconego wpływowi NRC w dwóch (miejskiej i wiejskiej) sieciach bibliotecznych w Yorkshire i wykorzystującego jako ramy teoretyczne narzędzie pn. Generic Social Outcomes (GSO), mające pomóc bibliotekom w ewaluacji i uzasadnieniu swojej użyteczności społecznej.

Pinterest – społecznościowa witryna internetowa, funkcjonująca jak cyfrowa tablica do przypinania informacji i umożliwiająca m.in. dzielenie się materiałami wizualnymi (fotografiami, plikami graficznymi, filmami itp.), ich organizowanie i porządkowanie oraz tworzenie i śledzenie kolekcji tematycznych, zyskuje coraz więcej zwolenników, także w sektorze bibliotecznym i edukacyjnym (por. babin.bn.org.pl/?p=1494). Serwis, utworzony w 2010 r., w 2012 r. miał już ponad 11 milionów użytkowników, a ich liczba wciąż rośnie. Władze Biblioteki University of Regina (Kanada) postanowiły sprawdzić w pilotażowym badaniu, czy Pinterest można wykorzystać jako narzędzie wzbogacające usługi biblioteczne i służące pogłębieniu komunikacji z użytkownikami. Postanowiono zbadać także potencjał tego serwisu jako narzędzia pomocnego w realizacji zadań wykonywanych przez Bibliotekę, takich jak: wspieranie działalności naukowej, nauczania i budowania społeczności akademickiej.

Artykuł jest kolejnym głosem w debacie na temat przydatności bibliotek w dobie Internetu. Autor kwestionuje w nim popularny pogląd, zgodnie z którym dostępność bezpłatnych informacji w sieci www jest remedium na wszelkie problemy związane z zaspokajaniem potrzeb informacyjnych obywateli i przedstawia argumenty uzasadniające wartość i społeczną rolę publicznych ośrodków informacyjnych. W tekście omówiono teoretyczne koncepcje dotyczące funkcji informacji w nowoczesnych demokracjach oraz przeanalizowano dwa podstawowe modele poszukiwania informacji, porównując będące ich pochodną rodzaje wiedzy i rodzaj pytań, na jakie można znaleźć odpowiedzi bazując na tych modelach. Przedstawiono też możliwości wykorzystania wniosków z tych analiz w środowisku informacyjnym oraz aspekty teoretyczne, które należy uwzględnić przy planowaniu użytecznych publicznych serwisów informacyjnych.

W 2010 r. biblioteki University of Texas w San Antonio (UTSA) otworzyły w nowym budynku wydziału Inżynierii Stosowanej i Technologii satelicką bibliotekę (IST), w założeniu pozbawioną książek w formie fizycznej, i oferującą w zamian usługi informacji naukowej, miejsca do nauki indywidualnej i grupowej, pomoc w korzystaniu z elektronicznych i drukowanych zasobów bibliotecznych oraz dobrą infrastrukturę techniczną i komunikacyjną (komputery, sieć www, urządzenia do druku, skanowania i kopiowania). Aby zapewnić studentom nowy i wygodny punkt dostępu do treści akademickich, postanowiono uruchomić w niej pilotażowy program wypożyczeń w celach naukowych czytników e-książek (por. BABIN [1], [2], [3], [4]), zawierających publikacje z zakresu inżynierii i technologii oraz dane w formie wykresów i wzorów. Głównymi celami tego projektu było sprawdzenie dostępności odpowiadających wydziałowym programom kształcenia materiałów naukowych (w tym podręczników) w odpowiednich formatach, możliwości ich efektywnego wykorzystania na czytnikach oraz zebranie opinii studentów na temat zalet i wad tego typu narzędzi.

Po drugiej wojnie światowej Francja stanęła przed problemem zapewnienia dla ludności na terenach rolniczych dostępu do książek. W tym celu utworzono Centralne Wypożyczalnie Biblioteczne (Bibliothèque centrales de prêt – BCP), których głównym zadaniem było dostarczanie za pośrednictwem bibliobusów książek do społeczności liczących poniżej 10 tys. mieszkańców oraz stymulowanie rozwoju czytelnictwa na obszarach wiejskich. Dekadę po wprowadzeniu tych usług, związane z tym doświadczenia podsumowano w publikacji pn. „Podręcznik upowszechniania czytelnictwa na wsi – organizacja i funkcjonowanie centralnych wypożyczalni bibliotecznych”, opracowaną przez Yvonne Labbe i Paula Poindron (Manuel de la lecture publique rurale en France : organisation et fonctionnement des bibliothèques centrales de prêt et de services départementaux de lecture publique. Paris 1955). W artykule, na podstawie tej publikacji oraz literatury przedmiotu, scharakteryzowano podstawy prawne, cele, zasady funkcjonowania i różne aspekty działalności BCP, przedyskutowano również aktualność i przyszłość tego modelu.

Tworzenie, dystrybucja i wykorzystanie literatury naukowej dokonywane są w coraz większym stopniu w formie elektronicznej, a publikacja artykułów, książek, materiałów źródłowych i konferencyjnych w Internecie stymuluje rozwój rozmaitych użytecznych systemów bibliograficznych powiązanych z internetowymi wyszukiwarkami (por. BABIN 2010/4/211, BABIN 2012/3/102, Wikipedia). W artykule zaprezentowano nowe rozwiązanie – darmowy, bibliograficzny system Personal eLibrary bgMath, służący do gromadzenia, organizacji, przechowywania i przetwarzania naukowego piśmiennictwa, i pozwalający na łatwą obsługę najczęściej wykonywanych zadań związanych z tego typu materiałami i danymi na ich temat w trakcie pracy naukowej (badań, pisania prac, rozpraw i dysertacji, przygotowywania raportów, stron www czy dokumentacji wniosków i aplikacji).

W artykule zebrano opinie ludzi kultury i bibliotekarzy z różnych krajów wskazujące na zjawiska i tendencje, które zagrażają istnieniu bibliotek i zawodu bibliotekarza oraz omówiono związane z tym próby przedefiniowania ich misji. Rozwój Internetu, technologii informacyjnych i publikacji elektronicznych spowodowały, że kwestionowany bywa sens utrzymywania bibliotek w sytuacji, gdy informacje można zdobyć w sieci www, sprzedaż dokumentów drukowanych maleje (w Stanach Zjednoczonych o 20%), i nawet koncerny meblowe ograniczają produkcję regałów na książki.

W środowisku bibliotecznym od lat dyskutuje się nad sposobami wykorzystania metadanych tworzonych na samym początku bibliograficznego łańcucha dostaw, w celu zredukowania kosztów i czasu związanych z katalogowaniem i wyeliminowania zbędnych, powtarzanych zadań na linii wydawcy – biblioteki. Jednym z możliwych rozwiązań tej kwestii wydaje się być korzystanie z ONIX – międzynarodowego standardu wymiany danych używanego powszechnie w branży księgarskiej, jako że wiele elementów danych w tym schemacie można mapować do formatu MARC. Biblioteka Kongresu (BK) opracowała konwerter ONIX –> MARC, którego używa się do tworzenia opisów bibliograficznych w formacie MARC bezpośrednio z dostarczanych przez wydawców metadanych ONIX dla nowych publikacji otrzymywanych w ramach programu CIP (Cataloguing in Publication); podobne narzędzie udostępnia też OCLC.