Babin

Potrzeba lepszego wykorzystywania w celach promocyjnych informacji nt. wartości usług bibliograficznych bibliotek oraz danych dotyczących zadowolenia ich użytkowników podnoszona jest nie tylko w raportach stowarzyszeń bibliotecznych lecz również w coraz większej liczbie artykułów naukowych. Dla katalogerów, kwestia ta może się wiązać z pytaniem, jak pozycjonować ich pracę, czyli katalogowanie opisowe, analizę przedmiotową, klasyfikację, tworzenie punktów dostępu, kontrolę wzorcową i produkcje metadanych, czyli zadania realizowane w celu ułatwienia wyszukiwania informacji, w szerszym dyskursie dotyczącym wartości bibliotek akademickich. Aby znaleźć na nie odpowiedź, w artykule przeanalizowano różne ramy teoretyczne dla oceny obszarów ewaluacji jakości i pomiaru wpływu usług bibliotecznych, zaproponowano również ujednolicony model wyceny wartości katalogowania.

Biblioteki muszą dostosowywać swoje obiekty do aktualnych potrzeb i zachowań użytkowników, i – wraz z pojawianiem się nowych trendów dotyczących np. używania przenośnych urządzeń, materiałów cyfrowych czy pracy zespołowej, dokonywać strukturalnych zmian w miejscach przeznaczonych pierwotnie do przechowywania tylko fizycznych zasobów (instalacje dodatkowego okablowania, WiFi, adaptacja pomieszczeń do potrzeb grup, cichej pracy itp.). Wiedza na temat sposobów wykorzystania przestrzeni bibliotecznej przez użytkowników jest kluczowym warunkiem jej odpowiedniej organizacji i planowania, niestety często biblioteczne projekty modernizacji czy renowacji bazują głównie na wytycznych projektowych, a nie na wynikach badań nad faktycznymi zachowaniami użytkowników, a badania takie – jeśli już się je prowadzi, ograniczają się głównie do nieformalnych obserwacji gości biblioteki lub sprawdzania ich preferencji np. przy pomocy ilościowych sondaży. Aby pomóc bibliotekarzom w gromadzeniu wiarygodnych danych pozwalających uzyskać pełny obraz aktywności czytelników, w artykule zaproponowano nowe podejście do analizy przestrzennej: visual traffic sweeps (VTS), czyli wirtualne kontrole ruchu, łączące tradycyjne metody obserwacyjne z technikami wizualizacji GIS (systemów informacji geograficznej).

Participatory library – biblioteka partycypacyjna (zob. babin.bn.org.pl/?p=1534), to termin odnoszący się do idei zakładającej, że w pełni zintegrowany system biblioteczny musi pozwalać użytkownikom na współkształtowanie nie tylko peryferyjnych, ale także podstawowych funkcji bibliotecznych, takich jak systemy katalogowe. Realizacja tych założeń jest coraz łatwiejsza dzięki nowym technologiom ułatwiającym zmianę relacji między bibliotekarzami a odbiorcami, którzy mogą być już nie tylko konsumentami usług, lecz współtwórcami i dostawcami informacji. Przyjmując taki właśnie, partycypacyjny, skoncentrowany na użytkowniku punkt widzenia, w bibliotece Uniwersytetu Tsinghua (TU) w Chinach, stworzono, posiłkując się technologiami sztucznej inteligencji (AI), mówiącego chatbota (zob. babin.bn.org.pl/?p=1164) o nazwie Xiaotu, który odgrywa rolę bibliotekarza w różnych lokalizacjach, pozwalając zainteresowanym czytelnikom na uczestniczenie w kształtowaniu zbiorów w inteligenty i interaktywny sposób.

Jednym z zadań edukacji z zakresu nauk humanistycznych, przyrodniczych i społecznych jest kształtowanie twórczej i krytycznej postawy wobec rzeczywistości, umiejętności krytycznego myślenia, analizy argumentów oraz ich opisywania i uzasadniania, zapewniających podstawy do dalszego samorozwoju i dalszych sukcesów akademickich. Wiele uczelni kształcących w duchu nauk wyzwolonych oferuje więc studentom pierwszego roku zajęcia z edukacji informacyjnej i pisania esejów argumentacyjnych, których częścią są prowadzone przez bibliotekarzy ćwiczenia uczące. jak konstruować artykuły badawcze od strony naukowej, czyli jak szukać źródeł i jak je ocenić i cytować w swoich pisemnych pracach. Celem przedstawionego w artykule badania było przetestowanie zaadaptowanej na sesjach bibliotecznych metody nauczania kompetencji informacyjnych przy pomocy zasad argumentacji brytyjskiego filozofa Stephena Toulmina, by pomóc studentom w rozwijaniu zadanych tematów, ewaluacji źródeł i tworzeniu lepszych uzasadnień, wolnych od błędu konfirmacji (faworyzowania informacji potwierdzających własne przekonania i percepcje).

