Babin

W Stanach Zjednoczonych biblioteki akademickie są coraz częściej otwarte wieczorami i nocą. Autor artykułu, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz własnych doświadczeń, omawia różne aspekty świadczenia nocnych usług i pracy w tym trybie oraz związane z tym wyzwania, poświęcając przy tym dużo uwagi kwestiom związanym z zagwarantowaniem bezpieczeństwa.

Misją Technische Informationsbibliothek und Universitätsbibliothek (TIB) – Niemieckiej Narodowej Biblioteki Nauki i Technologii, realizowaną od ponad 50 lat, jest dostarczanie specjalistycznych informacji z zakresu technologii i nauk ścisłych dla sektora publicznego i prywatnego. Do 2008 r. TIB mogła dostarczać materiały ze swoich zbiorów użytkownikom w dowolnym formacie, bez konieczności zawierania umów z autorami czy wydawcami. Jednak w 2008 r. wprowadzono zmiany przepisów prawa autorskiego, które ograniczyły możliwość dostarczania materiałów w wersji elektronicznej; świadczenie takiej sługi wymaga uiszczenia opłaty dla organizacji zajmujących się ochroną praw do reprodukcji (VG Wort dla tekstów i VG Bild-Kunst dla obrazów i dzieł sztuki). Zmiana przepisów jest jednym z czynników odpowiadających za spadek liczby zamówień, realizowanych poprzez usługę dostarczania dokumentów lub w systemie pay-per-view, w latach 2006-2012 (innym powodem może być coraz powszechniejszy dostęp do wielu materiałów online).

Biblioteka Narodowa Finlandii (BNF) prowadzi od 2012 r. Projekt Digitalizacji Języków Pokrewnych (Digitisation Project of Kindred Languages), którego celem jest przeniesienie na formę cyfrową i opublikowanie online w wolnym dostępie, na otwartej platformie DSpace, ok. 1200 książek i ponad 100 tytułów czasopism w różnych, w tym zagrożonych językach z rodziny uralskiej. Powstała w jego ramach kolekcja ugrofińska (Fenno-Ugrica) zawiera obecnie ponad 110 tys. stron książek i ok. 90 tys. stron czasopism dostępnych dla wszystkich zainteresowanych, niezależnie od ich miejsca pobytu. Projekt jest wspierany finansowo przez Fundację Kone i stanowi część jej programu językowego koncentrującego się na dokumentacji rzadkich języków ugrofińskich, fińskiego i języków mniejszości narodowych Finlandii. Docelowo, udostępnione materiały mają stanowić największy na świecie zasób w językach uralskich. NBF chce również zapewnić użytkownikom Fenno-Ugrica narzędzia umożliwiające prowadzenie badań lingwistycznych, interaktywne wykorzystanie zdigitalizowanych zbiorów i wspieranie nauki obywatelskiej (ang. citizen science), wykorzystując w tym celu społecznościowe innowacje i nowe formy partnerstwa.

Biblioteki cyfrowe zapewniają dostęp do rozległych zasobów wartościowych informacji, w większości w formie publikacji naukowych, jednak liczba znajdujących się w tych repozytoriach dokumentów sprawia, że ich efektywna organizacja, przeszukiwanie i odnajdywanie stają się coraz większym wyzwaniem, a manualne zarządzanie tymi procesami jest niemal niemożliwe. Kolejnym zadaniem stojącym przed twórcami cyfrowych archiwów jest zapewnienie naukowcom narzędzi ułatwiających współpracę i wymianę danych, jako że badania naukowe mają w coraz większej mierze charakter pracy zespołowej. W artykule zaprezentowano słowacki system Annota – nowe narzędzie współpracy online umożliwiające badaczom adnotowanie i organizowanie publikacji naukowych oraz dzielnie się nimi w sieci www. Serwis ten pełni również funkcję platformy badawczej służącej do spersonalizowanej nawigacji, ewaluacji metod automatycznej organizacji zbiorów dokumentów i inteligentnego wyszukiwania relewantnych jednostek, na podstawie zawartości artefaktów informacyjnych, towarzyszących im metadanych oraz aktywności użytkowników.

Biblioteka Rodneya A. Briggsa Uniwersytetu Minnesota Morris (UMM), podobnie jak inne biblioteki szkół wyższych, zapewnia swoim użytkownikom dostęp do zasobów bibliotecznych, usług informacyjnych i nowych technologii, oferuje przestrzeń do nauki i współpracy, i wspiera realizację potrzeb badawczych i edukacyjnych kampusu. W jeden piątkowy wieczór w miesiącu, organizuje też od kilku lat wydarzenie wykraczające poza tradycyjną misję placówki akademickiej: noce gier (Game Night @ Briggs Library), w czasie których studenci mogą w gronie znajomych relaksować się uczestnicząc w różnego typu rozgrywkach.

