Babin

Roboty z funkcją teleobecności, czyli zdalnej obecności (ang. telepresence robots –TR) to zdalnie sterowane, mobilne urządzenia wyposażone w monitor, kamerę, łącze internetowe, mikrofon i czujniki. Umożliwiają one kontakt, w czasie rzeczywistym, z osobami w odległych lokalizacjach oraz przebywanie w wielu miejscach jednocześnie, bądź zwiedzanie różnych obiektów, bez potrzeby podróżowania i przy zachowaniu wrażenia bezpośrednich, osobistych interakcji. Technologie te można wdrażać w bibliotekarstwie w rożnych celach, zwłaszcza – jako metodę komunikacji łączącą cechy wideokonferencji i kontaktów twarzą w twarz. W artykule omówiono eksperymentalny projekt realizowany w bibliotece Western Michigan University (WMU), we współpracy z pracownią Communications and Social Robotics Lab tej uczelni, analizujący reakcje studentów na obecność TR w budynku bibliotecznym. Badanie obejmowało również analizę przydatności TR przy realizacji różnego typu zadań związanych ze świadczeniem usług dla użytkowników oraz stosunku pracowników do tej nieznanej im wcześniej technologii przed i po jednodniowym szkoleniu.

Design Thinking (Myślenie Projektowe) to metodologia tworzenia innowacyjnych produktów i usług bazująca na akcentowaniu problemów, motywacji i potrzeb użytkowników, opracowana pod koniec XX w. przez Dawida M. Kelly’ego na Uniwersytecie Stanforda w Kalifornii. Zgodnie z jej założeniami, aby opracować innowacyjne rozwiązania, należy powołać interdyscyplinarny zespół ekspertów reprezentujących różne dziedziny naukowe i praktyczne oraz różne podejścia do zagadnienia. Zadaniem takiego zespołu projektowego ma być realizacja w sposób usystematyzowany działań takich jak: 1) obserwacja zachowań użytkowników i rozmowy z nimi oraz ich otoczeniem, zrozumienie ich sytuacji i problemów, współpraca z użytkownikiem na każdym etapie prac; 2) ustalenie celów, zdefiniowanie problemów, szukanie rozwiązań i ich selekcja; 3) tworzenie prototypu produktu, jego testowanie i udoskonalanie; 4) produkcja próbna; 5) upowszechnienie i ocena wyników. W artykule omówiono jak, zgodnie z tą metodologią, zaprojektowano zestaw edukacyjny dla dzieci w wieku 8-12 lat, pełniący rolę narzędzia mającego służyć integracji społecznej dzieci niepełnosprawnych i ubogich przez zainteresowanie ich książką i biblioteką.

Biblioteki publiczne utrzymywane są z pieniędzy podatników, a uzasadnieniem dla przeznaczania publicznych środków na rozwój tych instytucji jest ich przydatność dla lokalnych społeczności oraz wkład we wspieranie demokratycznych procesów, przez zapewnianie dostępu do informacji i programów edukacyjnych. Rolę bibliotek można rozważyć odwołując się do historii ostatnich wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych, w których olbrzymi wpływ na wyniki miały fałszywe wiadomości, ataki hakerskie i celowe kampanie dezinformacyjne, prowadzone przez obie strony sceny politycznej. Autorka analizuje w tym kontekście relacje między bibliotekarstwem, polityką i finansowaniem sektora publicznego, traktując, na przykładzie sektora mediów, problemy z zachowaniem zasad demokracji jako problemy natury informacyjnej. Omawia także działania, jakie podejmowały w tym czasie oraz powinny podejmować amerykańskie biblioteki w celu promocji edukacji obywatelskiej i informacyjnej oraz mobilizowania mieszkańców do udziału w życiu publicznym.

W artykule omówiono początki, zakres działalności i dotychczasowe efekty prac Canadian Linked Data Initiative (CLDI) – projektu realizowanego wspólnie przez grupę 5 największych kanadyjskich bibliotek naukowych (uniwersytetów Toronto, McGill, Montrealu, Alberty, Kolumbii Brytyjskiej) oraz Bibliotekę i Archiwa Kanady, Bibliothèque et Archives nationales du Québec i Canadiana.org (organizację odpowiedzialną za ochronę kanadyjskiego dziedzictwa kulturowego i udostępnianie go online). CLDI powołano w 2015 r., by przygotować biblioteki na przejście z katalogowania w formacie MARC do produkcji i wymiany danych bibliograficznych w otwartej sieci, zgodnie z założeniami modelu BIBFRAME, oraz usprawnić współpracę i wymianę wiedzy między działami katalogowania tych instytucji. Zadania partnerów projektu to m.in. opracowanie nowych, znormalizowanych procedur dotyczących prezentacji i łączenia danych w postaci Linked Data oraz popularyzacja nowego konceptualnego podejścia do tworzenia opisowych metadanych.

