Babin

W bibliotekach akademickich (BA) w ciągu ostatnich 10 lat uległ zmianie sposób organizacji pracy działów określanych w krajach anglosaskich mianem służb technicznych (ST), czyli zajmujących się doborem, nabywaniem, opracowywaniem i zapewnianiem dostępu do dokumentów w różnych formatach. Coraz częściej wykorzystuje się w nich pracę zespołów – niewielkich grup osób dysponujących uzupełniającymi się umiejętnościami, skoncentrowanych na wspólnych celach. Pozwala to m.in. na uniknięcie problemów wynikających z hierarchicznej struktury organizacyjnej instytucji.

Katalogi lub narzędzia wyszukiwawcze nowej generacji (KNG) (zob. BABIN 2010/4/256) wykorzystują istniejące dane bibliograficzne z tradycyjnych, zintegrowanych systemów bibliotecznych, prezentując je w nowej, przyjaznej użytkownikowi formie. Doświadczenia wielu bibliotek wskazują na to, że implementacja KNG może prowadzić do odkrycia licznych błędów, pominięć i niespójności w rekordach katalogowych, niezauważalnych przy ich wyświetlaniu w tradycyjnych katalogach online, ma też często nieoczekiwane konsekwencje dla zajmujących się katalogowaniem bibliotekarzy i sposobu organizacji ich pracy. W artykule przedstawiono wyniki badania sprawdzającego czy i w jaki sposób wdrażanie KNG wpływa na katalogowanie w bibliotekach akademickich w Stanach Zjednoczonych.

QR Code (skrót od ang. Quick Response) to kwadratowy, dwuwymiarowy kod kreskowy, pozwalający na zakodowanie znacznie większej liczby znaków niż w tradycyjnych, linearnych kodach kreskowych, na 10-krotnie mniejszej powierzchni. Kody takie, z najróżniejszego typu zaszyfrowanymi informacjami, mogą być odczytywane m.in. przez telefony komórkowe z wbudowanymi aparatami, odpowiednim oprogramowaniem i zainstalowanym czytnikiem. Są wykorzystywane głównie w handlu, systemach logistycznych, przy kontroli produkcji i transakcjach finansowych, można też dzięki nim w prosty sposób korzystać z zasobów internetowych (zeskanowany kod QR odsyła użytkownika do określonego adresu URL). Również biblioteki zaczęły wdrażać tę nienową już, ale znajdującą coraz to nowe zastosowania technologię na potrzeby różnego typu działań i operacji. W artykule, odwołując się do przykładów bibliotek akademickich ze Stanów Zjednoczonych, przedstawiono, w jaki sposób w instytucjach tych korzysta się obecnie z tej metody komunikacji (por. babin.bn.org.pl/?p=500).

Na Uniwersytecie Florydy (UF) serwis Facebook wykorzystywany jest od 2008 r. jako narzędzie wspierające prowadzenie zajęć online z metod wyszukiwania informacji w bibliotece, przeznaczonych dla studentów Honors Program (program dla uzdolnionej młodzieży).

Zwiększająca się stale popularność różnego rodzaju bezprzewodowych narzędzi komunikacyjnych, wzrost możliwości telefonów komórkowych, coraz lepsza infrastruktura telekomunikacyjna, szerokie rozpowszechnienie lokalnych sieci WiFi oraz stale doskonalone oprogramowanie dla urządzeń korzystających z platform mobilnych powodują, że urządzenia te stają się integralnym składnikiem systemu kształcenia uniwersyteckiego, studiowania i badań naukowych. Celem bibliotek akademickich staje się „wszechobecność” – zapewnienie usług i informacji w systemie 24/7 tzn. dostępnych online przez całą dobę, każdego dnia i z każdego miejsca.

Bieżąca trudna sytuacja gospodarcza i klimat polityczny zmuszają biblioteki publiczne do przedefiniowywania swoich ról i udowadniania zasadności dalszego finansowania i utrzymywania tych placówek, mimo że liczba ich użytkowników w czasach kryzysu znacząco wzrasta. Instytucje te korzystają z różnych metod pomiaru własnej rentowności i wartości swoich usług, szukając wymiernych wskaźników, pozwalających na zademonstrowanie politykom tego, jak istotną funkcję pełnią dla lokalnych społeczności i jakie korzyści (także w wymiarze finansowym) płyną z inwestowania w nie pieniędzy podatników.