Dyrektor Biblioteki Narodowej Chin (BNCh), Narodowego Chińskiego Centrum Zachowywania i Konserwacji Starożytnych Książek oraz Muzeum Narodowego Klasycznych Książek przedstawia w tekście najważniejsze innowacyjne projekty BNCh, dotyczące bibliotek cyfrowych, działalności edukacyjnej oraz ochrony dziedzictwa kulturowego. Placówka ta powstała w 1909 r., jest głównym repozytorium piśmiennictwa narodowego, narodowym ośrodkiem bibliograficznym, centrum konserwacji starożytnych dzieł chińskiej kultury oraz centrum informacyjno-badawczo-rozwojowym. Obsługuje ponad 4 mln użytkowników rocznie, a jej zbiory obejmują ponad 32,4 mln woluminów.

W artykule przedstawiono najciekawsze inwestycje architektoniczne w sektorze bibliotecznym, ukończone w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie między 1 czerwca 2013 a 30 czerwca 2014, oraz ich założenia projektowe. W okresie tym wybudowano, rozbudowano, poddano renowacji i modernizacji połączonej z rozbudową 16 bibliotek akademickich i 84 bibliotek publicznych (od podstaw powstało łącznie 35 obiektów).

Podobnie jak inne biblioteki w kraju i na świecie, Niemiecka Biblioteka Narodowa (Deutsche Nationalbibliothek – DNB) musiała zmierzyć się w ostatnich latach z wyzwaniami związanymi z szybkim rozwojem technologii w środowisku informacyjnym i wymuszanymi przez ten proces zmianami. Wiązały się one m.in. z koniecznością przemyślenia sposobów realizacji misji tej instytucji, w tym zadań związanych z gromadzeniem, zwłaszcza po rozszerzeniu w 2006 r. mandatu DNB o publikacje elektroniczne wszystkich typów i o obowiązek ich rejestracji, archiwizacji i długotrwałego udostępniania obecnym i przyszłym pokoleniom. Adaptacja do nowych wymogów i społecznych oczekiwań w bibliotece chcącej zachować status innowacyjnej instytucji, wymagała starannego planowania i wytyczania działań oraz stałego monitorowania ich przebiegu, na podstawie jasno opracowanej strategii i usystematyzowanego podejścia. Oznaczała również konieczność rewizji stosowanych procedur i pełnionych funkcji i, w określonych przypadkach, ich zaprzestania lub ustalenia na nowo. W artykule przedstawiono proces rozwoju nowych zasad funkcjonowania od strony organizacyjnej oraz przykłady i efekty ich implementacji, koncentrując się na sferach aktywności mających duże znaczenie dla przyszłości DNB.

Realizacja programów rozwoju zawodowego, wprowadzanych w celu doskonalenia wiedzy i umiejętności pracowników, wspierania rozwoju ich kariery zawodowej i poprawy jakości usług bibliotecznych, jest stałą i unormowaną, ale niezbyt dobrze udokumentowaną praktyką bibliotek szkół wyższych w Stanach Zjednoczonych. Aby przybliżyć metody i procedury tworzenia efektywnych programów szkolenia pracowników i wspierania ich awansu, z wykorzystaniem zróżnicowanej tematyki i formatów nauczania oraz metod oceny potrzeb szkoleniowych pracowników i skuteczności realizowanych projektów edukacyjnych, w artykule omówiono misję, zadania i wieloletnią działalność komisji rozwoju zawodowego bibliotek Central Michigan University (CMU).

XXI wiek to dla bibliotek okres wielu wyzwań, którym usiłują sprostać definiując na nowo swoje miejsce w społecznej tkance oraz sposób świadczenia usług. W historycznej perspektywie, zmiany zakresu działań i funkcji tych instytucji oraz rekonstrukcja zajmowanej przez nie wirtualnej i fizycznej przestrzeni to wg autorek podróż w czasie, która nie ma charakteru liniowego. Wykorzystując jako studium przypadku historię rozwoju bibliotek publicznych w Australii, argumentują one, że obecne spojrzenie na rolę tych miejsc jako lokalnych centrów kulturalno-oświatowo-informacyjnych nie jest nowe, lecz stanowi nieświadomy powrót do punktu wyjścia, czyli idei przyświecających twórcom wczesnych australijskich bibliotek zakładanych w szkołach, instytutach naukowych oraz siedzibach różnych stowarzyszeń i organizacji. Analizują również krytycznie współczesne debaty dotyczące pozycji bibliotek w społeczeństwie transformacji i w nowych warunkach technologicznych.