Babin

W świecie zdominowanym przez szybki rozwój ICT, instytucje informacyjne, takie jak biblioteki, muzea i archiwa (BMA), muszą się mierzyć z różnego typu wyzwaniami, związanymi ze zmianą ich funkcji i koniecznością wprowadzania nowych usług i procedur opracowywania, dystrybucji i przechowywania zasobów, oraz przedefiniowaniem tradycyjnych ról i zasad funkcjonowania. Ponieważ każdy, nawet prosty proces zmian w danej organizacji angażuje wiele osób, poznanie związanych z nim odczuć i opinii pracowników oraz wykorzystanie ich wiedzy do planowania i kierowania przyszłym działaniami jest konieczne by móc osiągnąć zakładane cele transformacji. Na podstawie wyników badania przeprowadzonego wśród personelu chorwackich placówek sektora publicznego, w artykule omówiono sposób postrzegania przez pracowników BMA zmian organizacyjnych, technologicznych, kadrowych, dotyczących miejsca i warunków pracy oraz świadczonych usług, a także różnych aspektów zarządzania zmianą. Poddano również ocenie stopień implementacji w tym sektorze teorii i praktyki planowania i kontroli wprowadzanych modyfikacji.

W ubiegłym roku, wprowadzono w Norwegii (podobnie jak w Szwecji) zmiany w ustawie o bibliotekach, dodając do niej nowe, radykalne zapisy mające promować demokrację poprzez dyskusje i swobodną wymianę opinii w bibliotekach publicznych. Zgodnie z nowymi przepisami, instytucjom tym przypisano funkcję niezależnego i bezstronnego miejsca spotkań i forum publicznego dialogu, a dyrektorzy bibliotek otrzymali, na wzór redaktorów gazet, status niezależnego prowadzącego debat, wraz z prawem swobodnego wyboru metod osiągania wyznaczonych w nowej misji celów, związanych z angażowaniem obywateli w publiczne debaty na tematy istotne dla lokalnych społeczności.

Zgodnie z zaleceniami władz oświatowych, biblioteki publiczne na Białorusi nie ograniczają się do świadczenia tradycyjnych usług bibliotecznych, ale powoli przekształcają się w ośrodki muzealne, centra edukacyjne, społeczno-kulturalne i informacyjne. W artykule pPodano liczne przykłady bibliotek, które osiągnęły sukcesy w tym zakresie.

Artykuł dotyczy głownie doświadczeń Miedzyuczelnianej Biblioteki Medycznej (La Bibliothèque interuniversitaire de Santé – BIU Santé) przy Uniwersytecie Paris Descartes, ale także sytuacji innych bibliotek uniwersyteckich na terenie Francji i jej departamentów zagranicznych. Trudności finansowe zmusiły liczne francuskie biblioteki uniwersyteckie do rezygnacji z prenumeraty (bądź z bezpośredniego zakupu) elektronicznych i drukowanych czasopism i książek naukowych oraz baz danych. Omówiono przyczyny obecnej sytuacji, jej skutki, problemy związane z zarządzaniem biblioteką w sytuacji niedoboru publikacji oraz propozycje i perspektywy ich rozwiązań.

Termin crowdsourcing (zob. BABIN 2010/2/96) odnosi się do nowego podejścia do rozwiązywania problemów w środowisku rozproszonym, w którym zadania tradycyjnie wyznaczane pracownikom danej organizacji lub wyznaczonym zespołom zainteresowanych osób zleca się, w formie apelu, „tłumowi”, czyli bliżej nieokreślonej grupie ludzi. Model ten wspominany jest w kontekście wszelkiego typu problemowych sytuacji wymagających trwałego zaangażowania ludzi, zarówno w w świecie rzeczywistym, jak i w rzeczywistości wirtualnej i wykorzystywany jest na wiele sposobów, w tym do motywowania pracowników mających mało korzystnie nagradzane obowiązki, stymulowania kreatywności i innowacji, pozyskiwania opinii czy też realizacji zadań związanych z przetwarzaniem danych. Choć idea wykorzystywania mądrości tłumu i osiągania wyznaczonych celów dzięki pomocy rzesz ochotników ma długa historię, crowdsourcing online jest zjawiskiem stosunkowo nowym, a rozwój bezprzewodowych technologii i urządzeń komunikacyjnych sprawia, że mobilizacja wielu osób w relatywnie krótkim czasie i korzystanie z ich pomocy stają się coraz łatwiejsze. W artykule przeanalizowano więc szanse i możliwości jakie może zapewniać w środowisku informacyjnym oraz największe wyzwania związane z jego wdrażaniem w bibliotekach naukowych, z punktu widzenia zarządzania treścią w repozytoriach cyfrowych.