Brytyjskie biblioteki, archiwa i muzea angażują się w coraz większym stopniu w projekty cyfrowej ochrony (CO) swoich zbiorów, z których rosnącą część stanowią materiały elektroniczne. Większość badań poświęconych dygitalizacji i cyfrowej archiwizacji dóbr kultury koncentruje się na analizie technicznych aspektów zachowania cyfrowych obiektów, mniej uwagi poświęca się natomiast kwestiom doboru cyfrowych materiałów do zabezpieczenia. W artykule skupiono się na analizie społecznego kontekstu procesów doboru mających podlegać ochronie zasobów, a zwłaszcza identyfikacji zainteresowanych nimi w Wielkiej Brytanii podmiotów i określeniu, w jaki sposób ich role, tradycje i zakres odpowiedzialności oraz wzajemne relacje mogą wpływać na praktyki archiwizacyjne i decyzje dotyczące wybieranych treści.

Oprogramowanie filtrujące instalowane jest w bibliotekach szkół wyższych w celu monitorowania i/lub blokowania dostępu do potencjalnie obraźliwych, niewiarygodnych lub sprzecznych z prawem treści online, w tym określonych stron www, adresów IP oraz rezultatów wyszukiwań selekcjonowanych na poziomie słów kluczowych. W Stanach Zjednoczonych jest wiele uczelni akademickich aktywnie kontrolujących studentom i personelowi dostęp do Internetu, lub planujące wprowadzenie ograniczeń dostępności, mimo że nie ma wiążących przepisów wymagających od instytucji szkolnictwa wyższego filtrowania zawartości sieci www. Brakuje jednak danych nt. skali tego zjawiska i powodów dla których wprowadza się w społeczności akademickiej tego typu rozwiązania. Jako że instalowanie narzędzi zabezpieczających może utrudniać prowadzenie badań i naruszać standardy AAUP (American Association of University Professors), oraz unieważniać prawa do swobody wypowiedzi i wolności prasy, gwarantowane na mocy pierwszej poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, autorzy postanowili sprawdzić poglądy bibliotekarzy i decydentów (przedstawicieli administracji, profesury i zarządów działów IT) na używanie internetowych blokad i ich potencjalny wpływ na wolność akademicką.

Otwarte biblioteki, czyli placówki działające przez określoną część godzin bez obsady personelu to coraz bardziej popularny model wprowadzany w duńskim systemie bibliotecznym od niemal dekady (por. babin.bn.org.pl/?p=1261, BABIN 2008/1/65), a strategię zwiększania dostępności miejskich bibliotek przez zapewniania coraz dłuższych godzin ich pracy w mieszanym systemie – w części samoobsługowym, w części – ze wsparciem bibliotekarzy, realizuje się także w Północnej Jutlandii, w bibliotekach publicznych Aalborg (BPA). W artykule omówiono założenia i zasady działania tego modelu, główne czynniki decydujące o jego udanej implementacji oraz odbiór takiej formy usług przez użytkowników.

W kwietniu 2010 r. przedstawiciele Biblioteki Kongresu i popularnej platformy mikroblogowej Twitter ogłosili, że każdy publiczny wpis opublikowany od czasu jej powstania w 2006 r. będzie mógł być przez bibliotekę archiwizowany elektronicznie i stanie się częścią narodowego archiwum cyfrowego, uznając tym samym historyczne i kulturowe znaczenie treści rozpowszechnianych za pośrednictwem tego medium. Plany rozwoju repozytorium wszystkich publicznych tweetów (krótkich wiadomości sieciowych zawierających do 140 znaków), ze względu na swój potencjał badawczy, rozbudziły duże nadzieje w środowisku naukowym, jednak mimo upływu 5 lat od zapowiedzi jego powstania, pozostaje ono nadal niedostępne. W artykule przeanalizowano przyczyny, które utrudniły planową realizację tego projektu, przybliżono także dotychczasowy stan badań wykorzystujących zbiory danych Twittera oraz narzędzia do ich gromadzenia i analizy.

Scharakteryzowano coraz częściej praktykowany w bibliotekach uczelnianych, zwłaszcza w krajach anglosaskich, model gromadzenia książek elektronicznych – PDA (Patron-Driven Acquisition) czyli zakupów inicjowanych przez czytelników. Omówiono jego wady i zalety, wpływ na zarządzanie biblioteką oraz nowe zadania bibliotekarzy związane z implementacją tego modelu.

W artykule przybliżono stan katalogów bibliotecznych na Ukrainie oraz uwarunkowania ich rozwoju, w tym, w perspektywie historycznej, kondycję bibliotekoznawstwa oraz pozytywne i negatywne czynniki mające wpływ na sytuację sektora bibliotecznego. Szczególną uwagę poświęcono kwestii stopniowej poprawy dostępności informacji w ukraińskich bibliotekach w ciągu ostatnich 20 lat, omawiając najważniejsze projekty w sferze katalogowania i kształcenia specjalistów bibliotecznych,w tym programy wdrażane w bibliotece Narodowego Uniwersytetu „Akademia Kijowsko-Mohylańska” (NAUKMA) – najstarszej uczelni współczesnej Ukrainy.