Informacje tworzone w formie cyfrowej przechowywane są przez indywidualnych konsumentów najczęściej na nośnikach pamięci optycznej i magnetycznej, a poziom społecznej świadomości nt. nietrwałości takich metod zapisu jest, jak sugerują badania, nadal dość niski. Podczas gdy biblioteki uczelni wyższych i prywatnych instytucji badawczych, w trosce o potrzeby studentów i społeczności naukowej, tworzą instytucjonalne repozytoria, by zapewnić długotrwałą ochronę cyfrową swoich materiałów, brakuje podobnych, powszechnie dostępnych usług dla użytkowników bibliotek publicznych, grupa ta ma też relatywnie mniejszą wiedzę i dostęp do zasobów dotyczących skutecznych strategii archiwizacyjnych. W artykule przedstawiono wyniki badania sprawdzającego zakres działań podejmowanych przez klientów amerykańskich placówek tego typu, w celu zabezpieczenia prywatnych informacji elektronicznych (zdjęć, filmów, listów, muzyki, różnego typu dokumentów tekstowych itp.) i zarządzania tymi danymi

Znalezienie jednej, przydatnej dla wszystkich recepty na stworzenie perfekcyjnej i przyjaznej uczniom szkolnej biblioteki, zabezpieczającej odpowiednio ich potrzeby w obecnym, szybko zmieniającym się i wymagającym korzystania z wielu multimedialnych zasobów środowisku edukacyjnym, nie jest zadaniem prostym. Jedyną sensowną wspólną rekomendacją wydaje się być dbałość o odpowiednie dostosowanie projektu biblioteki do realizowanych w szkole programów nauczania i jej zasobów finansowych. Wg autorki, pomocne w przystosowaniu przestrzeni bibliotecznej do roli współczesnego centrum nauki, mogącego służyć uczniom przez lata, może być również uwzględnienie przedstawionych przez nią 5 podstawowych zaleceń dotyczących bibliotecznego designu.

Debaty na temat zasadności odchodzenia od typowo zawodowej, bibliotecznej orientacji studiów z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) na rzecz bardziej teoretycznego, bazującego na badaniach ukierunkowania tzw. „szkół informacji” bądź podejścia wielodyscyplinarnego, skoncentrowanego na konkretnych aspektach bibliotekoznawstwa lub informacji naukowej, toczone są od ponad 20 lat. Wspólnym mianownikiem tych dyskusji jest akcentowanie potrzeby zmian programów nauczania BIN, pociągających za sobą konieczność reorganizacji, integracji bądź łączenia wydziałów BIN z innymi jednostkami oraz dostosowywanie ich do potrzeb współczesnego rynku pracy. W artykule przedstawiono wyniki badania dotyczącego sposobów udoskonalania kierunku BIN na jednej z amerykańskich uczelni, w celu umożliwienia studentom nabycia wiedzy i kwalifikacji niezbędnych w zawodach związanych z tą szybko ewoluującą dziedziną.

Środowisko biblioteczne w Stanach Zjednoczonych musi mierzyć się z fatalną sytuacją finansową, spowodowaną najgorszą od l. 30 ubiegłego wieku recesją gospodarczą i związanymi z tym cięciami wydatków na cele publiczne. W artykule zarysowano splot czynników, które doprowadziły, wg autora, w 2007 r. do wybuchu kryzysu, omówiono też wyniki dwóch sondaży przeprowadzonych wśród instytucji członkowskich ARL (Stowarzyszenia Bibliotek Naukowych) w latach fiskalnych 2008-2009 i 2009-2010 oraz podobnych badań innych organizacji bibliotecznych, mających na celu sprawdzenie wpływu globalnego załamania rynków finansowych na kondycję bibliotek i wydawnictw naukowych. Przedstawiono następnie prognozy dotyczące niezbędnych, adaptacyjnych transformacji, jakie muszą przejść biblioteki, by zabezpieczyć swój byt w przyszłości.