W artykule omówiono system bibliotek publicznych Słowenii, w tym jego podstawy prawne, strukturę, typy bibliotek, ich podstawowe zadania i funkcje, zasady organizacji i finansowania, oraz poziomu wykorzystania dostępnych zasobów i usług, a następnie zaprezentowano realizowany przez słoweńską bibliotekę narodową projekt przestrzennej analizy sieci bibliotecznej, przybliżając jego założenia i cele, przyjętą metodologię, otrzymane rezultaty, zakres wpływu i potencjalne możliwości adaptacji w innych środowiskach, w celu poprawy jakości obsługi użytkowników.

Potrzeba lepszego wykorzystywania w celach promocyjnych informacji nt. wartości usług bibliograficznych bibliotek oraz danych dotyczących zadowolenia ich użytkowników podnoszona jest nie tylko w raportach stowarzyszeń bibliotecznych lecz również w coraz większej liczbie artykułów naukowych. Dla katalogerów, kwestia ta może się wiązać z pytaniem, jak pozycjonować ich pracę, czyli katalogowanie opisowe, analizę przedmiotową, klasyfikację, tworzenie punktów dostępu, kontrolę wzorcową i produkcje metadanych, czyli zadania realizowane w celu ułatwienia wyszukiwania informacji, w szerszym dyskursie dotyczącym wartości bibliotek akademickich. Aby znaleźć na nie odpowiedź, w artykule przeanalizowano różne ramy teoretyczne dla oceny obszarów ewaluacji jakości i pomiaru wpływu usług bibliotecznych, zaproponowano również ujednolicony model wyceny wartości katalogowania.

Biblioteki muszą dostosowywać swoje obiekty do aktualnych potrzeb i zachowań użytkowników, i – wraz z pojawianiem się nowych trendów dotyczących np. używania przenośnych urządzeń, materiałów cyfrowych czy pracy zespołowej, dokonywać strukturalnych zmian w miejscach przeznaczonych pierwotnie do przechowywania tylko fizycznych zasobów (instalacje dodatkowego okablowania, WiFi, adaptacja pomieszczeń do potrzeb grup, cichej pracy itp.). Wiedza na temat sposobów wykorzystania przestrzeni bibliotecznej przez użytkowników jest kluczowym warunkiem jej odpowiedniej organizacji i planowania, niestety często biblioteczne projekty modernizacji czy renowacji bazują głównie na wytycznych projektowych, a nie na wynikach badań nad faktycznymi zachowaniami użytkowników, a badania takie – jeśli już się je prowadzi, ograniczają się głównie do nieformalnych obserwacji gości biblioteki lub sprawdzania ich preferencji np. przy pomocy ilościowych sondaży. Aby pomóc bibliotekarzom w gromadzeniu wiarygodnych danych pozwalających uzyskać pełny obraz aktywności czytelników, w artykule zaproponowano nowe podejście do analizy przestrzennej: visual traffic sweeps (VTS), czyli wirtualne kontrole ruchu, łączące tradycyjne metody obserwacyjne z technikami wizualizacji GIS (systemów informacji geograficznej).

Brytyjskie biblioteki, archiwa i muzea angażują się w coraz większym stopniu w projekty cyfrowej ochrony (CO) swoich zbiorów, z których rosnącą część stanowią materiały elektroniczne. Większość badań poświęconych dygitalizacji i cyfrowej archiwizacji dóbr kultury koncentruje się na analizie technicznych aspektów zachowania cyfrowych obiektów, mniej uwagi poświęca się natomiast kwestiom doboru cyfrowych materiałów do zabezpieczenia. W artykule skupiono się na analizie społecznego kontekstu procesów doboru mających podlegać ochronie zasobów, a zwłaszcza identyfikacji zainteresowanych nimi w Wielkiej Brytanii podmiotów i określeniu, w jaki sposób ich role, tradycje i zakres odpowiedzialności oraz wzajemne relacje mogą wpływać na praktyki archiwizacyjne i decyzje dotyczące wybieranych treści.

Otwarte biblioteki, czyli placówki działające przez określoną część godzin bez obsady personelu to coraz bardziej popularny model wprowadzany w duńskim systemie bibliotecznym od niemal dekady (por. babin.bn.org.pl/?p=1261, BABIN 2008/1/65), a strategię zwiększania dostępności miejskich bibliotek przez zapewniania coraz dłuższych godzin ich pracy w mieszanym systemie – w części samoobsługowym, w części – ze wsparciem bibliotekarzy, realizuje się także w Północnej Jutlandii, w bibliotekach publicznych Aalborg (BPA). W artykule omówiono założenia i zasady działania tego modelu, główne czynniki decydujące o jego udanej implementacji oraz odbiór takiej formy usług przez użytkowników.