Przy rozwiązywaniu innowacyjnych problemów badawczych naukowcy coraz chętniej sięgają po techniki eksploracji danych i tekstu (ang. text and data mining – TDM), umożliwiające identyfikację trendów i relacji występujących w złożonych zbiorach danych. Międzynarodowe Stowarzyszenie Wydawców Naukowych, Technicznych i Medycznych (International Association of Scientific, Technical and Medical Publishers) definiuje TDM jako „eksploracyjną analizę danych w drodze zautomatyzowanych, obliczeniowych i lingwistycznych procesów i procedur”, a podejście to można podzielić, ze względu na format badanej informacji, na text mining, czyli na zautomatyzowane przetwarzanie cyfrowego tekstu strukturalnego oraz data mining – komputerową analizę informacji innych niż tekstowe. Aby móc wspierać nowe rozwiązania w zakresie komunikacji naukowej i praktyk badawczych, bibliotekarze i wydawcy muszą poszerzać wiedzę na temat narzędzi TDM, śledzić zmiany zachodzące szybko w tej dziedzinie, utrzymywać współpracę z analitykami oraz odnosić się do wyzwań związanych z zapewnianiem dostępu do dużych zbiorów danych. Artykuł zawiera podsumowanie sesji NASIG (North American Serials Interest Group), poświęconej wymianie doświadczeń między bibliotekarzami dziedzinowymi, pracownikami działów gromadzenia i przedstawicielami, w zakresie świadczenia usług związanych z TDM.

Zawód dokumentalisty audiowizualnego jeszcze na początku XXI w. związany był z zarządzaniem zbiorami ikonograficznymi, np. ilustracjami w książkach i prasie, zbiorami fotografii, filmami itp. Łączono go też z zachowaniem i udostępnianiem komercyjnych kolekcji audiowizualnych tworzonych w celu promocji firm. Zmiany w technologii informacyjnej ostatniej dekady, zwłaszcza rozwój sieci społecznościowych, zmieniły nieco oblicze zawodu – upowszechnienie się informacji wizualnej doprowadziło bowiem do spadku jej wartości komercyjnej. Natomiast w zakresie zachowania dziedzictwa narodowego, dla dokumentalistów audiowizualnych ujawniły się nowe możliwości związane z tworzeniem przez bibliotekę i archiwum narodowe archiwów pamięci cyfrowej oraz budowaniem multimedialnych kolekcji na zlecenie muzeów, organizacji, czy stowarzyszeń regionalnych.

Książka elektroniczna staje się w obecnych czasach coraz silniejsza konkurencją dla tradycyjnych wydawnictw. W artykule omówiono zalety ebooków (m.in. prostsza procedura zakupu, całodobowy dostęp do księgarni, możliwość powiększenia czcionki czy zaznaczenia fragmentów tekstu, niekiedy możliwość skanowania fragmentów lub przerzucenia tekstu na tryb audio) i ich wady (konieczność kupienia czytnika, ograniczenia licencyjne, konieczność dodatkowego oprogramowania) oraz ich dostępnośc i wykorzystanie w Słowackiej Bibliotece Narodowej (SBN). Instytucja ta wypożycza za kaucją czytniki e-papieru, ale użytkownicy na ogół wolą korzystać z własnych urządzeń. Za pośrednictwem EBSCO IS kupiła także m.in. dwie kolekcje naukowych publikacji czeskich: 250 tytułów książek wydawnictwa Karolinum i 71 wydawnictwa Uniwersytetu Masaryka w Brnie (głównie slovacika) oraz pozycje innych renomowanych wydawców. Książki kupione od EBSCO IS są dostępne online w formacie PDF na platformie EBSCOhost. Po ostatnich zakupach SBN posiada 3456 tytułów e-książek udostępnianych za pośrednictwem Katalogu Biblioteki Cyfrowej (dikda).

W 1999 r. Międzynarodowe Stowarzyszenie Bibliotekarstwa Szkolnego mianowało październik Międzynarodowym Miesiącem Bibliotek Szkolnych, przy czym dodatkowo dzień 24 października – Międzynarodowym Dniem Bibliotek Szkolnych. W artykule omówiono trzy programy zrealizowane na Słowacji w 2016 r. z tej okazji, oraz w ramach działań zaplanowanych na rok rozwijania kompetencji czytelniczych i upowszechniania czytelnictwa wśród uczniów.

W znanej książce na temat sposobów skutecznego zarządzania firmą – Best service is no service, autorstwa Billa Price’a i Davida Jaffe sformułowano szereg zasad sprzyjających poprawieniu efektywności pracy instytucji. Autorka artykułu, dyrektor ds. badań naukowych Publicznej Biblioteki Naukowo-Technicznej Syberyjskiego Oddziału Rosyjskiej Akademii Nauk (GPNTB SO RAN), omawia w jaki sposób zasady te znajdują zastosowanie przy zarządzaniu biblioteką naukową. Oczywiście pozornie paradoksalne stwierdzenie sugerujące, że brak usług bibliotecznych poprawi jakość pracy nie traktuje się w książce i artykule dosłownie. Chodzi o usprawnienie pracy przez uproszczenie procedur.

W Rosyjskiej Federacji żyją reprezentanci 193 narodów, a po upadku ZSRR, kraj ten odnotował dużą falę migracji, głównie z krajów poradzieckich. W ostatnich latach, rosyjskie władze zdecydowały się pragmatycznie na zmianę stosunku do imigrantów i większe otwarcie Rosji na cudzoziemców, kładąc nacisk na proces ich społecznej integracji, przy zachowaniu poszanowania odrębności kulturowej. Zgodnie z najważniejszymi dokumentami nowej koncepcji polityki migracyjnej, zatwierdzonymi przez prezydenta, zasadniczą rolę w tym procesie powinny odegrać szkoły i biblioteki. W artykule krótko scharakteryzowano projekty realizowane przez główne biblioteki regionalne oraz narodowe krajów WNP, omówiono tematykę konferencji poświęconych pracy bibliotek w wielokulturowym społeczeństwie oraz inne działania w kierunku utworzenia podstaw naukowych działalności metodycznej.